Chương trình cho vay mua nhà ở xã hội đang cần nguồn vốn đủ lớn để triển khai. (Ảnh: H.Anh)

Lãi suất hấp dẫn

Theo đại diện Ngân hàng Chính sách xã hội, khi vay vốn tại ngân hàng này, người vay chưa phải trả nợ gốc trong thời gian ân hạn 12 tháng kể từ ngày nhận khoản vay đầu tiên. Đây cũng là một trong những điểm khác biệt khi vay vốn chương trình nhà ở xã hội tại Ngân hàng Chính sách xã hội với các ngân hàng thương mại khác.

Thông tin này đã khiến nhiều người thu nhập thấp tại đô thị hết sức vui mừng bởi nếu đi vào thực hiện, người dân có thể bớt được một phần chi phí. Anh Võ Viết Hoàn (Thanh Trì, Hà Nội) cho biết gia đình anh đang tìm hiểu để mua nhà tại dự án nhà ở xã hội Phú Lãm (quận Hà Đông, Hà Nội), tuy nhiên anh đã phải tạm dừng việc mua bán do rơi đúng vào thời điểm gói tín dụng 30.000 tỷ đồng kết thúc. Do đó, được vay vốn mua nhà với lãi suất thấp hơn lãi suất gói 30.000 tỷ làm anh “mừng như bắt được vàng” và không bõ công chờ đợi.

Liên quan đến chính sách nhà ở xã hội, NHNN cũng vừa có Thông tư 25/2016/TT-NHNN nhằm sửa đổi, bổ sung một số điều tại Thông tư 11/2013/TT-NHNN ngày 15-5-2013 quy định về cho vay hỗ trợ nhà ở, theo đó kéo dài thời hạn giải ngân của các ngân hàng từ nguồn tái cấp vốn của NHNN để cho vay hỗ trợ nhà ở được thực hiện đến hết ngày 31-12-2016. Điều này khiến những gia đình đang có vốn vay được giải ngân rất vui mừng, bởi trong thời gian chờ đợi NHNN ban hành thông tư, từ 1-6 đến ngày 31-7-2016, đã có khoảng trống pháp lý dẫn đến người vay gói tín dụng ưu đãi đang giải ngân dang dở đã phải ký thỏa thuận tạm thời chấp nhận lãi suất vay cao (khoảng 7-8%/năm) với ngân hàng thương mại. Tuy nhiên, nhiều gia đình thu nhập thấp sẽ thêm khó khăn bởi nếu chưa nhận được nhà trước thời điểm 31-12-2016 sẽ phải chịu giải ngân theo lãi suất thị trường.

Vẫn đỏ mắt tìm vốn

Mức lãi suất đã có, song hiện nay một trong những vấn đề được quan tâm là nguồn vốn cho nhà ở xã hội vẫn chưa được các bộ, ngành liên quan công bố chính thức. Trước đó, giữa các bộ, ngành liên quan như Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính, NHNN, Bộ Xây dựng đã có những ý kiến khác nhau về vấn đề nguồn vốn cho nhà ở xã hội dẫn đến hiện nay nguồn vốn cho lĩnh vực này chưa được khơi thông. Về vấn đề này, đại diện Ngân hàng Chính sách xã hội cho biết, hiện nay nguồn vốn để triển khai chương trình cho vay ưu đãi nhà ở xã hội thông qua Ngân hàng Chính sách xã hội đang là vấn đề được quan tâm và để chương trình triển khai có hiệu quả, không thể chỉ duy nhất dựa vào tiết kiệm của người vay mà cần dựa chủ yếu vào vốn từ Chính phủ. Ngân hàng Chính sách xã hội mong muốn, Chính phủ, các bộ, ngành liên quan bố trí nguồn vốn để triển khai, thông qua việc huy động từ các nguồn lực khác nhau: Ngân sách Trung ương, ngân sách địa phương dành một phần để chuyển qua Ngân hàng Chính sách xã hội cho vay nhà ở phục vụ quá trình đô thị hóa, phát hành trái phiếu, công trái nhà ở, tiền gửi tiết kiệm của nhân dân, vốn ODA...

Theo quy định, một trong những điều kiện khi vay vốn chương trình nhà ở xã hội tại ngân hàng này là người vay phải thực hiện gửi tiền tiết kiệm hàng tháng tại Ngân hàng Chính sách xã hội với thời gian gửi tối thiểu 12 tháng kể từ ngày ký hợp đồng tín dụng, mức gửi hàng tháng tối thiểu bằng mức trả nợ hàng tháng của người vay vốn. Mục đích của điều kiện này là tạo thêm một phần nguồn vốn thực hiện chương trình. Đây là chính sách hoàn toàn phù hợp trong điều kiện nguồn vốn thực hiện chương trình hiện đang gặp khó khăn. Về hình thức huy động vốn trong dân này, chuyên gia Nguyễn Trí Hiếu băn khoăn về việc khoản tiền gửi tiết kiệm này có được dùng để thanh toán tiền nợ hàng tháng hay không, vì nếu vừa phải gửi vào quỹ tiết kiệm, vừa phải trả nợ gốc và lãi hàng tháng sẽ là gánh nặng cho người vay vốn là những người có thu nhập thấp và trung bình.

Về việc bố trí nguồn vốn cho nhà ở xã hội, ông Nguyễn Trần Nam, nguyên Thứ trưởng Bộ Xây dựng cho rằng đây là chương trình có ý nghĩa chính trị xã hội rất to lớn. Những quy định về nguồn vốn cho nhà ở xã hội đã được đưa vào luật, vì thế không thể vì lý do nọ lý do kia để trì hoãn. Đây là nhiệm vụ của Chính phủ và bằng mọi cách chúng ta phải thực hiện. Còn theo ông Nguyễn Ngọc Thành, Phó Chủ tịch Hiệp hội BĐS Việt Nam, hiện nay nhu cầu về nhà ở xã hội đang rất cấp thiết, Chính phủ đã chỉ đạo và vấn đề quan trọng nhất là tổ chức thực hiện như thế nào để đưa nguồn vốn này vào chương trình nhà ở xã hội có hiệu quả. Nếu không tích cực, không quyết liệt hoặc không tập trung để vận hành đưa nguồn vốn đó vào thực hiện thì tất cả những chính sách đó chỉ ở trên giấy, không đi vào cuộc sống được và không có ý nghĩa gì.

Không chỉ khó khăn về nguồn vốn, các chuyên gia nhận định thời gian tới khó khăn về nguồn cung nhà ở xã hội có thể cũng sẽ là nguy cơ nhãn tiền khi chính sách về nhà ở xã hội đã không đả động gì đến đối tượng DN. Các DN đã vay vốn ở gói 30.000 tỷ đồng sẽ không được hưởng lãi suất 5% mà phải chịu lãi suất thương mại đối với phần vốn chưa giải ngân hết từ ngày 1-6-2016. Chưa kể, vốn vay nhà ở xã hội ở Ngân hàng Chính sách xã hội cũng không dành cho đối tượng là DN. Trong khi lợi nhuận đầu tư xây dựng nhà ở xã hội bị kiểm soát ở mức 10%, việc phải chịu lãi suất cao trong vay vốn đầu tư sẽ gây khó khăn lớn cho các DN và rõ ràng sẽ làm giảm sức hấp dẫn của phân khúc này đối với các nhà đầu tư.