Trong những năm triển khai xây dựng người có uy tín trong cộng đồng người dân tộc thiểu số, những đối tượng được lựa chọn thường là các bậc cao niên có am hiểu về văn hoá, tập tục, có tiếng nói với bà con. Hiệu quả mang lại là rõ ràng; song ở khía cạnh khác, những người có uy tín này lại khá hạn chế trong hoạt động vì sức khoẻ, không trực tiếp tham gia các tổ chức, đoàn thể, chính quyền địa phương, khả năng cập nhật thực tiễn hạn chế… Một số nơi phải thay đổi người có uy tín nhiều lần, hiệu quả hoạt động không như mong muốn.

Trong những năm triển khai xây dựng người có uy tín trong cộng đồng người dân tộc thiểu số, những đối tượng được lựa chọn thường là các bậc cao niên có am hiểu về văn hoá, tập tục, có tiếng nói với bà con. Hiệu quả mang lại là rõ ràng; song ở khía cạnh khác, những người có uy tín này lại khá hạn chế trong hoạt động vì sức khoẻ, không trực tiếp tham gia các tổ chức, đoàn thể, chính quyền địa phương, khả năng cập nhật thực tiễn hạn chế… Một số nơi phải thay đổi người có uy tín nhiều lần, hiệu quả hoạt động không như mong muốn.

Từ những băn khoăn trên, huyện Trần Văn Thời đã có những bước đi mạnh dạn trong việc chọn lựa người có uy tín gắn với hạt nhân là đảng viên trong cộng đồng người dân tộc. Tín hiệu tích cực mang lại cho thấy, uy tín người đảng viên, sức trẻ, gắn hoạt động chính sách dân tộc trực tiếp với các tổ chức, đoàn thể và chính quyền đã tạo nên sức bật mới cho các địa phương.

Từ những đòi hỏi của thực tiễn

Trần Văn Thời là địa phương có số lượng lớn đồng bào dân tộc sinh sống với gần 2.400 hộ và gần 10.400 khẩu. Người Khmer chiếm tỷ lệ lớn, phân bố tập trung ở một số xã như: Khánh Bình Ðông, Khánh Bình Tây, Khánh Hưng… Từ năm 2011, chủ trương xây dựng người có uy tín trong cộng đồng người dân tộc hình thành, huyện được phân bổ 20/76 người có uy tín trên toàn tỉnh. Ông Nguyễn Văn Sơn, Phó Trưởng Phòng Dân tộc huyện, cho biết: “Trong 20 người có uy tín, hiện có 6 người là đảng viên, có 1 đồng chí là bí thư chi bộ ấp”. Ông Sơn còn thông tin thêm, toàn huyện hiện có 74 đảng viên là người dân tộc, trong đó có 9 người đang tham gia cấp uỷ.

Anh Danh Mạnh Khuynh với mô hình đa cây, đa con hiệu quả đã gây dựng được niềm tin sâu rộng trong đồng bào Khmer Khánh Hưng về khả năng thoát nghèo, làm giàu.

Theo quy định, hằng năm người có uy tín phải được xét chọn lại thông qua hình thức họp dân. Ông Sơn khẳng định: “Quy trình này ở đâu cũng làm chặt chẽ, bởi người được bầu phải thật sự tiêu biểu, nhận được sự đồng ý ủng hộ của bà con”. Hiệu quả hoạt động cũng đã được kiểm chứng: “Ðường lối, chủ trương của Ðảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đã được đội ngũ người có uy tín truyền tải hiệu quả, kịp thời, giúp nhận thức của bà con được nâng lên. Người có uy tín đã đóng góp không nhỏ vào sự phát triển không ngừng của cộng đồng dân tộc mình”, ông Sơn tiếp lời.

Ðến nay, huyện Trần Văn Thời còn 433 hộ nghèo, 193 hộ cận nghèo trong đồng bào dân tộc. Dẫu vẫn còn nhiều khó khăn, nhưng đây là một bước tiến lớn, như ông Sơn nói: “Các chính sách dân tộc đã làm thay đổi toàn diện đời sống bà con, bây giờ ai cũng mong thoát nghèo, muốn cuộc sống vươn lên, không còn ỷ lại như xưa nữa”. Người có uy tín chính là chiếc cầu nối vững chắc, chất xúc tác đặc biệt giúp bà con gạt bỏ những suy nghĩ lệch lạc, biết trân trọng những cơ hội đổi đời mà các chính sách dân tộc mang lại.

Ở một khía cạnh khác, trong thời gian đầu thực hiện xây dựng người có uy tín, những bậc cao niên là lựa chọn phổ biến tại huyện Trần Văn Thời. Ðây là những người từng được học trong chùa, có kiến thức về văn hoá, lịch sử, am hiểu chữ viết, tiếng nói và khi có ý kiến thì bà con rất thuận lòng. Nhưng cái khó lớn nhất được ông Sơn chỉ ra: “Các bác, các chú thường sức khoẻ yếu, một số người bệnh phải thay đổi, nên hoạt động nhiều lúc khó khăn”. Thêm nữa, cho đến nay, chỉ khi người có uy tín bệnh nặng thì mới có quà, tiền hỗ trợ điều trị, ngoài ra không có bất cứ chế độ hỗ trợ nào khác. Vả lại, công tác người có uy tín thường phải gắn với các chính sách, quy định cập nhật liên tục mà người lớn tuổi thường rất khó nắm bắt. Thêm nữa, việc người có uy tín lớn tuổi không tham gia trực tiếp các hoạt động của chính quyền, tổ chức, đoàn thể nên cũng không thực sự thuận lợi.

Ðây là khó khăn không chỉ riêng của Trần Văn Thời, và việc điều chỉnh đối tượng xây dựng người có uy tín là phù hợp với tình hình địa phương. Ông Sơn phân tích: “Nếu đó là những người chí thú làm ăn, có sức khoẻ, có nhiệt tình, tham gia các hoạt động tại địa phương, và đặc biệt nếu đó là đảng viên thì tiếng nói và vai trò người có uy tín sẽ nâng lên một bước mới”.

Hiệu quả được kiểm chứng

Bí thư Chi bộ ấp Kinh Ðứng B, xã Khánh Hưng Danh Mạnh Khuynh bộc bạch: “Ở đây người Khmer chí thú làm ăn, chỉ có điều, khó khăn quá chưa thật sự bứt phá lên được”. Toàn ấp có 131 hộ người dân tộc, trong đó hộ nghèo còn 56, cận nghèo 16. Những hộ này thuộc diện neo đơn, thiếu đất và vốn sản xuất. Kinh Ðứng B là vùng đất nông nghiệp, 2 vụ lúa - 1 vụ màu. Hầu hết bà con người Khmer đã bước qua giai đoạn khó khăn nhất: “Giờ nói nghèo thì còn nhưng đỡ vất vả hơn hồi xưa nhiều rồi, chỉ cần giúp bà con thêm chút nữa, ấp này sẽ khá lên mau chóng”, anh Khuynh khẳng định. Anh nói, đất này trồng đậu xanh thôi cũng có thể thu nhập mỗi công 10 triệu đồng/mùa.

Anh Khuynh được bầu là người có uy tín đã 5 năm, là bí thư chi bộ của 1 ấp đặc biệt, 8/9 đảng viên là người Khmer. Anh tâm sự: “Người có uy tín gắn với trách nhiệm của đảng viên, bí thư chi bộ, vì thế tôi luôn cố gắng để hoàn thành hết trách nhiệm của mình. Ở gia đình tôi nỗ lực làm ăn, nuôi con cái học hành để làm gương cho bà con”. Bằng cách nghĩ đơn giản nhưng đúng đắn, anh đã khiến người Khmer Kinh Ðứng B bị thuyết phục hoàn toàn. Anh là một trong những người khởi phát mô hình trồng đậu xanh tại ấp, hiện là chủ cửa hàng vật tư nông nghiệp, có 1 người con tốt nghiệp đại học và 1 đang du học bên Nhật.

Tận dụng đất vườn, anh Khuynh trồng rau má, bầu, bí, đu đủ…, hết 2 vụ lúa anh xuống 5 công đậu xanh, trong nhà anh kinh doanh vật tư nông nghiệp, giống gieo trồng; kết hợp chăn nuôi gia súc, gia cầm, nuôi cá… Anh Khuynh đã tạo dựng được cơ ngơi đáng mơ ước từ sức lao động chân chính của mình. Nói về công tác của người có uy tín, anh mơ ước: “Mình làm đến khi nào bà con ở đây thoát nghèo hết, người dân tộc đóng góp nhiều hơn cho sự phát triển của quê hương, đến khi nào hết sức thì thôi”. Ở Kinh Ðứng B, hiện có 16 hộ được cấp đất ở, đất sản xuất, anh hết sức kỳ vọng: “Bà con sẽ nắm bắt được cơ hội này để thay đổi cuộc sống, tôi thấy đây là chủ trương hết sức đúng đắn của Ðảng, Nhà nước, mong rằng hiệu quả sẽ tốt đẹp”.

Cái khó nhất của người có uy tín đối với anh Khuynh chính là “điều kiện bản thân còn hạn chế về kinh tế, giúp đỡ mọi người cũng chỉ đôi chút nên không thể giải quyết hết khó khăn của bà con”. Trong suốt 5 năm được ghi nhận là người có uy tín, anh không ngừng nhân rộng các mô hình làm ăn của gia đình mình cho đồng bào xung quanh. Anh nói là làm, làm hiệu quả để mọi người tin và làm theo. Có thể thấy, vai trò xung kích của người đảng viên đã được anh Khuynh thể hiện một cách sắc nét. Những người có uy tín trong cộng đồng như anh Khuynh được xác nhận là "niềm tin mới đang được nhân rộng trong cuộc sống của đồng bào Khmer Trần Văn Thời”, như lời ông Sơn nhận định./.

Bài và ảnh: Quốc Rin