Cơ chế pháp lý về TĐT chưa đồng bộ
Dự thảo nghị định quy định về TTKDTM được NHNN xây dựng nhằm thay thế các quy định tại Nghị định 101/2012/NĐ-CP (101). Theâydựngcơchếpháplýtoàndiệnvềtiềnđiệntửlịch thi đấu c2 châu âuo đánh giá của NHNN, qua hơn 6 năm triển khai Nghị định 101 đã góp phần quan trọng trong hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cơ bản cho công tác TTKDTM; đem lại nhiều chuyển biến tích cực trong hoạt động thanh toán của nền kinh tế; thúc đẩy TTKDTM đi vào cuộc sống, hạn chế dần các thói quen sử dụng tiền mặt trong thanh toán; bảo đảm thực thi có hiệu quả các quy định pháp luật trong lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng (NH)…
Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực, theo NHNN, các quy định về TTKDTM hiện hành còn bộc lộ khá nhiều bất cập. Trước hết, cơ chế pháp lý về TĐT còn chưa đồng bộ. Theo NHNN, hiện nay hầu hết các quốc gia trên thế giới đã ban hành các quy định về quản lý TĐT, trong đó tiền điện tử được xem là phương tiện thanh toán để thực hiện các giao dịch thanh toán.
Tại Việt Nam, trong các văn bản pháp lý hiện hành, thuật ngữ “TĐT” đã được đề cập tại Điểm đ khoản 3 Điều 4 Luật Phòng, chống rửa tiền, tuy nhiên thuật ngữ này chưa được giải thích tại một số văn bản dưới luật. Xét về bản chất, TĐT tại Việt Nam đã được quy định tại các văn bản quy phạm pháp luật được thể hiện dưới hình thức là ví điện tử (do NH và các tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán (TGTT) cung ứng) và thẻ trả trước (do NH cung ứng).
Tuy nhiên, để theo kịp xu hướng phát triển các sản phẩm thanh toán trên thế giới và thực hiện tốt vai trò quản lý nhà nước về các phương tiện thanh toán trong nền kinh tế, việc xem xét, bổ sung các quy định để làm rõ bản chất của TĐT là thực sự cần thiết.
“Việc quy định rõ bản chất, các hình thức thể hiện, đối tượng cung ứng TĐT nhằm loại trừ các thể loại tiền ảo, các công cụ sử dụng như phương tiện thanh toán mà không chịu sự quản lý của cơ quan quản lý... sẽ tạo cơ sở pháp lý để NHNN, các bộ, ngành liên quan thực hiện có hiệu quả vai trò quản lý nhà nước. Đồng thời góp phần tạo điều kiện để phát triển các sản phẩm thanh toán cung cấp dưới dạng TĐT và tạo điều kiện thuận lợi phát triển thương mại điện tử...” – báo cáo của NHNN cho biết.
 |
| Tại dự thảo nghị định sửa đổi Nghị định 101/2012/NĐ-CP đã bổ sung quy định về tiền điện tử. Ảnh T.L minh họa |
Bên cạnh đó, chưa có quy định pháp lý cụ thể đối với các giao dịch thanh toán quốc tế để giúp cho cơ quan nhà nước trong việc quản lý các dịch vụ thanh toán xuyên biên giới, thu thập thông tin để kiểm soát doanh thu, lợi nhuận phục vụ công tác quản lý thuế. Do vậy, việc bổ sung rõ ràng các quy định về thanh toán quốc tế giúp cho các chủ thể trong và ngoài nước tuân thủ các quy định, ràng buộc của pháp luật hiện hành.
Đặc biệt, theo NHNN, hiện nay gian lận trong lĩnh vực thanh toán, trong đó có tội phạm sử dụng công nghệ cao có xu hướng ngày càng gia tăng và khó kiểm soát. Tội phạm trong lĩnh vực công nghệ cao, thanh toán thẻ qua POS, thanh toán điện tử gần đây có những diễn biến phức tạp với những hành vi, thủ đoạn mới, tinh vi hơn...
Vì vậy, cần tiếp tục cập nhật, bổ sung kịp thời các hành vi vi phạm, chế tài xử lý vi phạm, cũng như các quy định hiện hành liên quan để ngăn chặn, phòng ngừa và thực hiện tốt vai trò quản lý nhà nước về lĩnh vực thanh toán được an toàn hiệu quả hơn...
NH có thể phong tỏa tài khoản khi chuyển tiền nhầm tài khoản
Ngoài sửa đổi, bổ sung quy định về TĐT, NHNN cũng đề xuất bổ sung thêm các hành vi bị cấm như cho thuê, cho mượn tài khoản thanh toán, nhằm ngăn chặn tình trạng lợi dụng tài khoản thanh toán của người khác để hoạt động phi pháp, các hành vi liên quan đến dịch vụ TGTT và dịch vụ thanh toán không qua tài khoản của khách hàng, hoạt động đại lý thanh toán...
Bên cạnh đó, NHNN cũng bổ sung thêm một số quy định tại Nghị định 101 về vấn đề phong tỏa tài khoản thanh toán trong các trường hợp như tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán phát hiện và có bằng chứng về việc tài khoản thanh toán gian lận, vi phạm pháp luật hoặc trường hợp khách hàng chuyển tiền có nhầm lẫn sai sót về số hiệu tài khoản, số tiền... nhằm bảo vệ và giúp khách hàng lấy lại được tài sản đã chuyển nhầm cho người khác...
Đánh giá cao những điểm sửa đổi, bổ sung được đưa ra tại dự thảo sửa đổi Nghị định 101, tuy nhiên, chuyên gia tài chính – ngân hàng Cấn Văn Lực cho rằng, còn một số vấn đề cần làm rõ hơn. Chẳng hạn như, đối với quy định về tiền di động, cần làm rõ hơn các vấn đề như: đối tượng cung ứng tiền di động, cơ chế đảm bảo tiền di động thông qua tài khoản đảm bảo hay ký quỹ; các hình thức định danh khách hàng của người sử dụng dịch vụ tiền di động...
Hay như đối với lĩnh vực thanh toán, ông Lực cho biết, các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán, TGTT đều phải tuân thủ các quy định pháp lý hiện hành về điều kiện cấp phép và tuân thủ trong quá trình cung ứng dịch vụ. Trong khi đó, hiện nay việc quản lý các giao dịch thanh toán điện tử xuyên biên giới tại Việt Nam gặp nhiều khó khăn, do chủ yếu giao dịch đang được thực hiện thông qua cổng thanh toán quốc tế và chuyển mạch qua các tổ chức thẻ quốc tế, dẫn đến giảm sự cạnh tranh và tạo ra sự bất bình đẳng giữa các tổ chức cung ứng. Do đó, cần bổ sung thêm một số nguyên tắc để quản lý các hoạt động thanh toán, chuyển tiền quốc tế.
Đặc biệt, theo chia sẻ của ông Lực, tại Luật Quản lý thuế (sửa đổi) đã được Quốc hội thông qua, cũng giao trách nhiệm cho NHNN phải thiết lập cơ chế quản lý, giám sát các giao dịch thanh toán hỗ trợ công tác quản lý thuế đối với hoạt động cung cấp dịch vụ xuyên biên giới trong thương mại điện tử.
Do vậy, để làm tốt công tác tăng cường quản lý hoạt động thanh toán quốc tế, cũng như bảo đảm an ninh, an toàn bảo mật về lĩnh vực thanh toán, một số quy định trong lĩnh vực NH cũng cần phải được bổ sung; trong đó có những quy định về cung cấp thông tin theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền làm cơ sở để quản lý các giao dịch thanh toán xuyên biên giới./.
Diệu Thiện