Một vụ xuất lậu than bị Hải quan Quảng Ninh bắt giữ năm 2010

Quản lý chặt về giá

Hiện nay,ókiểmsoátgiákhoángsảavai sc việc xác định giá tính thuế đối với mặt hàng khoáng sản gặp nhiều khó khăn. Theo Cục Hải quan Lạng Sơn, nguyên nhân gây nên tình trạng này không chỉ là thiếu cơ sở pháp lý mà còn thiếu sự phối hợp của các cơ quan quản lý Nhà nước.

Căn cứ các quy định hiện hành về xác định giá tính thuế thì “đối với hàng XK, trị giá tính thuế là giá bán tại cửa khẩu”. Trường hợp DN khai báo thấp hơn danh mục quản lý rủi ro về giá nhưng bộ hồ sơ đầy đủ, hợp lệ, Cục Hải quan vẫn tiến hành làm thủ tục hải quan cho DN theo trị giá giao dịch đồng thời Chi cục Kiểm tra sau thông quan sẽ tiến hành kiểm tra sau khi hàng hóa đã được thông quan.

Cùng quan điểm với Cục Hải quan Lạng Sơn, Cục Hải quan Cao Bằng cho biết: Do có sự chênh lệch giá bán trong nước thấp hơn giá XK, nên DN thường tìm mọi cách để XK dẫn đến một số nhà máy trong nước thiếu nguyên liệu sản xuất. Để kiểm soát giá khoáng sản XK cần xem xét việc tăng thuế XK khoáng sản và có giá sàn để tạo thuận lợi cho các cơ quan quản lý giá.

Còn theo Cục Hải quan Hà Nội, mặt hàng khoáng sản XK chưa được quản lý về giá và chưa có dữ liệu để cơ quan Hải quan kiểm tra, đối chiếu khi làm thủ tục XK hàng hóa. Do đó, dẫn đến tình trạng một số DN khai báo giá tính thuế XK thấp nhưng cơ quan Hải quan không có dữ liệu giá để so sánh khi tính thuế. Theo Cục Hải quan Hà Nội, cần đưa một số loại khoáng sản vào danh mục quản lý rủi ro hàng hóa XNK về giá cấp cục.

Một nguyên nhân nữa dẫn đến việc khó xác định giá là do chưa có sự phối hợp đồng bộ, chặt chẽ trong công tác quản lý của các cơ quan quản lý Nhà nước từ Trung ương đến địa phương về nguồn gốc hợp pháp, số lượng thực tế tồn kho… của DN có giấy phép khai thác.

Bên cạnh vấn đề khó kiểm soát giá khi làm thủ tục XK khoáng sản, các cục Hải quan này đều phản ánh điều kiện XK khoáng sản hiện chỉ dừng lại ở mức độ qua chế biến đơn giản như chọn tay, rửa - nghiền, sàng, làm sạch… Đây là những điều kiện đơn giản, không phải là công cụ hữu hiệu nhằm hạn chế các gian lận, làm chảy máu tài nguyên quốc gia (dạng thô, chưa qua chế biến sâu), cũng như chưa nâng cao năng lực sản xuất trong nước nhằm gia tăng giá trị sản phẩm.

Do đó, các đơn vị này cho rằng cần nghiên cứu ban hành văn bản hướng dẫn quản lý giá đối với mặt hàng khoáng sản trong đó có quặng XK; nếu có giá thấp hơn giá Danh mục quản lý rủi ro về giá cấp cục, thì cơ quan Hải quan được quyền tham vấn, bác bỏ, xác định giá như đối với hàng NK hoặc xây dựng cơ chế giá sàn cho từng loại khoáng sản XK theo từng thời gian và thông báo cho các cơ quan liên quan biết để phục vụ công tác quản lý.

Vướng về thủ tục

Theo Cục Hải quan Cao Bằng, thủ tục hải quan có nhiều thay đổi theo từng thời kỳ, phù hợp với chính sách quản lý nhất là thời điểm khoáng sản bắt đầu áp dụng thuế XK. Tuy nhiên đối với loại hình XK khoáng sản nếu thực hiện như quy định về hồ sơ hải quan khi thực hiện còn có cách hiểu khác nhau. Đối với mỏ không nằm trong quy hoạch cân đối thì giấy phép ở đây là giấy phép khai thác còn hiệu lực, việc lập phiếu trừ lùi là giấy phép khai thác, còn đối với DN đi mua khoáng sản về XK (quy định tại Tiết c, Điểm 2 Mục III Thông tư 08/2008/TT-BTC) phiếu trừ lùi ở đây là hóa đơn giá trị gia tăng hay giấy phép.

Tại các cửa khẩu trên địa bàn Cao Bằng hiện không có bộ phận kiểm tra chất lượng nên những mặt hàng phải kiểm tra về chất lượng còn khó khăn chưa kịp thời dẫn đến tốn kém chi phí cho DN, ảnh hưởng đến thời gian thông quan hàng hóa. Đối với quặng XK, cũng chưa có cơ quan cấp xác nhận tiêu chuẩn chất lượng VILAT nên khó khăn cho DN khi làm thủ tục XK, chậm xuất trình cho cơ quan Hải quan kết quả VILAT ảnh hưởng đến thời gian giải phóng hàng.

Cũng theo Cục Hải quan Cao Bằng, điều kiện máy móc trang thiết bị kiểm tra như cân điện tử không đáp ứng được do trọng tải của cân chỉ 60 tấn trở xuống, địa điểm đặt trạm cân chật hẹp.

Do đó, Cục Hải quan Cao Bằng kiến nghị cần quản lý chặt chẽ, đặc biệt là mặt hàng có thuế XK tránh việc giá XK khoáng sản (quặng) giữa các địa phương còn chênh lệch nhiều. Quy định rõ về hồ sơ phải xuất trình cho cơ quan Hải quan nhằm tránh gian lận về nguồn gốc nhất là với quặng XK.

Ngoài ra, cần đưa mặt hàng khoáng sản vào quản lý rủi ro ở mức độ cao và trên hệ thống có chỉ dẫn kiểm tra thực tế hàng hóa với tất cả các lô hàng XK.

Ngọc Linh