Tình trạng thu cao hơn quy định chủ yếu là các loại phí chợ, phí vệ sinh, phí cấp chứng chỉ hành nghề khám chữa bệnh. Ảnh internet.

Nhiều tồn tại

Theo Bộ Tài chính, giai đoạn 2013-2014, nhìn chung, các bộ, ngành, địa phương tổ chức triển khai thực hiện nghiêm các quy định tại Pháp lệnh phí, lệ phí năm 2001, các quy định về chính sách phí, lệ phí của Chính phủ, Bộ Tài chính. Số thu phí, lệ phí đã đóng góp một phần quan trọng trong cơ cấu thu, chi ngân sách của Bộ ngành, địa phương hàng năm.

Tuy nhiên, qua kiểm tra, Bộ Tài chính đã nhận thấy còn không ít tồn tại. Như việc ban hành chế độ thu phí, lệ phí và các văn bản hướng dẫn thực hiện chế độ chính sách về phí, lệ phí còn chậm, chưa đúng thẩm quyền, chưa đúng quy định của pháp luật về phí, lệ phí.

Có thể đơn cử: tại một số địa phương, Ủy ban nhân dân (UBND) tỉnh, thành phố chưa trình Hội đồng nhân dân (HĐND) tỉnh, thành phố ban hành đầy đủ, kịp thời một số loại phí, lệ phí có phát sinh tại địa phương thuộc thẩm quyền quyết định của HĐND tỉnh, thành phố như phí chợ; phí đo đạc, lập bản đồ địa chính; phí thư viện; phí sử dụng lề đường, bến bãi, mặt nước; lệ phí cấp phép xây dựng; lệ phí cấp phép hoạt động điện lực...

Bên cạnh đó, nhiều địa phương cũng chậm triển khai ban hành, hướng dẫn một số loại phí thuộc thẩm quyền của Trung ương được giao cho tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương quyết định mức thu như: phí sử dụng đường bộ đối với mô tô, phí bảo vệ môi trường đối với nước thải, chất thải rắn...

Đặc biệt, một số khoản phí, lệ phí được địa phương ban hành cơ chế quản lý thu, nộp chưa phù hợp với quy định hiện hành như phí vệ sinh, phí quảng cáo trên dải phân cách...; chưa đúng thẩm quyền khi chưa được cơ quan có thẩm quyền quyết định thu như lệ phí cấp Chứng chỉ an toàn đối với doanh nghiệp kinh doanh đường sắt, phí dự thi, dự tuyển, phí thăm quan các công trình văn hóa, lịch sử thuộc địa phương quản lý, phí chợ đêm, phí chợ tạm...

Một số cơ quan, đơn vị chưa thực hiện đúng quy định trong lập và quyết định giao dự toán thu, chi phí, lệ phí; chưa chấp hành nghiêm quy định về quản lý, thực hiện thu phí, lệ phí; thu một số loại phí, lệ phí khi chưa được cơ quan có thẩm quyền quyết định; không thu hoặc thu với mức thu chưa đúng quy định, thu các khoản có tính chất trùng với phí trên cùng một đối tượng.

Tình trạng thu cao hơn quy định chủ yếu là các loại phí chợ, phí vệ sinh, phí cấp chứng chỉ hành nghề khám chữa bệnh...; thu thấp hơn quy định lệ phí địa chính, phí, lệ phí quản lý chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm hoặc thậm chí không thực hiện thu mặc dù có quy định thu như phí kiểm dịch y tế đối với hàng hóa, tàu, máy bay xuất cảnh, quá cảnh, phí thẩm định dự án đầu tư xây dựng,...

Ngoài ra, tình trạng sử dụng, thanh quyết toán từ nguồn thu phí, lệ phí còn nhiều thiếu sót; kê khai, quyết toán thu, báo cáo sử dụng biên lai phí, lệ phí còn chậm; kê khai thiếu số phí lệ phí phải nộp vào ngân sách; kê khai các khoản thu dịch vụ vào thu phí, lệ phí dẫn đến nộp thiếu các khoản thuế theo quy định; kê khai chưa đúng thuế giá trị gia tăng đối với doanh thu phí thu từ dịch vụ vệ sinh... còn tồn tại ở nhiều nơi.

Kiểm soát chặt chẽ việc quản lý thu các khoản phí, lệ phí

Từ tình hình thực hiện và những tồn tại qua kết quả kiểm tra, để việc chấp hành pháp luật về phí, lệ phí được thực hiện đúng quy định, Bộ Tài chính đã gửi công văn đề nghị các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thực hiện nghiêm một số nhiệm vụ.

Đó là kiểm tra, rà soát lại việc ban hành chế độ thu phí, lệ phí và các văn bản hướng dẫn thực hiện chế độ chính sách về phí, lệ phí thuộc thẩm quyền; đề xuất bãi bỏ hoặc bãi bỏ theo thẩm quyền các loại phí, lệ phí không còn phù hợp hoặc theo yêu cầu, đề nghị của cơ quan chức năng nhằm đảm bảo đúng quy định của pháp luật về phí, lệ phí hiện hành, đồng thời phù hợp với thực tế của từng bộ, ngành, địa phương.

Đối với các loại phí, lệ phí trong danh mục phí, lệ phí Nhà nước quy định có phát sinh tại bộ, ngành, địa phương nhưng chưa ban hành chế độ thu hoặc danh mục phí, lệ phí đã có chế độ thu nhưng mức thu không còn phù hợp thực tế, Bộ Tài chính đề nghị các đơn vị cần sớm xây dựng trình cấp có thẩm quyền ban hành chế độ thu kịp thời, đầy đủ, điều chỉnh mức thu phù hợp với thực tế đảm bảo đúng chế độ quy định của nhà nước.

Đặc biệt, Bộ Tài chính đề nghị tổ chức kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ đối với việc quản lý thu các khoản phí, lệ phí của các đơn vị thuộc bộ ngành, địa phương bảo đảm thu đúng, thu đủ theo chế độ chính sách phí, lệ phí hiện hành; ngừng ngay việc thu các khoản phí, lệ phí cao hơn mức quy định hoặc không trong danh mục phí, lệ phí được cơ quan có thẩm quyền quyết định theo quy định hiện hành.

Việc phân bổ kinh phí, quản lý sử dụng, thanh quyết toán từ nguồn thu phí, lệ phí cũng cần được kiểm soát chặt, bảo đảm thực hiện chính sách tiết kiệm, sử dụng đúng nội dung, mục đích từng khoản thu phí, lệ phí theo quy định hiện hành.

Các cơ quan tích cực thanh tra, kiểm tra việc thực hiện pháp luật phí, lệ phí trong phạm vi quản lý của bộ, ngành, địa phương để kịp thời chấn chỉnh các tổ chức, cá nhân thực hiện nghiêm pháp luật về phí, lệ phí.

Các bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương giao cơ quan quản lý tài chính trực thuộc tham mưu trong quá trình quản lý thu chi ngân sách cần phải rà soát, thực hiện tốt các việc lập, quyết định giao dự toán thu, chi ngân sách phải báo cáo, phản ánh đầy đủ các khoản thu, đơn vị trực thuộc có phát sinh thu phí, lệ phí; dự toán thu cần sát với số phát sinh thực tế.

Bộ Tài chính cũng đề nghị các bộ, ngành, địa phương thực hiện trích lập đủ để tạo nguồn cải cách tiền lương từ nguồn thu phí, lệ phí được để lại chi theo quy định; hoàn thiện hệ thống định mức kinh tế, kỹ thuật có liên quan để thực hiện quản lý thanh quyết toán các khoản chi từ nguồn phí, lệ phí được thực hiện minh bạch, tiết kiệm theo đúng chế độ.