【kết quả kalmar】Năng suất lao động ngành chế biến chế tạo của Việt Nam vẫn rất thấp

Đây là một trong những phát hiện chính trong báo cáo “Năng suất và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp ngành CN chế biến chế tạo của Việt Nam”,ăngsuấtlaođộngngànhchếbiếnchếtạocủaViệtNamvẫnrấtthấkết quả kalmar được Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam (VASS), Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Chương trình Phát triển Liên Hợp quốc (UNDP) công bố, ngày 26/4 tại Hà Nội.

Toàn cảnh hội thảo công bố báo cáo.Ảnh: MĐ.

Còn khoảng cách lớn với các nước so sánh

Theo báo cáo, chỉ số cạnh tranh công nghiệp, xuất khẩu công nghiệp chế tạo và chỉ số lợi thế so sánh hiện hữu (RCA) của Việt Nam trong những năm gần đây đã liên tục được cải thiện so với các nước trong khu vực. Cụ thể, trong một số chỉ tiêu như: tỷ lệ giá trị gia tăng trên giá trị đầu ra; doanh thu và RCA thì Việt Nam vượt trội so với Ấn Độ và Bangladesh.

Tuy nhiên, khoảng cách với các nước so sánh (các nước có thu nhập trung bình và các nước phát triển) vẫn còn rất lớn, nhất là trong các chỉ số hiệu suất công nghiệp chế biến, chế tạo khác, đặc biệt là năng suất lao động thì Việt Nam tụt lại sau. Năng suất lao động ngành CN chế biến chế tạo của Việt Nam vẫn chỉ bằng khoảng 1/4 năng suất lao động của Trung Quốc và Malaysia, 1/3 của Indonesia và Philippines,1/2 của Ấn Độ và Thái Lan và chỉ bằng khoảng 7% của Nhật Bản và Hàn Quốc vào năm 2015.

Theo GS.TS Đặng Nguyên Anh - Phó Chủ tịch VASS, với thu nhập bình quân đầu người dự kiến đạt 3.000 USD vào năm 2020 thì theo phương pháp luận của Diễn đàn Kinh tế thế giới, Việt Nam đã qua giai đoạn có tăng trưởng chủ yếu dựa vào gia tăng các yếu tố đầu vào, mà bắt đầu chuyển sang giai đoạn tăng trưởng chủ yếu dựa vào hiệu quả và năng suất.

Các động lực tăng trưởng đã giúp Việt Nam đạt được kết quả cao trong giai đoạn kể từ khi đổi mới đến nay như: tài nguyên khoáng sản; lao động giá rẻ… đang tiến dần đến trần giới hạn. Vì vậy, Việt Nam cần chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng dựa nhiều hơn vào tăng năng suất, đổi mới sáng tạo và năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp. Những đòi hỏi này càng trở nên cấp thiết hơn khi thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng đã bước vào kỷ nguyên số và sự tăng tốc của cách mạng 4.0.

Khuyến khích đầu tư công vào khu vực tư nhân

Trước những thực tế như vậy, báo cáo khuyến nghị, Việt Nam cần đặt nâng cao năng suất và khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp thuộc ngành CN chế biến chế tạo là trung tâm của chiến lược tăng trưởng bao trùm. Việt Nam cũng cần chuyển trọng tâm thu hút FDI (vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài) từ số lượng sang chất lượng và gia tăng liên kết giữa các doanh nghiệp tư nhân trong nước và doanh nghiệp FDI.

"Việt Nam nên ưu tiên nâng cao năng suất và khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp tư nhân trong nước trong giai đoạn phát triển tiếp theo như một phần không thể thiếu trong các cải cách về đầu tư công, doanh nghiệp nhà nước (DNNN) và chính sách thu hút và sử dụng FDI" - báo cáo nhấn mạnh.

Trong đó, những nỗ lực cải cách DNNN phải tập trung vào việc tăng cường hiệu quả, hiệu suất và gia tăng mối liên kết xuôi – ngược của DNNN này với các doanh nghiệp khác trong nước. Đồng thời, cần đẩy mạnh cổ phần hóa DNNN trong các ngành/tiểu ngành, nơi các doanh nghiệp tư nhân trong nước có thể sẵn sàng đảm nhận vai trò “dẫn dắt” từ các DNNN, và gắn việc cổ phần hóa với xây dựng năng lực của các doanh nghiệp tư nhân trong nước.

Ngoài ra, báo cáo còn nhấn mạnh đến việc đầu tư công nên hướng tập trung vào khuyến khích đầu tư khu vực tư nhân trong nước. Đầu tư công có thể giúp tạo ra nhu cầu về các sản phẩm và dịch vụ của các doanh nghiệp tư nhân trong nước, từ đó khuyến khích đầu tư tư nhân vào mở rộng kinh doanh. Đầu tư công cũng có thể mang lại cho các doanh nghiệp tư nhân trong nước cơ hội xây dựng năng lực, bao gồm vừa học vừa làm và tiếp nhận chuyển giao công nghệ thông qua đầu tư công từ các dự án ODA.

Đồng quan điểm với những đề xuất của báo cáo, bà Caitlin Wiesen - Đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam cho rằng, Chính phủ cũng cần tạo điều kiện thuận lợi cho thử nghiệm và áp dụng cách làm mới đối với các doanh nghiệp tư nhân, để có thể xác định các "nút thắt cổ chai" kìm hãm sự phát triển của mỗi tiểu ngành và có hành động cụ thể nhằm hỗ trợ quá trình chuyển đổi này.

Theo bà Wiesen, cần có nền tảng kết nối Chính phủ, các doanh nghiệp FDI và trong nước theo cách tiếp cận các bên cùng có lợi, nhằm khuyến khích các doanh nghiệp trong nước đầu tư vào xây dựng năng lực sản xuất và doanh nghiệp FDI sử dụng nhiều hạng mục và dịch vụ do địa phương cung cấp.

Bà cũng nhấn mạnh rằng, Việt Nam cần nâng cao năng suất của doanh nghiệp ngành CN chế biến chế tạo, và đổi mới sáng tạo là then chốt để Việt Nam có thể tránh được bẫy thu nhập trung bình, tiến tới đạt được tăng trưởng bao trùm./.

Mai Đan