Thời gian qua,ánthươngmạiĐónggópquantrọngtronghộinhậpkinhtếlịch inter milan các Thương vụ Việt Nam tại nước ngoài đã đóng góp tích cực cho thúc đẩy XK hàng hóa Việt Nam. Ảnh: Lã Dịu.

Mấu chốt thúc đẩy xuất khẩu

Theo Bộ Công Thương: Hiện có 57 Thương vụ (Thương vụ Venezuela tạm thời đóng cửa) và 7 Chi nhánh Thương vụ tại nước ngoài. Trong đó, khu vực châu Á - Thái Bình Dương có 15 Thương vụ và 4 Chi nhánh, khu vực châu Phi - Tây Nam Á có 13 Thương vụ, khu vực châu Âu có 20 Thương vụ và 1 Chi nhánh (bao gồm cả Phòng WTO tại Geneva), khu vực châu Mỹ có 9 Thương vụ và 2 Chi nhánh. Tổng biên chế được giao là 139. Số lượng biên chế đang thực sử dụng là 122 (17 biên chế còn lại đang được Bộ Ngoại giao làm thủ tục để cử đi công tác nhiệm kỳ).

Theo Bộ Công Thương, trong hai năm 2016-2017, kim ngạch XK của Việt Nam giữ được đà tăng trưởng mạnh mẽ, đạt mức trung bình 15%/ năm. Riêng năm 2017, kim ngạch XK lần đầu vượt ngưỡng 200 tỷ USD, tăng 21,1% so với năm 2016, mức tăng cao nhất kể từ năm 2011. Thị trường XK và cơ cấu hàng hóa XK tiếp tục có chuyển biến tích cực. Cụ thể như, Việt Nam có 29 thị trường XK đạt kim ngạch trên 1 tỷ USD và 4 thị trường đạt kim ngạch trên 10 tỷ USD. Đáng chú ý, XK sang các thị trường mà Việt Nam đã ký Hiệp định thương mại tự do (FTA) đều ghi nhận mức tăng trưởng khá cao như Hàn Quốc đạt mức tăng 31,1%, Chile tăng 26,3%. Hiện nay, cả nước đã có 25 nhóm hàng có kim ngạch XK đạt trên 1 tỷ USD. Trong đó, nhóm hàng công nghiệp chế biến, chế tạo đạt 173,5 tỷ USD, tăng 22,4% so với năm 2016, chiếm hơn 81% tổng kim ngạch XK của cả nước và trở thành động lực chính cho tăng trưởng XK.

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc cho rằng, đạt được kim ngạch XNK kỷ lục trên 425 tỷ USD, nhất là con số xuất siêu gần 3 tỷ USD trong năm 2017, sự đóng góp của các Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài khá tích cực. ”Đóng góp nổi bật là thúc đẩy XK của Việt Nam, nhất là đã đưa được các mặt hàng nông sản, hoa quả đặc trưng của Việt Nam tiếp cận các nước; từng bước đưa hàng Việt Nam vào các chuỗi phân phối quốc tế; bảo vệ và nâng cao thương hiệu hàng Việt Nam trên trường quốc tế. Nhiều mặt hàng của Việt Nam đã XK sang những thị trường yêu cầu cao như: Tôm, xoài, thanh long vào Australia; gà qua chế biến, thanh long ruột đỏ, vú sữa vào Nhật Bản; xoài, vải, nhãn, chôm chôm vào Đài Loan; nhãn, vải sang Thái Lan...“, Thủ tướng nói.

Liên quan tới vai trò của các Thương vụ Việt Nam tại nước ngoài, sẽ là thiếu sót nếu không đề cập đến công tác hội nhập và đàm phán các FTA. Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh cho hay, Tính đến cuối năm 2017, Việt Nam đã ký và tham gia tổng cộng 11 FTA; đã đàm phán xong Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), dự kiến sẽ ký vào ngày 8/3 tại Chile. Hiệp định FTA với EU cũng đã đàm phán xong, hiện đang chờ xử lý nốt các vấn đề kỹ thuật phát sinh từ cách hiểu mới về thẩm quyền phê chuẩn FTA của Liên minh châu Âu... ”Hệ thống Thương vụ Việt Nam tại nước ngoài, đặc biệt là tại ASEAN, các nước Đông Bắc Á, Australia, New Zealand, Nga, các nước Bắc Mỹ và Liên minh châu Âu đã tham gia tích cực vào quá trình đàm phán các FTA của Việt Nam, đóng góp nhiều thông tin bổ ích, quý báu, được đoàn đàm phán ghi nhận và đánh giá cao”, Thứ trưởng Trần Quốc Khánh nhấn mạnh.

Phải tiên phong trong hội nhập

Theo Thứ trưởng Trần Quốc Khánh, bên cạnh các mặt tích cực, hoạt động của các Thương vụ cũng còn tồn tại, hạn chế nhất định. Về mặt chủ quan, Thương vụ tại một số địa bàn có lúc còn chưa bao quát hết yêu cầu công việc, quan hệ phối hợp chưa được thông suốt. Về mặt khách quan, việc triển khai một số hoạt động chuyên môn còn gặp vướng mắc về kinh phí cũng như thủ tục. Ngoài ra, một số thị trường có số lượng biên chế chưa phù hợp, quá mỏng so với khối lượng công việc chuyên môn. Đặc biệt, công tác tìm hiểu, nghiên cứu thị trường, tiếp xúc đối tác tại một số thị trường bị hạn chế bởi không có nhân sự sử dụng ngôn ngữ bản địa.

Theo Thứ trưởng Khánh, hoạt động XNK, hội nhập kinh tế quốc tế và hợp tác quốc tế về công nghiệp, năng lượng của Việt Nam đang ngày càng trở nên sôi động. Là đại diện của Bộ Công Thương tại tuyến đầu, nhiệm vụ của Thương vụ và cán bộ Thương vụ khá nặng nề. “Năm 2018 và những năm tiếp theo, các Thương vụ cần tập trung toàn lực để thúc đẩy XK trên địa bàn được phân công phụ trách, theo hướng dành ưu tiên cao cho nông sản, thủy sản và những mặt hàng mà các DN 100% vốn Việt Nam đang sản xuất, kinh doanh. Bên cạnh đó, các Thương vụ cũng cần dành ưu tiên cao cho các thị trường mới để góp phần thay đổi cơ cấu thị trường theo hướng tích cực, cân bằng hơn giữa các khu vực; chú trọng các phân khúc thị trường mà hàng Việt Nam chưa có chỗ đứng hoặc mới chiếm thị phần nhỏ; đặc biệt lưu ý các thị trường mà Việt Nam đang có thâm hụt thương mại lớn, kéo dài nhiều năm để đề xuất các giải pháp phù hợp giúp tăng XK, kiểm soát hợp lý NK, giảm dần, tiến tới cân bằng thương mại tại các thị trường này”, Thứ trưởng Khánh nói.

Liên quan tới công tác của các Tham tán, Thương vụ thời gian tới, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh: Chủ trương của Đảng, Nhà nước là hội nhập kinh tế sâu rộng, đa dạng về hình thức, Việt Nam phải mở cửa, đón nhận kinh nghiệm của các nước. Tinh thần này phải được quán triệt trong hoạt động của Tham tán thương mại. Thương vụ Việt Nam tại các nước đóng vai trò tiên phong trong hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng hiện nay.

“Tôi đề nghị đồng chí Bộ trưởng Bộ Công Thương xem xét, đổi mới, chủ động trong công tác nhân sự, coi Tham tán thương mại là một nghề chuyên nghiệp, với nhân sự phải đáp ứng nhu cầu ngày càng cao trong bối cảnh mới, phải luôn phấn đấu, nâng cao hiệu quả hoạt động, trau dồi nghiệp vụ, ngoại ngữ.... Vừa qua, trên cơ sở đề nghị của các đồng chí trong các Hội nghị Tham tán trước đây, Đảng, Nhà nước và Chính phủ đã có những điều chỉnh nhất định đối với Luật Cơ quan đại diện, tạo điều kiện tốt hơn cho hoạt động của hệ thống Thương vụ. Các đồng chí cần vượt qua tư duy nhiệm kỳ, e ngại khó khăn, tận dụng tốt cơ hội, hoàn thành tốt nhiệm vụ. Chính phủ có thể xem xét cơ chế phù hợp tương thích với sự cống hiến và đóng góp của các đồng chí và ngược lại”, Thủ tướng khẳng định.