Vận mệnh chính trị của bà Merkel sẽ ra sao?

Bốn chính đảng tham gia thương lượng thành lập liên minh cầm quyền, gồm đảng Liên minh Dân chủ Cơ đốc giáo (CDU) và đồng minh truyền thống Liên minh Xã hội Cơ đốc giáo (CSU), đảng Dân chủ Tự do (FDP) và đảng Xanh đã không đạt được thỏa thuận cuối cùng. SPD quyết định không tham gia thành lập đại liên minh cầm quyền như trong nhiệm kỳ trước. Vậy là các nỗ lực đàm phán thành lập Chính phủ mới ở Đức coi như đã thất bại hoàn toàn.

Thất bại của các cuộc đàm phán có thể sẽ gây bất ổn ồ ạt tại châu Âu, do sức nặng, tầm quan trọng và vai trò lãnh đạo của nước Đức đối với EU.

Tiến trình cải tổ EU không phải là vấn đề trọng tâm của cuộc đàm phán nhưng bất đồng giữa các đảng trên khía cạnh này khá lớn. SPD không muốn thành lập một quỹ riêng của EU dành để cứu trợ khẩn cấp các nước thành viên bị tác động bởi cuộc khủng hoảng nợ công, như trường hợp của Hy Lạp trước đây, đồng thời loài trừ khả năng xây dựng một ngân sách riêng cho khu vực đồng tiền chung châu Âu để đầu tư vào các dự án chung. Ngược lại, phe bảo thủ của Thủ tướng Angela Merkel ủng hộ hai vấn đề này, nhưng phản đối ý tưởng hỗ trợ giải quyết nợ công của EU. Trong khi đó, đảng Xanh kêu gọi tất cả các bên không bác bỏ chính sách cởi mở mà Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đưa ra.

Sau khi ông Emmanuel Macron đắc cử Tổng thống Pháp, tiến trình hội nhập châu Âu đã được tiếp thêm nguồn năng lượng mới do sự năng động của cá nhân nhà lãnh đạo Pháp và sự hồi phục của đầu tàu Pháp - Đức trong việc dẫn dắt tiến trình cải tổ EU. Tổng thống Pháp hy vọng dựa vào bà Merkel để cùng thúc đẩy các sáng kiến châu Âu. Việc các cuộc đàm phán tại Đức kéo dài đã khiến các cuộc thảo luận trong EU về vấn đề này bị trì trệ đáng kể. Thất bại của việc thành lập Chính phủ liên minh tại Đức, hoặc xấu hơn là nguy cơ Thủ tướng Merkel phải ra đi, sẽ đẩy ông Macron vào thế khó.

Thực vậy, tình thế bấp bênh của Thủ tướng Merkel đã "dội gáo nước lạnh" vào các ý tưởng của Tổng thống Macron. Sự suy yếu hoặc ra đi của Thủ tướng Đức một mặt đẩy Pháp lên vị thế lãnh đạo EU, nhưng mặt khác nó khiến cho Thủ tướng Đức khó thuyết phục được những người trong đảng của bà và đối tác liên minh rằng nước Pháp thực sự có tham vọng cải cách hiệu quả khu vực đồng tiền chung châu Âu. Do đó, các cải tổ thực sự EU sẽ bị trì hoãn cho tới sau cuộc bầu cử nghị viện EU giữa năm 2019, với hy vọng rằng cuộc bầu cử này sẽ định hình lại cơ cấu chính trị trên lục địa và cho phép thành lập một Ủy ban châu Âu mới hoạt động hiệu quả hơn ban lãnh đạo hiện nay của Chủ tịch Jean-Claude Juncker.

Đàm phán liên minh bất thành tại Đức đã đẩy lùi hy vọng của Tổng thống Pháp Macron nhằm thuyết phục Đức tiến hành những ưu tiên cải cách trong khu vực đồng tiền chung châu Âu cũng như cấu trúc của EU.