Các diễn giả tại buổi công bố chỉ số PAPI 2018. Ảnh: LV

Ngày 2/4,ườidânhàilònghơnvớidịchvụcôngtạiđịaphươnữ pháp vs Chương trình Phát triển Liên Hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam phối hợp với một số đơn vị đã tổ chức công bố Báo cáo Chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh ở Việt Nam (PAPI) 2018.

Các dịch vụ công có nhiều cải thiện hơn

Trình bày những phát hiện chính của PAPI 2018, TS. Paul Schuler, thành viên nhóm soạn thảo báo cáo cho biết, trong năm 2018 các cấp chính quyền đã có những cải thiện, mặc dù ở các mức độ khác nhau, trong quản trị và hành chính công ở số nội dung PAPI đo lường.

Ba chỉ số nội dung có mức độ gia tăng đáng kể điểm số gồm: sự tham gia của người dân ở cấp cơ sở; công khai minh bạch trong việc ra quyết định; trách nhiệm giải trình với người dân. Ba chỉ số nội dung có mức độ gia tăng nhẹ gồm: kiểm soát tham nhũng trong khu vực công; thủ tục hành chính công; cung ứng dịch vụ công.

Theo TS. Paul Schuler, phát hiện chính từ chỉ số nội dung “kiểm soát tham nhũng trong khu vực công” cho thấy xu hướng biến đổi theo chiều hướng tích cực hơn. Nó thể hiện ở hiệu quả kiểm soát tham nhũng trong chính quyền, đơn vị cung ứng dịch vụ công và trong tuyển dụng nhân lực vào khu vực công. Dẫn chứng điều này, TS. Paul Schuler đưa ra ví dụ về việc vòi vĩnh trong dịch vụ y tế tuyến huyện/quận và giáo dục tiểu học công lập giảm. Đồng thời, tham nhũng được xem là ít phổ biến ở cấp xã/ phường hơn ở các cấp chính quyền cao hơn.

Về cung ứng dịch vụ công căn bản, kết quả khảo sát năm 2018 cho thấy, mức độ hài lòng của người dân rất khác biệt với từng loại dịch vụ công PAPI đo lường. Nội dung thành phần "y tế công lập" cho thấy, ngành Y tế có một số cải thiện trong năm 2018, nhất là ở chỉ tiêu đánh giá độ bao phủ của bảo hiểm y tế (BHYT).

Theo kết quả khảo sát PAPI năm 2018, tỷ lệ người dân có BHYT tiếp tục tăng từ 80% năm 2017 lên 87% năm 2018. Cơ sở hạ tầng căn bản, bao gồm các dịch vụ như đường xá, thu gom rác thải, cung cấp điện lưới và nước sạch cho ăn uống, sinh hoạt, cũng được người dân đánh giá tích cực hơn trong năm 2018.

Lĩnh vực dịch vụ và thủ tục hành chính công cũng có nét khởi sắc. Cụ thể, đã có sự cải thiện từng bước ở cả 4 nhóm dịch vụ và thủ tục hành chính công PAPI đo lường, bao gồm dịch vụ chứng thực, xác nhận của chính quyền cơ sở; dịch vụ cấp giấy phép xây dựng; dịch vụ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và dịch vụ hành chính công cấp xã/phường.

Năm 2018, người dân hài lòng hơn với mức độ công khai, minh bạch của chính quyền trong việc tổ chức lập danh sách hộ nghèo và chia sẻ thông tin thu, chi ngân sách cấp xã/ phường. Ở chỉ số này, Thái Nguyên là địa phương đạt điểm cao nhất và Hậu Giang đạt điểm thấp nhất. Đà Nẵng đạt điểm cao nhất ở nội dung “tiếp cận thông tin”, Lạng Sơn đạt điểm cao nhất ở nội dung “thu, chi ngân sách cấp xã”, nội dung “quy hoạch, kết quả sử dụng đất, khung giá bồi thường thu hồi đất” Thái Bình đạt điểm số cao nhất.

Người dân quan ngại về môi trường, nghèo đói và tham nhũng

Khi được hỏi về những vấn đề hệ trọng nhất trong năm 2018 cần Nhà nước tập trung giải quyết, nghèo đói tiếp tục là vấn đề được nhiều người chọn nhất. Mặc dù nhiều người cho rằng điều kiện phát triển kinh tế hộ gia đình và của đất nước có cải thiện, vẫn có tới 25% số người được hỏi chọn nghèo đói là vấn đề hệ trọng nhất. Tuy nhiên, khi so sánh kết quả khảo sát câu hỏi này của năm 2018 với các năm trước, mối quan ngại về tham nhũng, tăng trưởng kinh tế, an ninh - trật tự và chất lượng giáo dục gia tăng nhiều hơn.

So với kết quả khảo sát năm 2015, mối quan ngại về môi trường cũng gia tăng đột biến. Đa số người dân quan ngại về chất lượng nguồn nước ngày càng xuống cấp hiện nay ở địa phương. Hơn 50% số người được hỏi cho rằng chất lượng nguồn nước cho ăn uống, sinh hoạt hiện nay kém hơn so với ba năm trước, 36% cho rằng chất lượng không khí kém hơn. Hơn nữa, tỷ lệ người dân chọn bảo vệ môi trường thay vì phát triển kinh tế bằng mọi giá tăng đáng kể từ 69% năm 2016 lên 74% năm 2018.

Theo TS. Đặng Hoàng Giang, thành viên của tổ soạn thảo báo cáo, mặc dù có nhiều cải thiện nhưng công khai, minh bạch quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất vẫn là khía cạnh chính quyền địa phương cần cải thiện. Điểm nội dung về thu hồi đất và bồi thường thu hồi đất cho thấy minh bạch đất đai vẫn là một lĩnh vực chính quyền địa phương cần nỗ lực thúc đẩy và cải thiện.

Báo cáo PAPI 2018 cho thấy, còn tồn tại 2 vấn đề cần các cấp chính quyền tập trung giải quyết để giảm thiểu tham nhũng, nhũng nhiễu người dân. Thứ nhất là nhũng nhiễu trong cung cấp dịch vụ hành chính và lạm dụng công quỹ cho mục đích riêng. Thứ hai và quan trọng hơn là tham nhũng trong tuyển dụng nhân lực vào bộ máy nhà nước do còn tồn tại “vị thân” và “lót tay” để được vào làm công chức, viên chức từ cấp cơ sở.

Bên cạnh đó, nội dung “tiếp cận thông tin” cũng cho thấy một số vấn đề đáng suy nghĩ. Tỷ lệ người dân trên toàn quốc tìm kiếm thông tin chính sách, pháp luật của Nhà nước rất thấp, chỉ đạt 14%. Trong số đó, chỉ có 12% tìm được thông tin họ cần. Vì vậy, các tỉnh thành phố cần đẩy mạnh việc công khai minh bạch và chú trọng nhiều hơn vào việc đảm bảo tiếp cận dễ dàng hơn và cung cấp kịp thời, đầy đủ những thông tin hữu ích, đáng tin cậy cho người dân./.

Thảo Miên