Hoạt động nghiệp vụ tại Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Đà Nẵng. Ảnh: N.Linh

Chấn chỉnh đại lý hoạt động chưa đúng nghĩa

Một trong những vấn đề tồn tại lâu nay của hoạt động đại lý làm thủ tục hải quan (gọi tắt là đại lý hải quan) là việc hoạt động chưa đúng vai trò đại lý. Đại lý không ký hợp đồng đại lý, không đứng tên trên tờ khai, có hoạt động dịch vụ khai thuê, vận chuyển nhưng chỉ sử dụng giấy giới thiệu của chủ hàng để làm thủ tục hải quan cho từng lô hàng. Điều này làm sai lệch bản chất hoạt động của đại lý hải quan.

Theo đánh giá của Cục Giám sát quản lý về hải quan, hiện nay, tỉ lệ các đại lý hải quan sử dụng mã số, chữ ký trên tờ khai hải quan mà các đại lý làm dịch vụ còn thấp, phần lớn là sử dụng tài khoản đăng nhập và chữ ký số của khách hàng và giấy giới thiệu của chủ hàng hóa để làm thủ tục hải quan (nhân viên đại lý trở thành nhân viên của DN chủ hàng).

Một trong những vấn đề tồn tại lâu nay của hoạt động đại lý làm thủ tục hải quan (gọi tắt là đại lý hải quan) là việc hoạt động chưa đúng vai trò đại lý. Đại lý không ký hợp đồng đại lý, không đứng tên trên tờ khai, có hoạt động dịch vụ khai thuê, vận chuyển nhưng chỉ sử dụng giấy giới thiệu của chủ hàng để làm thủ tục hải quan cho từng lô hàng. Điều này làm sai lệch bản chất hoạt động của đại lý hải quan.

Ngoài ra vẫn còn tồn tại tình trạng cá nhân dù chưa được Tổng cục Hải quan cấp mã nhân viên đại lý hải quan những vẫn thực hiện các dịch vụ làm thủ tục hải quan với giá thành cạnh tranh nên gây khó khăn trong công tác quản lý của cả cơ quan Hải quan và hoạt động kinh doanh của các đại lý hải quan đã được công nhận, cấp mã số.

Theo đó, các DN chủ hàng sẽ ký khống giấy giới thiệu cho các nhân viên đại lý hải quan hoặc các cá nhân khác (cò thủ tục hải quan), để các cá nhân này sử dụng trong quá trình làm việc với cơ quan Hải quan.

Việc cấp và sử dụng giấy giới thiệu khống không đúng quy định dẫn đến khó khăn không nhỏ cho cơ quan Hải quan trong việc theo dõi, quản lý.

Tuy nhiên, các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành quy định xử phạt vi phạm hành chính và cưỡng chế thi hành quyết định hành chính lĩnh vực hải quan tại Nghị định 127/2013/NĐ-CP, Nghị định 45/2016/NĐ-CP và các văn bản hướng dẫn thi hành chưa có quy định xử lý vi phạm đối với trường hợp nộp/xuất trình giấy giới thiệu khống cho cơ quan Hải quan để làm thủ tục dẫn đến CBCC không có cơ sở xử lý.

Để giải quyết việc cấp và sử dụng giấy giới thiệu của chủ hàng để đi làm thủ tục hải quan như nhân viên của công ty chủ hàng, dự kiến trong dự thảo Thông tư sẽ bổ sung quy định về trách nhiệm của chủ hàng (bổ sung khoản 5 vào Điều 14 Thông tư 12/2015/TT-BTC).

Cụ thể trách nhiệm của chủ hàng: Cử người đại diện khi làm thủ tục hải quan và các thủ tục hành chính trực tiếp với cơ quan Hải quan; người đại diện phải là người lao động theo quy định tại Khoản 1 Điều 3 Bộ luật Lao động. Trường hợp thực hiện thủ tục hải quan qua đại lý hải quan thì đại lý hải quan thay mặt chủ hàng để thực hiện các công việc theo hợp đồng dịch vụ đại lý làm thủ tục hải quan đã ký giữa đại lý làm thủ tục hải quan và chủ hàng”.

Xử phạt nếu không báo cáo đúng hạn

Bên cạnh đó, một trong những vấn đề đại lý hải quan thường xuyên “chểnh mảng” là việc báo cáo định kỳ tình hình hoạt động cho cơ quan Hải quan sẽ được chấn chỉnh.

Theo đó, dự thảo đưa ra quy định, đại lý hải quan có trách nhiêm: Định kỳ vào ngày 5 của tháng đầu quý sau, báo cáo tình hình hoạt động đại lý hải quan gửi cục hải quan các tỉnh, thành phố trên địa bàn đăng ký kinh doanh hoặc các thông tin cần thiết khác phục vụ cho hoạt động quản lý hải quan khi được cơ quan Hải quan yêu cầu bằng văn bản.

Trường hợp đại lý hải quan không báo cáo đúng thời hạn quy định sẽ bị xử phạt theo quy định tại khoản 2 Điều 6 Nghị định 127/2013/NĐ-CP của Chính phủ và các văn bản sửa đổi có liên quan, được sửa đổi bổ sung tại khoản 3 Điều 1 Nghị định 45/2016/NĐ-CP.

Bên cạnh đó, dự thảo cũng sửa đổi một số quy định liên quan đến việc thu hồi mã số nhân viên đại lý hải quan như: Bị xử lý hành vi vi phạm các quy định của pháp luật đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự; bị xử lý đối với hành vi trực tiếp hoặc gián tiếp tham gia các hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại, trốn thuế hoặc hối lộ CBCC hải quan trong quá trình làm thủ tục hải quan.

Trường hợp cho người khác sử dụng mã số của mình hoặc sử dụng mã số của người khác hoặc sử dụng mã số không phải do Tổng cục Hải quan cấp để làm thủ tục hải quan; hoặc cho người khác sử dụng hồ sơ của mình để thực hiện thủ tục công nhận đại lý hải quan hoặc cấp mã nhân viên đại lý hải quan, cũng sẽ bị thu hồi mã số nhân viên đại lý hải quan.

Bên cạnh việc sửa đổi những quy định đảm bảo đại lý hải quan hoạt động đúng nghĩa, dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung Thông tư 12/2015/TT-BTC cũng đưa ra những quy định liên quan đến việc tổ chức thi và cấp chứng chỉ nghiệp vụ khai hải quan; cấp mã số nhân viên đại lý hải quan; việc tạm dừng/chấm dứt hoạt động đại lý làm thủ tục hải quan.

Hiện tại dự thảo Thông tư đang được Tổng cục Hải quan lấy ý kiến rộng rãi các đơn vị hải quan địa phương và DN.