Các hệ thống phân phối giữ vai trò chủ chốt trong chương trình Chắp cánh hàng Việt. Ảnh; Nguyễn Huế

Chưa thực sự hiệu quả

TheềugiảiphápampquotChắpcánhampquothàngViệltdbo nhận định của Sở Công Thương TP.HCM, thực tế thực hiện Cuộc vận động "Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng việt Nam" (CVĐ) thời gian qua bước đầu đã gặt hái được nhiều thành công, đánh động nhận thức và khơi dậy tinh thần tự hào dân tộc của người dân trong lựa chọn, mua sắm và tiêu dùng hàng Việt Nam. Tuy nhiên, kết quả mới dừng ở mức độ phong trào, vận động, kêu gọi người tiêu dùng ủng hộ, mua sắm các nhóm hàng công nghệ phẩm mà chưa thực sự đi vào chiều sâu đến khâu sản xuất và mở rộng ra các nhóm hàng khác, đặc biệt là sản phẩm nông sản thực phẩm thiết yếu…

Bên cạnh đó, theo ông Nguyễn Ngọc Hòa, Phó giám đốc Sở Công Thương TPHCM, tuy chương trình huy động toàn hệ thống chính trị tham gia, thực hiện gắn kết, phối hợp với nhiều đề án, chương trình khác nhưng thiếu sự ưu tiên, chưa xác định rõ giải pháp trọng tâm nên có thể dẫn đến trùng lắp, lặp đi lặp lại tạo sự nhàm chán và gây lãng phí nguồn lực.

Chương trình được nhiều địa phương tổ chức thực hiện, kéo dài nhiều năm, hình thức không thay đổi gây bão hòa, giảm dần sự hấp dẫn. Mặt khác, áp lực cạnh tranh ngày càng cao do sự thâm nhập, cạnh tranh mạnh mẽ của hàng hóa NK từ các nước tham gia các FTA. Tâm lý sính hàng ngoại còn tồn tại ở một bộ phận người tiêu dùng, nhất là những người có thu nhập cao. Hoạt động mở rộng và thâu tóm hệ thống phân phối hiện đại của DN nước ngoài khiến hàng Việt mất dần chỗ đứng, thị phần bán lẻ của DN trong nước ngày càng thu hẹp.

Một số ít DN, nhà sản xuất chạy theo lợi nhuận, vì lợi ích trước mắt, lợi dụng CVĐ và sự quan tâm, ủng hộ của người tiêu dùng để làm ăn gian dối, sản xuất hàng hóa kém chất lượng, đưa ra tiêu thụ gây mất lòng tin nơi người tiêu dùng. Công tác quản lý, kiểm soát bảo đảm an toàn thực phẩm đối với sản phẩm nông sản thực phẩm, đang đối mặt với nhiều thách thức rất lớn như chưa kiểm soát được dư lượng hóa chất bảo vệ thực vật, dư lượng kháng sinh, kích thích tăng trưởng, hóa chất bảo quản… gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người tiêu dùng đang đặt ra những nguy cơ, thách thức trong việc triển khai CVĐ trên địa bàn thành phố.

Từ thực tế trên cho thấy, việc nâng cao nhận thức và hành vi của người tiêu dùng trong ưu tiên mua sắm, sử dụng hàng hóa trong nước cần có quá trình vận động lâu dài, kiên trì. Kết quả triển khai CVĐ nếu không quan tâm đến việc nâng cao chất lượng hàng hóa mà chỉ thực hiện kêu gọi, vận động đơn thuần và không có cách làm mới, không có các giải pháp căn cơ, bài bản, đảm bảo sự cải thiện mạnh mẽ trong chất lượng và đa dạng hóa chủng loại hàng hóa và dịch vụ sản xuất trong nước để đáp ứng đầy đủ, kịp thời thị hiếu, nhu cầu tiêu dùng ngày càng được nâng cao của người Việt Nam thì sẽ khó đảm bảo được thành công cho kết quả cuối cùng.

Nhiều giải pháp

Theo ông Hòa, nhằm đổi mới, nâng cao hiệu quả thực hiện CVĐ, chuyển từ vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” sang hướng nâng chất, đi vào chiều sâu, nâng cao trách nhiệm nhà sản xuất, xây dựng niềm tin đối với người tiêu dùng, tiến tới “hàng Việt Nam chinh phục người tiêu dùng Việt Nam”, Sở Công Thương TPHCM đã trình UBND TPHCM phê duyệt Chương trình “Chắp cánh hàng Việt trên địa bàn thành phố".

Theo đó, Chương trình sẽ tập trung các giải pháp hỗ trợ, định hướng, giúp chuẩn hóa sản xuất ngành hàng nông sản thực phẩm tươi sống gồm: rau củ quả, trái cây, thịt gia súc, gia cầm, thủy hải sản… là những mặt hàng tiêu dùng thiết yếu, gắn liền với đời sống hàng ngày của người dân, giúp ổn định cung – cầu, hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm cho nông dân, hạn chế “giải cứu”. Cùng với đó, thực hiện việc chuẩn hóa, nâng chất hàng hóa thông qua thực hiện sản xuất tốt theo các tiêu chuẩn VietGap, GlobalGap, HACCP…, đầu tư cho bao bì, mẫu mã sản phẩm, đăng ký thương hiệu, thực hiện truy xuất nguồn gốc giúp đưa nông sản Việt vươn xa hơn, hướng tới XK.

Chương trình triển khai thực hiện với phương thức thống nhất các tiêu chí và điều kiện cung cấp hàng hóa vào thị trường thành phố. Hệ thống phân phối Thành phố ký hợp đồng bao tiêu và chỉ tiếp nhận, tiêu thụ những sản phẩm đạt chuẩn, có truy xuất nguồn gốc, có thương hiệu, đảm bảo an toàn thực phẩm. Cách làm này giúp nâng trách nhiệm của nhà sản xuất, gián tiếp hỗ trợ, nâng cao hiệu quả công tác quản lý nhà nước và xây dựng chuỗi an toàn thực phẩm của Thành phố.

Người dân Thành phố sẽ được cung cấp các sản phẩm nông sản thực phẩm có thương hiệu, có chất lượng và an toàn. Thông qua Chương trình, Thành phố phát tín hiệu thị trường để định hướng sản xuất cho các địa phương vùng nguyên liệu, hình thành chuỗi liên kết chặt chẽ giữa nhà sản xuất – nhà phân phối và người tiêu dùng, qua đó kết nối các địa phương, TPHCM sẽ là đầu tàu trong phân công, quy hoạch vùng nguyên liệu và triển khai “Cuộc Vận động liên tỉnh”.

Theo Sở Công Thương TPHCM, ngay sau khi được UBND thành phố chấp nhận chủ trương, Sở sẽ tổ chức khảo sát nhu cầu thị trường, năng lực cung ứng của các địa phương và xây dựng kế hoạch chi tiết. Sau đó sẽ tổ chức tập huấn, thí điểm vận hành, hoàn tất xây dựng và hoàn chỉnh kế hoạch, báo cáo lãnh đạo Thành phố phê duyệt và công bố, nhân rộng triển khai chương trình.