Tính chung 9 tháng đầu năm,ảnxuấtôtôViệtNamTồntạiđượckhôngkhithuếnhậpkhẩugiảlịch thi đấu uruguay tổng doanh số bán hàng của toàn thị trường chỉ đạt 198.253 xe, giảm 8% so với cùng kỳ năm 2016.

Với thực tế này, một câu hỏi được đặt ra là doanh nghiệp (DN) sản xuất ô tô Việt Nam sẽ cạnh tranh thế nào khi theo hàng loạt cam kết đã được ký kết, thuế NK sẽ giảm nhanh, thậm chí về 0% ở một số thị trường.

Bức tranh buồn của ngành Công nghiệp ô tô

Báo cáo mới nhất của Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) cho thấy, trong tháng 9/2017, toàn thị trường ô tô chỉ bán được 21.216 xe, giảm 20% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, xe ô tô du lịch giảm 7%, xe thương mại giảm 7% và xe chuyên dụng giảm 18% so với cùng kỳ. Suy giảm mạnh nhất đến từ là hai “ông lớn” sản xuất ô tô tại Việt Nam là Toyota Việt Nam (đạt 4.109 xe, giảm mạnh so với 5.794 xe bán ra trong tháng 8 và giảm so với 5.110 của xe tháng 9/2016) và Trường Hải (đạt 5.640 xe, giảm so với 6.228 xe của tháng trước và giảm mạnh so với 10.104 xe cùng kỳ 2016).

Tính chung 9 tháng đầu năm, tổng doanh số bán hàng của toàn thị trường chỉ đạt 198.253 xe, giảm 8% so với cùng kỳ năm 2016. Thực tế này khiến dự báo tăng trưởng 10% cho cả năm của VAMA sẽ khó đạt được.

Tháng 10/2017, khi chỉ còn 2 tháng nữa đến mốc 2018, thuế NK ô tô trong khu vực ASEAN theo cam kết xuống 0%. Song, trong báo cáo mới đây của Bộ Công thương cho thấy bức tranh ngành sản xuất ô tô Việt Nam khá ảm đạm. Cụ thể: Tỷ lệ nội địa hóa xe dưới 9 chỗ chỉ đạt bình quân 7 - 10%; sản xuất mới dừng ở mức độ lắp ráp đơn giản, dây chuyền sản xuất chủ yếu chỉ gồm 4 công đoạn chính là hàn, sơn, lắp ráp, kiểm tra; giá xe Việt Nam hiện vẫn cao gấp 2 lần so với các nước trong khu vực; chất lượng xe lắp ráp, sản xuất trong nước không bằng xe NK…

Khó cạnh tranh với xe NK, DN tìm hướng đi riêng

Suốt thời gian dài 2 mẫu xe lắp ráp trong nước là Kia Morning, Hyundai Grand i10 đã làm mưa làm gió trong phân khúc xe cỡ nhỡ. Nhưng năm 2018, khi thuế NK trong khu vực xuống 0%, 2 mẫu xe này sẽ phải cạnh tranh khốc liệt với hàng loạt mẫu xe NK nguyên chiếc như Toyota Wigo, Suzuki Celerio, Honda Jazz. Nhờ lợi thế về thuế, các mẫu xe này đều có mức giá rất cạnh tranh. Toyota Wigo dự đoán sẽ có mức giá loanh quanh trên 300 triệu đồng, Suzuki Celerio sẽ không quá 340 triệu đồng… (hiện Hyundai Grand i10 340 - 435 triệu đồng và Kia Morning có giá bán từ 310 - 397 triệu đồng).

Trong khi đó theo cam kết tại Biểu thuế NK ưu đãi đặc biệt của Việt Nam để thực hiện Hiệp định thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA) giai đoạn 2018 - 2022, thuế NK các loại ô tô đều về 0% từ năm 2018. Biểu thuế ASEAN - Nhật Bản (AJCEP) (2018 - 2022), một số loại ô tô chuyên dụng còn giữ thuế, như: Ô tô chở bùn, xitec, ô tô chở xi măng, ô tô tự đổ… có mức thuế 25% ổn định trong 5 năm. Song, một số loại bộ phận, phụ kiện ô tô lại duy trì mức thuế thấp từ 3 - 11% sẽ giảm còn 2 - 3% vào năm 2022. Đối với thị trường ASEAN - Trung Quốc (ACFTA), trong giai đoạn 2018 - 2020, ô tô các loại duy trì mức thuế NK từ 20 - 50%, tuy nhiên có một số loại giảm từ 20% còn 5% vào năm 2020.

Với mức thuế NK thấp và dự kiến thuế NK linh kiện ô tô giai đoạn 2018 - 2022 cũng sẽ giảm, DN sản xuất ô tô trong nước đứng trước nhiều thách thức. Nếu đến thăm các nhà máy ô tô Trường Hải, sẽ thấy dàn băng-rôn lớn treo tại các xưởng sản xuất đếm ngược thời gian “Còn…. ngày nữa đến năm 2018”, cho thấy sự khẩn trương của DN sản xuất ô tô trong nước trước bối cảnh hội nhập cạnh tranh.

Tìm hướng đi riêng của mình, trong hội thảo về phát triển ngành Công nghiệp ô tô tổ chức vào tháng trước, chia sẻ với báo chí, ông Phạm Văn Tài, Phó Tổng giám đốc Công ty cổ phần ô tô Trường Hải (Thaco) cho biết, xuất khẩu là một trong những hướng phát triển lâu dài của Thaco. Trong năm 2018, Thaco sẽ xuất khẩu mạnh dòng xe khách, còn linh kiện ô tô, Công ty đã xuất khẩu từ những năm trước, hiện đã xuất sang khoảng 10 nước.

Trong nhiều năm qua Thaco thay vì tham vọng làm một chiếc xe Made in Việt Nam, DN này chọn cách hợp tác với các thương hiệu quốc tế chưa có cơ sở sản xuất tại Việt Nam và khu vực ASEAN để sản xuất xe du lịch. Theo quan điểm của lãnh đạo DN này, cần phải có thị trường tiêu thụ, sau đó mới quay lại đầu tư sản xuất từ các chi tiết đơn giản đến phức tạp, từng bước thâm nhập chuỗi sản xuất của các thương hiệu quốc tế... Hay như một DN lớn khác, Hyundai Thành Công cũng đang từng bước nâng cao tỷ lệ nội địa hóa với mục tiêu 2 năm nữa đạt trên 40%. Để làm được điều này, các DN kiến nghị Chính phủ ưu đãi đầu tư, giảm thuế NK linh kiện về mức 0%, xây dựng các hàng rào thuế, phí bảo hộ xe lắp ráp…

Theo ông Phạm Văn Tài, Chính phủ cần có các chính sách khuyến khích phát triển công nghiệp ô tô để thúc đẩy ngành công nghiệp hỗ trợ. Trong đó, chính sách cần ổn định và đồng bộ trong thời gian tối thiểu 10 năm. Chính phủ có biện pháp chống gian lận thương mại và kiểm tra chặt chẽ chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) trong việc xác định tỷ lệ nội địa hóa tối thiểu 40% với xe nhập từ ASEAN, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh và công bằng cho tất cả DN…

Được biết, hiện nay, các chính sách ưu đãi dành cho ngành sản xuất lắp ráp ô tô trong nước và công nghiệp phụ trợ cũng được thiết kế theo hướng nhằm tăng cường năng lực và sản lượng sản xuất, láp rắp của các nhà sản xuất, lắp ráp ô tô nội địa để tăng quy mô thị trường với tỷ trọng ngày càng tăng của ô tô nội địa.

Minh Anh