Ðang thời điểm giá cây rừng giảm, nhưng không khiến người dân U Minh Hạ quá nao lòng. Bởi lẽ, U Minh Hạ giờ đã khác, khác cả về diện mạo nông thôn lẫn tư duy sản xuất, cuộc sống người dân trong lâm phần không còn phụ thuộc hoàn toàn vào cây rừng và một vụ lúa như trước.

Ðang thời điểm giá cây rừng giảm, nhưng không khiến người dân U Minh Hạ quá nao lòng. Bởi lẽ, U Minh Hạ giờ đã khác, khác cả về diện mạo nông thôn lẫn tư duy sản xuất, cuộc sống người dân trong lâm phần không còn phụ thuộc hoàn toàn vào cây rừng và một vụ lúa như trước.

Ngoài trục lộ huyết mạch nối từ TP Cà Mau về trung tâm huyện U Minh được láng nhựa phẳng phiu, đạt chuẩn cấp 4 đồng bằng, thì giờ đây xe ô-tô có thể về đến miệt rừng này bằng nhiều con đường khác. Giao thông phát triển là động lực đưa vùng đất được xem là “túi nghèo” của tỉnh xưa kia vươn lên mạnh mẽ.

Chọn hạ tầng giao thông làm khâu đột phá

Vừa khuân 2 bao bắp chuối (khoảng trên 30 bắp) từ dưới xuồng lên sân, ông Nguyễn Văn Hà, Ấp 9, xã Nguyễn Phích, cho biết: “Chỉ nhiêu bắp chuối đây thôi giờ có thể kiếm được gần 200.000 đồng”. Gần 200.000 đồng là kết quả chỉ sau hơn 2 giờ đồng hồ ông chống xuồng quanh bờ bao khuôn hộ của 7 ha đất được giao khoán (trước kia là lau, sậy um tùm). “Lát nữa thương lái vào tận nhà cân. Các mặt hàng này giờ đây dễ bán và giá cũng khá cao, đã góp phần đáng kể cải thiện cuộc sống gia đình”, ông Hà phấn khởi.

Trồng tràm theo hình thức thâm canh mang lại hiệu quả cao giúp người dân gắn bó hơn với cây rừng.

Xác định giao thông là nền tảng để vực dậy kinh tế rừng, thời gian qua, huyện U Minh đã có nhiều đột phá trong phát triển hạ tầng giao thông. Ðến thời điểm này, toàn huyện có trên 150 km đường ô-tô đạt chuẩn cấp 4, cấp 5 đồng bằng, toàn bộ các xã đều có đường ô-tô về đến trung tâm. Ngoài ra, huyện hiện có hàng trăm ki-lô-mét lộ nông thôn, cầu đấu nối từ huyện đến xã và đến hầu hết các khóm, ấp và liên ấp trong lâm phần.

Giao thông thuận lợi tạo điều kiện và động lực để kinh tế rừng thay đổi từng ngày. Giờ đây, không chỉ lâm sản, các nông sản của cư dân miệt rừng U Minh Hạ có thể dễ dàng vận chuyển đến các vựa hay chợ đầu mối bằng xe tải, xe hai bánh. Từ đó, các mặt hàng nông sản dưới tán rừng người dân làm ra cũng bán được giá cao hơn. “Một bắp chuối có giá 5.000 đồng, có lúc lên đến 8.000 đồng chứ không bỏ đi như trước kia”, bà Lê Thị Lan, Ấp 12, xã Khánh Thuận, chia sẻ.

Len lỏi theo những tuyến đường trong lâm phần, khó ai nhận ra nơi đây từng là rừng rậm “muỗi kêu như sáo thổi”. Nhiều căn nhà tường kiên cố đang mọc lên với mật độ ngày một dày hơn. Không chỉ đổi thay về diện mạo, mà sau bao nỗ lực của các ngành chức năng từ tỉnh đến huyện, xã, tư duy, trình độ trong sản xuất của người dân cũng nâng lên đáng kể. Người dân đã biến nhiều khu đất đầy cỏ dại xưa kia thành những bờ chuối, luống rau, ao cá hay những chuồng, trại chăn nuôi gia súc, gia cầm mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Vực dậy kinh tế rừng

Mốc ghi nhận sự thay đổi mạnh mẽ trên đất rừng U Minh Hạ có lẽ là vào khoảng năm 2009, khi cây keo lai chính thức được bám rễ rừng tràm, cùng với đó là mô hình trồng rừng thâm canh kê liếp.

Nói về tiềm năng phát triển kinh tế rừng, ông Trần Văn Hiếu, Giám đốc Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp U Minh Hạ, từng nhận định, sẽ không lâu cơ cấu nền nông nghiệp sẽ chuyển dịch từ ngư - nông - lâm nghiệp như hiện nay sang ngư - lâm - nông nghiệp. Bởi lẽ, theo tính toán của ông Hiếu, nếu toàn bộ diện tích rừng sản xuất được kê liếp trồng thâm canh như hiện nay, thì chỉ cần 6-7 năm (cây tràm) và 4-5 năm (keo lai) thì 1 ha cho thu nhập trên 150 triệu đồng, cao gấp đôi so với trước kia. Ðó là chưa tính đến các khoản thu từ tài nguyên rừng như cá, mật ong và các loại rau màu khác.

Lâm phần rừng tràm U Minh Hạ có diện tích hơn 53.000 ha, với 33.500 ha được quy hoạch là rừng sản xuất, hiện nay đã có hơn 7.400 ha rừng keo lai.

Ông Nguyễn Như Ðộ, Phó Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh, cho biết, cây keo lai trồng ở U Minh Hạ sinh trưởng nhanh hơn so với các vùng khác trong cả nước. Với tốc độ phát triển như hiện nay, dự kiến đến năm 2020 diện tích keo lai có thể lên đến 12.000 ha, chiếm 22,6% diện tích rừng U Minh Hạ và 35,8% diện tích rừng sản xuất.

Một trong những công ty tiên phong đã mạnh dạn đầu tư vào vùng đất phèn trũng này là Công ty TNHH Xuất nhập khẩu sản xuất chế biến gỗ Cà Mau. Sau hơn 4 năm triển khai dự án trồng rừng keo lai với quy mô 2.181 ha, nay đã đến tuổi thu hoạch và năng suất khá cao. Song song với việc phát triển rừng keo lai, công ty còn triển khai mô hình trồng chuối cấy mô xen canh với keo lai và đang cho kết quả ngoài mong đợi.

Từ hiệu quả trên có thể khẳng định, điều kiện tự nhiên và thổ nhưỡng vùng đất U Minh Hạ đủ điều kiện giúp người dân làm giàu. Tuy nhiên, do xuất phát điểm quá thấp, những hộ dân chấp nhận vào miệt rừng U Minh ban đầu đa phần là hộ nghèo, không đất đai, không vốn liếng và cả trình độ, sự hiểu biết về khoa học - kỹ thuật trong canh tác còn hạn chế. Trồng cây tràm phải chờ đợi ròng rã hơn 10 năm trời nhưng hiệu quả khi khai thác chẳng được là bao, còn cây lúa mỗi năm chỉ làm một vụ, có năm được năm không do bị ngập úng. Từ đó, trong suốt thời gian dài, vùng rừng U Minh bị coi là “túi nghèo”  của tỉnh.

Thấy rõ những bất cập, hàng loạt các lớp tập huấn chuyển giao khoa học - kỹ thuật, dồn sức đầu tư kết cấu hạ tầng cũng như nhiều chính sách cởi trói cho đất rừng đã ra đời. Có đường, có điện, có kỹ thuật, cộng với điều kiện đất đai giàu tiềm năng, con đường "biến rừng thành vàng" của người dân nơi đây ngày một ngắn hơn.

Tuy cây keo lai hiện nay cho hiệu quả kinh tế cao, song đa phần sản phẩm khi thu hoạch là gỗ nhỏ.

Ðặc biệt, chính sách cấp đất cho hộ nghèo trong lâm phần được địa phương quan tâm. Ðến nay, toàn huyện U Minh đã có hơn 3.000 ha đất rừng được cấp sổ đỏ cho dân. Không còn phập phồng ngại đầu tư do chưa biết khi nào bị thu hồi, giờ đây những hộ được cấp sổ đỏ đã mạnh dạn vay vốn kê liếp trồng keo lai hay tràm thâm canh. Nhờ làm chủ được đất đai, nắm bắt khoa học - kỹ thuật, mô hình sản xuất mới… tỷ lệ hộ nghèo của huyện U Minh đến cuối năm 2015 chỉ còn 8,5% so với 28% của năm 2007.

Không dừng lại ở đó, mục tiêu của huyện đặt ra trong giai đoạn 2016-2020 là phấn đấu mỗi năm giảm khoảng 4% hộ nghèo và đến năm 2020 thu nhập bình quân đầu người khoảng 2.300 USD. Ðể đạt được mục tiêu này, Phó Chủ tịch UBND huyện U Minh Ngô Thanh Ðiền cho biết, huyện tiếp tục dồn sức để hoàn thiện hơn nữa hạ tầng giao thông. Ðặc biệt, đẩy nhanh tiến độ hoàn thành việc cấp sổ đỏ cho cư dân dưới lâm phần đủ điều kiện theo quy định. Ðồng thời, kết hợp với nhà chuyên môn, nhà khoa học nghiên cứu tìm ra mô hình sản xuất mới, cây, con mới phù hợp với thổ nhưỡng và cho năng suất, hiệu quả cao, đầu ra ổn định để nhân rộng, giúp người dân phát triển kinh tế.

Có thể là chưa trọn vẹn và hoàn hảo như mọi người mong đợi, nhưng sự nỗ lực của chính quyền các cấp thông qua nhiều chủ trương, chính sách, kế hoạch… cũng như những kết quả đã đạt được trong những năm gần đây của nhiều hộ dân dưới lâm phần sẽ là nền tảng, là động lực để vùng rừng U Minh Hạ phát triển nhanh, bền vững trong tương lai không xa./.

Bài và ảnh: Nguyễn Phú