Phế liệu điện tử nhập khẩu do Cục Hải quan TP.HCm bắt giữ. Ảnh: Thu Hòa

Truy trách nhiệm nếu hàng không đạt tiêu chuẩn

Theẽkhámxétcáccontainerphếliệucódấuhiệuviphạbxh bd myo Cục Hải quan TP.HCM, các đơn vị hải quan cửa khẩu đang đẩy nhanh tiến độ xử lý hàng tồn đọng, trong đó có hơn 3.000 container phế liệu tại cảng Cát Lái. Trong quá trình rà soát, xử lý hơn 3.000 container phế liệu nhập khẩu tại cảng Cát Lái, nếu phát hiện lô hàng nào có dấu hiệu nghi vấn, cơ quan Hải quan sẽ thực hiện khám xét.

Lãnh đạo Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Cát Lái cho biết, trong quá trình mời DN đến làm việc, nhiều trường hợp đã từ chối nhận hàng. Nếu DN đứng tên người nhận hàng trên vận đơn từ bỏ hoặc thực hiện hành vi chứng tỏ việc từ bỏ hàng, các container hàng nhập khẩu sẽ được hội đồng xử lý hàng tồn đọng xử lý theo quy định tại Thông tư 203/2014/TT-BTC và các công văn hướng dẫn của Tổng cục Hải quan.

Tuy nhiên, cơ quan Hải quan sẽ cương quyết không thừa nhận việc chủ hàng từ bỏ hoặc thực hiện hành vi chứng tỏ việc từ bỏ hàng hóa có dấu hiệu vi phạm pháp luật. Riêng đối với hàng hóa gây ô nhiễm môi trường, chủ hàng, chủ phương tiện vận tải, người điều khiển phương tiện vận tải hoặc người được chủ phương tiện vận tải ủy quyền phải có trách nhiệm vận chuyển hàng hóa đó ra khỏi lãnh thổ Việt Nam.

Theo Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1, việc xác định chủ hàng đối với các container phế liệu chỉ căn cứ vào thông tin trên hệ thống e-manifest dẫn đến không chính xác tuyệt đối.

Thực tế một số nhà NK phế liệu đăng ký địa chỉ kinh doanh không đúng với thực tế hoặc đã chuyển địa chỉ mà không cập nhật, một số đã lâu không làm thủ tục hải quan nên không liên lạc được với doanh nghiệp và khi gửi thư mời sẽ bị hoàn trả lại.

Ngoài ra, khi hàng về cảng, nếu không có Giấy xác nhận, các nhà NK lại thực hiện thủ tục chuyển đổi tên người nhận hàng cho các nhà nhập khẩu có giấy xác nhận còn hiệu lực để làm thủ tục, nên việc theo dõi càng khó khăn.

Hàng hóa tồn đọng, đặc biệt là mặt hàng phế liệu nhập khẩu, đa phần là chưa làm thủ tục hải quan, có thể chưa xác định được chủ sở hữu hàng hóa, việc vận chuyển, đưa hàng vào cảng… thuộc về quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp XNK, của các hãng vận chuyển, hay việc quản lý, cấp phép của Bộ chuyên ngành. Thời điểm này, cơ quan Hải quan chưa đủ căn cứ để xử lý các DN XNK.

Sửa đổi quy định để quản lý chặt phế liệu

Theo Cục Hải quan TP.HCM, việc Tổng công ty Tân cảng Sài Gòn và một số doanh nghiệp kinh doanh cảng đã thông báo cho các hãng tàu về việc tạm dừng tiếp nhận hàng phế liệu vào cảng chỉ là biện pháp tình thế, tạm thời nhằm giảm ùn tắc hàng hóa tại các cảng chứ không phải là giải pháp lâu dài.

Trong hệ thống văn bản quy phạm pháp luật hiện nay, chưa có quy định nào quy định về việc cấm hoặc các điều kiện phải có khi vận chuyển và tiếp nhận các lô hàng là phế liệu nhập khẩu vào cảng, nên cấm cảng này, phế liệu sẽ về cảng khác.

Từ thực tế trên, Cục Hải quan TP.HCM kiến nghị, Bộ Tài nguyên và Môi trường cần rà soát lại các quy định, quy chuẩn về phế liệu làm nguyên liệu sản xuất; xem xét lại năng lực xử lý phế liệu của các DN; rà soát giấy phép do cơ quan Tài nguyên và Môi trường có thẩm quyền đã cấp cho DN và cung cấp danh sách này cho cơ quan Hải quan để có biện pháp xử lý thích hợp hơn theo quy định.

Tổng cục Hải quan kiến nghị các cấp có thẩm quyền quy định về việc cấp phép của các bộ chuyên ngành cần thay đổi phương pháp quản lý đối với phế liệu nhập khẩu.

Đối với các lô hàng phế liệu nhập khẩu (phải có giấy phép), khi ký kết hợp đồng vận chuyển, các hãng vận tải phải yêu cầu người bán hoặc người thuê vận chuyển cung cấp giấy tờ chứng minh hàng hóa được phép nhập khẩu, đồng thời phải cam kết không gửi hàng cấm nhập khẩu.

Cục Hải quan TP.HCM cũng đề nghị sửa đổi, bổ sung Luật Hàng hải, Luật Xử lý vi hạm hành chính quy định về hành vi, hình thức xử phạt đối với việc vận chuyển hàng hóa nhập khẩu có điều kiện khi DN chưa đăng ký tờ khai để hạn chế tình trạng các hãng tàu, hãng vận tải chuyên chở hàng hóa vi phạm chính sách quản lý hàng hóa nhập khẩu có điều kiện vào lãnh thổ Việt Nam, sau đó cơ quan chức năng phải xử lý hàng tồn đọng rất tốn kém và bị động.