Mới nghe qua tên con kinh thôi là đã thấy ớn. Kinh này ở ấp 4,tỷ lệ cúp liên đoàn anh xã Hòa An, huyện Phụng Hiệp. Nghe kể lại, hồi đó hai bên bờ kinh rất um tùm, trâm bầu, mù u, sắn... mọc đầy, ít người tới lui nên hoang vắng lắm...

Cầu Ông Kẹ bắc qua kinh Ông Kẹ.

Ông Tư Phu (Nguyễn Văn Phu), sinh năm 1940, đảng viên 50 tuổi Đảng, sống cố cựu ở ấp 4, hiện giờ còn minh mẫn, có lẽ là người rành nhất về kênh Ông Kẹ.

Ông Tư nói, tên kinh có từ thời Pháp thuộc những năm 30.

Lần lượt nhớ lại, Tư Phu kể mình sinh năm 1940, nghe cha mẹ nhắc sau năm 1930, ông Lê Đăng Thại (Hai Thại) là chủ điền từ nơi khác về đây cùng với đám tá điền chiếm đất khai thác với tổng diện tích 21.000 công, “trong đám tá điền đi theo có ông Kẹ...”.

Thật ra, khi ông Tư nói mà chưa giải thích gì thêm thì người viết cũng hơi... hoang mang. Khẩn hoang miệt Hậu Giang những năm 30, ông Kẹ coi chừng có thiệt...

Rồi ông Tư kể tiếp: “Tá điền đông lắm mới phục vụ được chủ điền Hai Thại với mấy chục ngàn công đất. Về đây, ông Hai tổ chức đào kênh, xẻ rạch, trong đám tá điền có ông Mười Tức với thân hình vạm vỡ, ở trần trùng trục tối ngày, da đen xì, ổng chừa bộ râu dữ dội lắm nên người ta hay gọi ổng là ông Kẹ chứ ít kêu là Mười Tức”.

“Hồi đó, mỗi lần con nít, con của tá điền ở vòng vòng đây lỳ là bị hăm: Mày khóc, mày lỳ là bắt mày cho ông Kẹ (Mười Tức - PV) ăn thịt à”. Hăm he, nhắc ổng hoài ở kinh này riết rồi chết danh luôn thành kinh Ông Kẹ”, ông Tư kể thêm.   

Tò mò hỏi tính tình ông Kẹ hồi ấy ra sao, dữ dằn không, ông Tư nói, Mười Tức làm mướn cho Hai Thại, hiền từ, gần gũi; nói chung cỡ 300 tá điền vừa đàn bà đàn ông thương nhau lắm.

Nói thêm về tên khai sinh con kinh này, Tư Phu nhớ lại là kinh Ngang, sau gọi là kinh Rọ, “rồi ông Kẹ ổng về ổng ở mới có tên như vậy, tới ổng chết luôn thì kinh Ông Kẹ được kêu tới bây giờ”.

Ông Tư cũng nhớ như in sinh hoạt của… ông Kẹ: Ổng hút thuốc phì phà suốt, mà hồi đó lấy lá trâm bầu, đọt chuối non và lá cù nèo xắt phơi khô rồi vấn hút chứ thuốc đâu mà hút; ổng còn ăn trầu nữa.

Ngồi nghe tả về ông Kẹ, bà Nguyễn Thị Hoa Huệ, ở ấp 4, cho biết chỉ nghe kể như vậy thôi là đã ớn ớn; hồi nhỏ bị nhát ông Kẹ kìa mà không biết hình hài ra sao, nhưng hễ nghe ông Kẹ là sợ lắm.   

Kinh Ông Kẹ hồi trước được đào phục vụ cho chủ điền ngang chỉ 4m nay rộng cả chục mét, dài 1km, phục vụ cho sản xuất nông nghiệp của nông dân. Kinh dài từ ấp 4 qua ấp 5 của xã. Hiện nay, một bên bờ của kinh được đổ đá bụi chừng 500m, còn lại sình lầy, bên kia thì toàn lộ đất, cầu khỉ, đi lại rất khó khăn, xuồng ghe ở đây còn nhiều lắm.

Bà Mọt Thị Thị ở trong kinh Ông Kẹ từ tiếp thu đến nay, bà kể lúc bà về đây nhà cửa thưa thớt lắm, đất toàn lung bàu, sau đó cũng có người về cư ngụ, nay cỡ 30 nóc gia đa số có cuộc sống kha khá, tuy nhiên cũng còn hộ nghèo. Bà Thị mong muốn chính quyền sớm làm lộ hai bên để bà con ra vô dễ dàng, chứ xáng múc 3-4 lần rồi mà không thấy lộ làng gì.

Sau thời kỳ chống Pháp, đất đai của Hai Thại được chia cho nông dân; rồi trong thời kỳ chống Mỹ, trên phần đất của chủ điền Thại được dựng cất trụ sở Đảng ủy xã Hòa An với nhiều ban ngành bí mật hoạt động xung quanh, góp phần lớn trong đánh đuổi Mỹ - Ngụy.

Với ông Tư Phu, được sinh ra, lớn lên, trưởng thành và cống hiến nhiều cho quê hương (ông từng là du kích, địa phương quân, cán bộ trạm y tế xã…), thấy xã nhà phát triển từng ngày nhưng chưa toàn diện nên cũng mong kinh Ông Kẹ có lộ xi măng như bao chỗ khác. “Ở đây cũng nên có bia lịch sử ghi rõ về thời gian, sự cống hiến, hy sinh của cán bộ, đảng viên và Nhân dân xã nhà trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước để giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ…”, ông Tư Phu nói đã đề nghị mấy lần rồi mà sao chưa thấy làm.

Bài, ảnh: TRÍ THỨC

(责任编辑：La liga)