Trong dịch Covid-19,ậnbảohiểmxãhộimộtlầnThiệtđơnthiệtkélịch đá bóng la liga người cao tuổi ở Hà Nội được chi trả lương hưu tại nhà

Xu hướng gia tăng số người nhận bảo hiểm xã hội một lần

Theo ông Lê Đình Quảng - Phó trưởng Ban Quan hệ lao động, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, hiện số người hưởng bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần (không tiếp tục tham gia và rút ra khỏi hệ thống BHXH) có xu hướng gia tăng và vẫn đang duy trì ở tỷ lệ cao hàng năm. Năm 2006 chỉ có 240.191 người hưởng BHXH một lần, chiếm 3,82% số người tham gia BHXH đến năm 2016, con số này là 665.306 người, chiếm 4,7% và năm 2020 là 897.000 người, chiếm 5,57%. Đặc biệt, do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 nên năm 2020, số người hưởng BHXH một lần có xu hướng tăng cao.

Thống kê từ Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội (LĐ-TB&XH) cho thấy, những người hưởng chế độ BHXH một lần tập trung ở độ tuổi từ 20 đến 39 chiếm 79% tổng số người hưởng BHXH một lần giai đoạn 2014 - 2018; những người hưởng BHXH một lần thường là những người có số năm đóng BHXH thấp; trong giai đoạn 2014 - 2018, có gần 50% số người đã hưởng BHXH một lần chỉ có dưới 3 năm đóng BHXH.

Số người hưởng bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần (không tiếp tục tham gia và rút ra khỏi hệ thống BHXH) có xu hướng gia tăng và vẫn đang duy trì ở tỷ lệ cao hàng năm. Năm 2006 chỉ có 240.191 người hưởng BHXH một lần, chiếm 3,82% số người tham gia BHXH đến năm 2016, con số này là 665.306 người, chiếm 4,7% và năm 2020 là 897.000 người, chiếm 5,57%. Đặc biệt, do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 nên năm 2020, số người hưởng BHXH một lần có xu hướng tăng cao.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến xu hướng gia tăng hưởng BHXH một lần thời gian qua. Một trong số đó là do cuộc sống của nhiều lao động còn khó khăn, đặc biệt là khi người lao động bị mất việc làm phải đối mặt với các nhu cầu tài chính trước mắt như cần tiền để chi tiêu sinh hoạt cho gia đình hoặc đầu tư cho con ăn học, trang trải nợ nần..., nên đưa ra quyết định nhận một lần.

Bên cạnh đó, nhiều người lao động còn chưa hiểu hết về lợi ích của chính sách BHXH, có người còn cho rằng, để lâu mất giá, lạm phát, rồi không biết mình có sống được tới lúc hưởng lương hưu không, chi bằng lấy sớm giải quyết công việc cần trước đã… Nhiều chuyên gia cũng cho rằng, chính sách BHXH một lần còn khá thông thoáng, dễ dàng trong tiếp cận như hiện nay thì người lao động sẽ tìm đến đó như là một công cụ tài chính trước mắt. Ngoài ra, cũng có một số người lao động tỏ ra nghi ngại việc “vỡ quỹ BHXH”, dù điều này đã được cơ quan BHXH nhiều lần khẳng định sẽ không thể xảy ra vỡ quỹ vì được Nhà nước bảo hộ và chắc chắn người lao động sẽ không mất đi quyền lợi của mình.

Thiệt cả trước mắt và lâu dài

Tình trạng số người hưởng BHXH một lần nhiều và có xu hướng gia tăng đang đặt ra những thách thức rất lớn đến mục tiêu đảm bảo an sinh xã hội và việc thực hiện mục tiêu của Nghị quyết số 28-NQ/TW là từng bước mở rộng vững chắc diện bao phủ, hướng tới mục tiêu BHXH toàn dân. Theo các chuyên gia, việc nhận BHXH một lần sẽ tác động đến nguồn thu nhập của người lao động khi về già. Đồng thời, điều này làm giảm ý nghĩa của chính sách an sinh xã hội, không thể duy trì liên tục thu nhập cho người lao động; trong bối cảnh già hóa dân số, các tác động nói trên gây ảnh hưởng lớn hơn.

Việc người lao động nhận BHXH một lần đồng nghĩa với việc họ rời bỏ hệ thống BHXH, tự tước bỏ quyền được tham gia, thụ hưởng các chế độ BHXH, đặc biệt là các chế độ dài hạn như hưu trí, tử tuất. Điều này dẫn tới việc đảm bảo quyền lợi và chính sách an sinh xã hội lâu dài cho người lao động bị ảnh hưởng. Bài học rõ nhất là việc những người nhận trợ cấp thôi việc 1 lần - “nhận một cục” những năm 1990 đã chia sẻ khó khăn của cuộc sống tuổi già khi không có lương hưu và bày tỏ mong muốn có cơ chế để xin trả lại phần tiền đã nhận trợ cấp để được nhận lương hưu hàng tháng. Tuy nhiên, điều này không thực hiện được, pháp luật chưa cho phép.

Nhận BHXH một lần có thể dẫn đến những thiệt thòi về quyền lợi trước mắt và cả lâu dài cho người lao động. Cụ thể, khi nhận BHXH một lần, người lao động sẽ mất đi cơ hội hưởng lương hưu, không có gì đảm bảo cho cuộc sống lúc tuổi già. Theo quy định hiện hành, tổng mức đóng bảo hiểm hưu trí là 22% mức tiền lương tháng, trong đó, người lao động đóng 8% và người sử dụng lao động đóng 14%, có nghĩa là tổng mức đóng vào quỹ BHXH hàng năm bằng 2,64 tháng lương. Nếu hưởng BHXH một lần thì người lao động chỉ được thanh toán bằng 2 tháng lương làm căn cứ đóng BHXH cho 1 năm tham gia BHXH. Như vậy, người lao động mất đi 0,64 tháng lương mỗi năm. Nếu so sánh giữa việc hưởng lương hưu hàng tháng và việc lĩnh BHXH một lần cùng một khoảng thời gian đóng BHXH thì tổng lợi ích bằng tiền khi hưởng lương hưu hàng tháng sẽ cao hơn khá nhiều. Trong khi đó, khi tham gia BHXH để hưởng chế độ hưu trí, bên cạnh việc được hưởng lương hưu hàng tháng, người lao động còn được cấp thẻ BHYT và nếu không may ốm đau sẽ được quỹ khám chữa bệnh BHYT chi trả.

Hà My