Công chức HQ CK Tân Thanh phối hợp lực lượng Biên phòng kiểm tra hàng trao đổi cư dân biên giới. Ảnh: H.N

Lợi dụng kẽ hở

54trực tiếp tỉ số bóng đáo báo cáo của Cục Hải quan Lạng Sơn, trong những ngày đầu tháng 12-2012, tại cửa khẩu Tân Thanh và Cốc Nam xuất hiện lượng cư dân biên giới XNC để mang vác hàng hóa tăng đột biến, có chiều hướng diễn biến phức tạp.

Theo ông Trần Văn Nghĩa, Phó Chi cục trưởng Chi cục Hải quan cửa khẩu Cốc Nam, hàng ngày tại cửa khẩu có rất đông người làm thủ tục xuất cảnh, trong đó chủ yếu là cư dân giáp biên có sổ thông hành. Theo thống kê của Hải quan Cốc Nam, mỗi ngày có trên 1.000 lượt người xuất cảnh, nhập cảnh, trong đó hơn 300 đến 500 cư dân biên giới kê khai trao đổi hàng hóa qua cửa khẩu với những mặt hàng chủ yếu là chăn, ga, quần áo, giấy… và đều được cư dân vác thuê cho một số “đầu nậu”.

Sở dĩ xuất hiện tình trạng như trên, theo Cục Hải quan Lạng Sơn, là do từ giữa năm 2012, các lực lượng chống buôn lậu trên địa bàn đồng loạt triển khai nhiều biện pháp ngăn chặn, bắt giữ và xử lý nghiêm các trường hợp buôn bán, vận chuyển hàng hóa qua biên giới, nên các đối tượng buôn lậu đã lợi dụng kẽ hở chính sách từ Quyết định 254 để hợp thức hóa số hàng bằng hóa đơn để đưa vào nội địa.

Quyết định 254 cho phép cư dân biên giới được sang trao đổi, mua bán hàng hóa với nhau (khoảng 35 loại mặt hàng tiêu dùng thiết yếu như quần áo, chăn màn, bát đĩa, nồi cơm điện, hoa quả, thực phẩm…) trị giá đến 2 triệu đồng/ngày, không phải chịu khoản thuế nào. Do đó, các chủ đầu nậu đã dùng thủ đoạn xé nhỏ tất cả lô hàng mua tại các chợ Trung Quốc thành kiện lẻ, rồi thuê hàng trăm “cửu vạn”, bà con thuộc diện cư dân biên giới vận chuyển về nội địa một cách công khai qua cửa khẩu.

Cư dân biên giới vận chuyển hàng tại cửa khẩu Tân Thanh. Ảnh: H.N

Giải pháp tạm thời

Để kiểm soát tình hình này, giải pháp tạm thời mà Cục Hải quan Lạng Sơn đưa ra là điều động thêm 10 cán bộ Hải quan cho Chi cục Hải quan Cốc Nam, tập trung phân luồng kiểm tra, kiểm soát hàng hóa cư dân biên giới ngay tại khu vực kiểm soát nhằm hạn chế việc XNC.

Ông Nguyễn Quang Bách, Phó Chi cục trưởng Chi cục Hải quan cửa khẩu Tân Thanh cho biết: “Lợi dụng chính sách hóa đơn chứng từ lưu thông trên đường theo Thông tư liên tịch số 60/2011/TTLT-BTC-BCT-BCA, để vận chuyển cả một xe hàng lậu vào nội địa, các “đầu nậu” khai giá trị rất thấp và thuê DN hoặc chủ cửa hàng viết hóa đơn là thành hàng hợp pháp. Trong đó, phải kể đến việc mua hóa đơn hàng hóa hiện nay tại các DN, cửa hàng kinh doanh rất dễ. Để làm rõ được việc hợp thức hóa này chỉ có lực lượng Công an mới có thẩm quyền truy nguồn gốc nơi viết hóa đơn”.

Tuy nhiên, việc truy nguồn gốc hiện rất phức tạp và mất thời gian. Bởi theo đại diện Cục Hải quan Lạng Sơn, để chứng minh hóa đơn đó bất hợp pháp đòi hỏi các lực lượng xác minh rất tỉ mỉ. Chưa kể hàng mua trôi nổi, hàng mua của cư dân được hưởng chính sách ưu đãi 254 thì rất khó xác minh được từng người vận chuyển. Có người vận chuyển ghi tên tuổi, không ghi địa chỉ nên rất khó xác định địa chỉ từng người bán hàng.

Để giải quyết triệt để, ông Nguyễn Quang Bách cho rằng, cần sửa đổi Thông tư liên tịch số 60/2011/TTLT-BTC-BCT-BCA về hướng dẫn chế độ hóa đơn, chứng từ đối với hàng hóa NK lưu thông trên thị trường theo hướng siết chặt; sửa đổi Quyết định 254 theo hướng mỗi gia đình chỉ được cấp một sổ thông hành và áp dụng tính định lượng hàng hóa cụ thể chứ không tính mức 2 triệu đồng/ngày như hiện nay.

Đảo Lê