Hải quan An Giang bắt giữ đường nhập lậu. Ảnh: Đ.N

Đây được coi là mức tồn kho kỷ lục đối với ngành mía đường Việt Nam. Theo Hiệp hội Mía đường Việt Nam, nguyên nhân chủ yếu của việc đường tồn kho hiện nay là do tình trạng buôn lậu và gian lận thương mại đường ngày càng phức tạp.

Do 4 nguyên nhân

Theo Hiệp hội Mía đường Việt Nam (VSSA), tình hình tiêu thụ đường năm nay khác hẳn với mọi năm, tốc độ tiêu thụ đường trên thị trường khá chậm, đẩy lượng đường tồn kho tăng kỷ lục so với nhiều năm trước.

Có 4 nguyên nhân chính khiến lượng đường tồn kho rơi vào tình trạng kỉ lục như hiện nay. Thứ nhất là, do biến đổi khí hậu làm các nhà máy vào vụ chậm so với các năm từ 15-30 ngày, khi vào vụ lại không sản xuất liên tục nên lượng đường sản xuất ra dồn nhiều ở giai đoạn cuối. Thứ hai là, do lượng đường đấu thầu nhập khẩu theo hạn ngạch thuế quan trong năm 2016 về Việt Nam chậm (đến quý IV/2016 mới triển khai).

Thứ ba là, do giá thành sản xuất đường trong nước cao hơn rất nhiều so với giá đường nhập lậu. Theo khảo sát của VSSA ngày 3/5, giá bán buôn đường kính trắng ở Hà Nội từ 15.600 - 16.300 đồng/kg, miền Trung từ 15.000 - 15.400 đồng/kg, TP.HCM từ 15.600 - 16.400 đồng/kg. Thế nhưng, giá đường Thái Lan nhập lậu ở cửa khẩu Lao Bảo (Quảng Trị) trong ngày 3/5 chỉ có 14.000 đồng/kg, ở Đông Hà 14.500 đồng/kg, ở biên giới Tây Nam 14.500 đồng/kg và ở TP.HCM là 15.000 đồng/kg. Đáng chú ý là khoảng cách giữa giá đường trong nước với giá lậu đang được nới ra. Nếu như ngày 27/3, giá đường lậu ở TP.HCM thấp hơn đường nội từ 500 - 1.000 đồng/kg thì hơn 1 tháng sau đó (ngày 3/5), giá đường lậu thấp hơn từ 600 - 1.400 đồng/kg.

Nguyên nhân thứ tư cũng là, do tình trạng buôn lậu diễn biến phức tạp trên cả nước đã ảnh hưởng lớn đến tình hình tiêu thụ đường hiện nay. Bên cạnh đó, tình trạng tạm nhập tái xuất và nhập không chính thức cũng chiếm một lượng khá lớn vào nước ta.

Đề xuất tạm dừng tạm nhập tái xuất đường

Để có thể làm giảm lượng đường tồn kho, trao đổi với phóng viên Báo Hải quan ngày 25/5, ông Phạm Quốc Doanh, Chủ tịch VSSA cho biết, VSSA đã đưa ra một số giải pháp như đề xuất Chính phủ dừng việc tạm nhập tái xuất đường. Đồng thời, đề nghị các địa phương dứt khoát không cấp phép mới cơ sở sang bao đóng gói mà không có nhà máy, sớm hoàn thiện Đề án tái cơ cấu ngành mía đường đến năm 2030…

Bên cạnh đó, ngay từ đầu tháng 5/2017, VSSA đã có văn bản gửi Bộ Công Thương về việc xem xét cho phép tổ chức đấu giá hạn ngạch thuế quan nhập khẩu đường năm 2017 trong quý III/2017 và nhập khẩu đường hạn ngạch thuế quan năm 2017 trong quý IV/2017. Theo đó, kiến nghị chậm tổ chức đấu giá đường nhập khẩu.

Theo báo cáo của các nhà máy đường, sản lượng niên vụ 2016-2017 dự kiến ước đạt khoảng 1,31 triệu tấn đường, gần đạt dự kiến kế hoạch của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (1,35 triệu tấn). Do vậy, để hỗ trợ các nhà máy đường đẩy mạnh tiêu thụ, giảm lượng đường tồn kho đang quá cao hiện nay, VSSA đề nghị Bộ trưởng Bộ Công Thương xem xét cho phép tổ chức đấu giá hạn ngạch thuế quan nhập khẩu đường năm nay trong quý III/2017 và nhập khẩu đường hạn ngạch thuế quan trong quý IV/2017.