Cây cao su từng là mũi nhọn kinh tế Hà Tĩnh

Tổng giám đốc Công ty TNHH MTV Cao su Hà Tĩnh Nguyễn Khánh Toàn cho biết: Năm 1998,àTĩnhkỳvọngvươkeo toi nay Hà Tĩnh bắt đầu trồng cây cao su. Lúc bấy giờ, UBND tỉnh Hà Tĩnh đã quy hoạch phát triển cao su với quy mô khoảng 20.000 ha, trên vùng quy hoạch 26.594 ha, quyết tâm đưa cây cao su trở thành mũi nhọn kinh tế. Các huyện đồng bằng: Kỳ Anh, Cẩm Xuyên, Thạch Hà và huyện vùng miền núi phía Tây của tỉnh như: Hương Khê, Vũ Quang, Hương Sơn đều được khoanh vùng để phát triển cao su. Trong đó, huyện Hương Khê trở thành vùng trọng điểm với hàng chục ngàn ha đất được giao cho Công ty TNHH MTV Cao su Hà Tĩnh quản lý.

Để thực hiện mục tiêu phát triển cây cao su, không chỉ diện tích đất lâm nghiệp, đất sản xuất nông nghiệp của các nông lâm trường quản lý mà cả những diện tích rừng phòng hộ cũng được hoán đổi thành diện tích cao su. Đến đầu năm 2013, UBND tỉnh Hà Tĩnh có quyết định điều chỉnh bổ sung quy hoạch, mở rộng diện tích lên hơn 23.000 ha trên diện tích đất vùng quy hoạch 32.383 ha để thực hiện phát triển kinh tế.

Cán bộ Công ty Kiểm tra công nhân sản xuất. Ảnh: Văn Thanh

Cũng theo ông Toàn, giai đoạn năm 2009 - 2013 là thời kỳ hoàng kim nhất của cây cao su tại Hà Tĩnh với giá bán đỉnh điểm lên đến 90 - 100 triệu đồng/tấn mủ, cho công ty lợi nhuận thu về mỗi năm 30 - 40 tỷ đồng. Đời sống hàng trăm cán bộ, công nhân công ty có thu nhập cao từ 15 - 20 triệu đồng/tháng.

Đến đầu năm 2014, giá mủ cao su “rớt” dần, từ 90 triệu/tấn mủ xuống 60, 70 triệu/tấn mủ và đến nay giao động trên dưới 30 triệu/tấn mủ. Giá mủ cao su xuống sâu và kéo dài suốt từ năm 2014 đến 2020 nên lợi nhuận của công ty cũng sụt giảm dần. Năm 2013, cơn bão số 10 xóa sổ hơn 2.500 ha cây cao su tại Hà Tĩnh. Tiếp đó, trận bão lớn vào năm 2017 gần như quật ngã cả rừng cao su ở huyện Kỳ Anh.

Việc trồng cây cao su gặp khó, có cả nguyên nhân chủ quan lẫn khách quan dẫn đến khó khăn trong việc trồng cây cao su tại đây. Ngoài giá mủ “lao dốc” thì khí hậu khắc nghiệt: nắng nóng, mưa bão triền miên là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến diện tích cây cao su bị sụt giảm, cây phát triển kém, sản lượng mủ không cao…

Sản phẩm mủ cán của Công ty Cao su Hà Tĩnh. Ảnh: Văn Thanh

"Từ năm 2014, công ty đã bắt đầu triển khai trồng thí điểm các loại cây như: sắn dây, mì, nghệ... để dần thay thế cây cao su nhưng cũng không hiệu quả. Những năm qua, chúng tôi cũng bàn tìm phương án trồng cây khác để dần thay thế cây cao su nhưng vẫn chưa khả thi" - ông Toàn chia sẻ thêm.

Khởi sắc từ những hướng đi đúng

Theo số liệu của tỉnh Hà Tĩnh, định hướng phát triển cây cao su ở thời điểm cao nhất là 23.200 ha, đến nay định hướng này chỉ còn 12.100 ha cao su, giảm 11.100 ha (giảm 50% so với quy hoạch ban đầu). Để tiếp tục bảo vệ phát triển và khai thác hiệu quả tiềm năng, lợi thế rừng và đất lâm nghiệp đến năm 2025 và những năm tiếp theo, tỉnh Hà Tĩnh xác định, chỉ triển khai trồng mới cây cao su trên những vùng ít bị ảnh hưởng gió bão tại các huyện miền núi như: Hương Khê, Hương Sơn, Vũ Quang, Đức Thọ; không trồng mới tại các huyện dọc bờ biển như: Kỳ Anh, Cẩm Xuyên, Can Lộc, Thạch Hà.

Tiến hành tập trung thâm canh, tái canh, sản xuất nông lâm kết hợp, trồng xen dưới tán cây cao su bằng các loài cây có giá trị như: gừng, nghệ, hương bài... để tăng hiệu quả sử dụng đất trên đơn vị diện tích. Những diện tích cây cao su không hiệu quả sẽ tiến tới chuyển đổi đưa về địa phương quản lý, giao cho người dân phát triển kinh tế rừng.

Năm 2022, mặc dù bị ảnh hưởng của nền kinh tế như: Giá cả giảm sâu, lại khó khăn trong việc tiêu thụ nên dẫn đến nguồn tiền khó khăn; lực lượng lao động trực tiếp trong biên chế thiếu. Vườn cây của một số đơn vị đầu năm do dịch bệnh phải ngưng khai thác khá lâu... Tuy nhiên, thời tiết, nhiệt độ rất thuận lợi cho việc khai thác, chăm sóc vườn cây nên nhiều chỉ tiêu đạt và vượt, như: sản lượng vượt chỉ tiêu Tập đoàn Cao su giao; việc thành lập tổ thu mua bước đầu hoạt động đã có hiệu quả; hoàn thành tốt các chỉ tiêu, kế hoạch đề ra; tạo công ăn việc làm cho 500 cán bộ, công nhân công ty.

Kết quả năm 2022, Công ty Cao su Hà Tĩnh đã khai thác mủ cao su: 1.632 tấn, đạt 100% kế hoạch (KH); thu mua: 288 tấn; chế biến 3.500 tấn, đạt 100% KH; tiêu thụ 1.523,690 tấn, đạt 80,2% KH; doanh thu cao su 53,26 tỷ đồng, đạt 67% KH; tổng doanh thu 65,156 tỷ đồng, đạt 65% KH; nộp ngân sách 3,5 tỷ đồng, đạt 167% KH; nộp bảo hiểm xã hội 7,28 tỷ đồng, đạt 100% KH; lương bình quân 6,5 triệu đồng/người/tháng, đạt 118% KH (lương bình quân công nhân: 7,2 triệu đồng/người/tháng).

Trong năm mới 2023, Công ty Cao su Hà Tĩnh kỳ vọng sẽ có những bước phát triển mới, tiếp tục có nhiều đóng góp cho kinh tế Hà Tĩnh và Tập đoàn Cao su Việt Nam.