CBCC Hải quan Tân Thanh kiểm tra mặt hàng thanh long XK. Ảnh: H.Nụ.

Nhiều cảnh báo

Được biết,ốctruysuấtnguồngốchàngnôngsảnDoanhnghiệpnênlàmgìđánh tiến lên miền nam qua nắm bắt thông tin, tài liệu của các cơ quan chức năng phía Trung Quốc thì từ ngày 1/4/2018 Trung Quốc áp dụng thử nghiệm tiêu chuẩn quản lý chất lượng và nguồn gốc hàng hóa nông sản, hoa quả, trái cây NK. Theo đó các DN phía Trung Quốc xin NK nông sản, hoa quả, trái cây từ Việt Nam và Thái Lan đều phải có giấy phép của cơ quan kiểm dịch động, thực vật. Trong đó yêu cầu phải có đầy đủ thông tin: Tên sản phẩm hoa quả; nguồn gốc xuất xứ; tên hoặc mã số nhà xưởng đóng gói bằng tiếng Trung hoặc tiếng Anh. DN có thể dán thêm nhãn để bổ sung các thông tin kể trên đồng thời có mã vạch, QR code hoặc tem chống hàng giả để có thể kiểm tra về chất lượng sản phẩm và truy xuất nguồn gốc sản phẩm NK bất cứ lúc nào. Quy định này sẽ được cơ quan kiểm dịch, kiểm nghiệm phía Trung Quốc thực hiện nghiêm túc từ ngày 1/5/2018.

Để thông tin đến các DN chuẩn bị phương án chủ động, từ cuối tháng 3/2018, Sở Công Thương tỉnh Lạng Sơn đã có công văn gửi sở công thương các tỉnh, thành phố, các DN XK nông sản, trái cây biết và thực hiện. Đồng thời, Sở Công Thương tỉnh Lạng Sơn cũng khuyến cáo tới các DN, thương nhân có hoạt động XK qua địa bàn tỉnh Lạng Sơn cần đàm phán, thống nhất chặt chẽ, cụ thể với bạn hàng Trung Quốc về mặt hàng, quy trình áp dụng... để có kế hoạch kinh doanh, tránh rủi ro, thiệt hại.

Cùng với các cơ quan chức năng của tỉnh Lạng Sơn, Cục Hải quan Lạng Sơn đã chỉ đạo các đơn vị cửa khẩu thông tin khuyến cáo và phổ biến thông tin đến các thương nhân, tổ chức, cá nhân XK sản phẩm hàng hóa; hướng dẫn thương nhân, DN XNK liên hệ với Chi cục Kiểm dịch thực vật vùng VII về vướng mắc có liên quan đến tiêu chuẩn, chất lượng hàng hóa nông sản XK theo quy định.

Nhằm nắm bắt các thông tin về việc Trung Quốc sẽ siết chặt kiểm soát xuất xứ đối với mặt hàng trái cây NK từ Việt Nam, phóng viên Báo Hải quan đã trao đổi với đại diện Hải quan Tân Thanh, Cốc Nam (Cục Hải quan Lạng Sơn)- nơi hoạt động XK mặt hàng trái cây diễn ra sôi động nhất sang tỉnh Quảng Tây (Trung Quốc) thì được biết, hiện việc thông thương giữa các cửa khẩu của 2 nước vẫn diễn ra bình thường, các DN vẫn làm thủ tục XK trái cây sang Trung Quốc như thời gian trước.

Để tìm hiểu thông tin sâu hơn từ phía DN, sáng ngày 29/4, trao đổi với bà Cao Thị Bích, hộ kinh doanh cá thể chuyên làm thủ tục XK các mặt hàng dưa, chuối, thanh long, sầu riêng... sang Trung Quốc qua cửa khẩu Tân Thanh cho biết, kể từ ngày 1/4 đến nay, đơn vị bà vẫn làm thủ tục XK trái cây bình thường sang Trung Quốc. Đối với một số mặt hàng trái cây Việt Nam đã có đóng hộp như thanh long, sầu riêng, chôm chôm thì đã có đóng gói và có tên xuất xứ hàng hóa. Tuy nhiên, đối với các mặt hàng như chuối, dưa chuột... thì chưa được đóng gói, do đó, khi hàng sang đến chợ Trung Quốc, chủ hàng Trung Quốc sẽ dán nhãn riêng của công ty họ.

Đến thời điểm này, DN mới chỉ biết là từ ngày 1/5 Trung Quốc sẽ siết chặt kiểm soát xuất xứ đối với mặt hàng trái cây NK từ Việt Nam, còn lộ trình, thủ tục thế nào, quy trình ra sao và mặt hàng trái cây nào bắt buộc phải dán nhãn thì chưa thấy phía cơ quan Trung Quốc, cũng như khách hàng Trung Quốc thông báo gì, bà Cao Thị Bích cho biết thêm.

Theo các chuyên gia kinh tế, thị trường nông sản Việt Nam XK đang đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức từ các yếu tố thị trường và phi thị trường; trong đó rào cản kỹ thuật như quy định chặt chẽ về kiểm dịch thực vật, an toàn thực phẩm và chất lượng đang là vấn đề lớn đối với nhiều mặt hàng nông sản Việt Nam khi tham gia thị trường XK.

Mặc dù sẽ gặp một số khó khăn ban đầu, nhưng các hàng rào kỹ thuật của các nước có nhu cầu NK trái cây, bắt buộc nông dân Việt Nam phải nâng cao quy trình sản xuất và chất lượng sản phẩm. Theo đó, cả nông dân, DN và chính cơ quan quản lý cần phải thay đổi tư duy để bắt kịp thị trường, nâng cao sức cạnh tranh cho sản phẩm đầu ra của mình. Một trong những điều kiện mà các cấp, DN, người nông dân nên có, đó là quy hoạch vùng trồng trái cây, đầu tư công nghệ chế biến, công nghệ sinh học bảo quản.

Liên quan tới vấn đề đang rất được quan tâm này, ông Nguyễn Công Trưởng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn cho biết, hiện nay, đã có các loại quả như: thanh long, vải, nhãn, xoài và chôm chôm XK sang Trung Quốc thực hiện việc đóng gói bao bì, có thông tin truy xuất nguồn gốc. Nhưng đối với mặt hàng dưa hấu thì mỗi ngày hàng nghìn xe, toàn từ dưới ruộng mang lên, thậm chí còn chẳng kịp rửa sạch, quẳng lên xe lót rơm rạ là đưa lên cửa khẩu. Sang bên kia biên giới, phía Trung Quốc lại phải cho vào một khu riêng toàn dưa hấu, tiến hành phân loại, vệ sinh đóng gói rất mất thời gian. Trong khi đó, các xe của Việt Nam chở dưa sang lại phải nộp phí kiểm dịch rất nặng. Đồng thời, dưa hấu sau khi phân loại, tư thương lại phải chở về loại dưa hư hỏng, không đạt tiêu chuẩn để tiêu hủy, rất mất thời gian công sức...

“Việc sơ chế, đóng gói, ghi nhãn sản phẩm cần phải được thực hiện ngay tại các vùng sản xuất, chứ không thể cứ quẳng lên xe rồi mang lên cửa khẩu. Vì vậy đối với hàng hoa quả XK, DN nên có quy trình sơ chế, đóng gói, bởi đây cũng là cái lợi cho chính chúng ta. Ví dụ như dưa hấu thôi, nếu có sơ chế, đóng gói, ghi nhãn nguồn gốc bài bản, giá bán tại cửa khẩu có thể cao gấp đôi so với cách làm hiện nay”, ông Nguyễn Công Trưởng nhấn mạnh.

Do vậy, động thái của Trung Quốc trong việc tăng cường kiểm soát, chất lượng và nguồn gốc hàng hóa nông sản, hoa quả, trái cây NK vào đất nước họ cho thấy Việt Nam cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng hơn cho việc XK trái cây vào thị trường này, thay vì chỉ lo giải cứu mỗi khi tắc biên hay Trung Quốc đột ngột đóng cửa biên mậu của nhóm mặt hàng này. Đây là vấn đề mà các DN và hiệp hội ngành hàng về trái cây của Việt Nam phải cố gắng thực hiện nghiêm túc, bởi trước sau gì cũng phải thực hiện, và việc thực hiện cũng không có gì phức tạp, nhưng lại có ý nghĩa rất lớn.