【nhan dinh thuy sy】Sử dụng ngân sách để bảo vệ môi trường: Vì sao chưa hiệu quả?

Mỗi năm, ngân sách dành 1% tổng chi cho hoạt động sự nghiệp BVMT.

Chưa sử dụng hết ngân sách cho nhiệm vụ BVMT

Thực hiện Quyết định số 34/2005/QĐ-TTG ngày 22/2/2005 của Thủ tướng Chính phủ, mỗi năm, ngân sách dành 1% tổng chi cho hoạt động sự nghiệp BVMT; kinh phí năm sau cao hơn năm trước về số tuyệt đối. Về định mức phân bổ chi sự nghiệp BVMT, theo Quyết định số 46/2016/QĐ-TTG ngày 19/10/2016 của Thủ tướng Chính phủ về định mức phân bổ dự toán chi thường xuyên NSNN năm 2017, trên cơ sở tổng dự toán chi sự nghiệp môi trường, ngân sách trung ương bố trí 15%, ngân sách địa phương bố trí 85%. Chi sự nghiệp môi trường của ngân sách địa phương được quy định rõ theo từng tiêu chí.

Có thể nói trong thời gian qua, mặc dù NSNN còn nhiều khó khăn, nhưng chi NSNN cho sự nghiệp BVMT luôn được ưu tiên hơn so với lĩnh vực chi khác, đảm bảo đúng quy định. Theo số liệu của Vụ Tài chính hành chính sự nghiệp (HCSN) Bộ Tài chính, tổng chi cho các nhiệm vụ BVMT trong giai đoạn 2013 - 2018 đạt 72.422 tỷ đồng, trong đó ngân sách trung ương là 10.002 tỷ đồng, ngân sách địa phương là 62.420 tỷ đồng; tổng chi đảm bảo năm sau cao hơn năm trước, năm 2013 là 9.772 tỷ đồng, năm 2014 là 9.980 tỷ đồng,… năm 2018 là 15.100 tỷ đồng.

Đối với việc chi ngân sách cho BVMT, theo ông Nguyễn Trường Giang, Phó Vụ trưởng Vụ HCSN, có hai vấn đề đặt ra, đó là chưa sử dụng hết ngân sách và chi chưa đúng, chưa trúng. Về vấn đề chưa sử dụng hết ngân sách, ông Giang chỉ rõ, có một nghịch lý là nhu cầu xử lý cho môi trường rất lớn nhưng cân đối ngân sách hàng năm chưa sử dụng hết. Đó là bài toán chúng ta phải bàn. Nguyên nhân trước hết là do tính chủ động của các bộ, địa phương trong chuẩn bị đề án, dự án phù hợp quy định của Luật NSNN.

“Ngân sách bố trí theo lộ trình, theo kế hoạch nhưng khi ngân sách thông qua thì lộ trình phê duyệt đề án, dự án vẫn rất chậm, dẫn đến chúng ta bị lỡ nhịp. Đến cuối năm ngân sách không sử dụng hết thì phải nộp lại” - ông Giang cho biết.

Đối với vấn đề chi chưa đúng, chưa trúng, theo ông Giang: “Có những đề án, dự án xây dựng rồi nhưng không sử dụng cho mục đích tài nguyên môi trường, khi đưa sang cơ quan tài chính do sử dụng không đúng mục đích nên không được phân bổ”.

Ông Giang đưa ra gợi ý, trong trường hợp cần thiết, đến giữa năm, rà soát cân đối ngân sách nếu chưa thực hiện được, có thể báo cáo cấp thẩm quyền điều chỉnh chuyển sang nội dung chi có hiệu quả tương tự. Để làm được điều này, theo ông Giang cần sự chủ động từ các bộ, ngành.

Quỹ phòng, chống thiên tai chi mới đạt hơn 40%

Theo số liệu của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, thực hiện Nghị định 94/2014/NĐ/CP ngày 17/10/2014 quy định về thành lập và quản lý Quỹ phòng, chống thiên tai, tính đến ngày 31/5/2018, có 58/63 tỉnh/thành phố ban hành quyết định thành lập cơ quan quản lý quỹ. Tổng kinh phí 44 tỉnh/thành phố đã thu là 1.237,990 tỷ đồng. 36/44 tỉnh/thành phố đã tiến hành chi quỹ với tổng kinh phí là 516,2 tỷ đồng. Như vậy mức chi này mới đạt hơn 40%.

Ông Nguyễn Văn Hùng, Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch - tài chính, Tổng cục Phòng, Chống thiên tai, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng thừa nhận, việc thu chi và hoạt động của quỹ trong thời gian qua vẫn còn một số bất cập, vướng mắc.

Bàn về vấn đề này, ông Giang đặt câu hỏi, địa phương nào cũng xảy ra thiên tai, nhưng vì sao chi quỹ mới đạt hơn 40%? Theo ông Giang, đây là kênh hỗ trợ rất lớn đối với ngân sách trong hoạt động BVMT, nhưng chi phải có hiệu quả, đúng mục đích, đúng đối tượng. Việc tham gia vào các công ước quốc tế, vấn đề môi trường càng có vai trò quan trọng. Vì vậy cơ quan quản lý cần đưa ra các giải pháp để huy động nguồn tài chính, phân bổ tài chính đúng địa chỉ, đúng mục tiêu. Bên cạnh đó cần có cơ chế theo dõi, giám sát việc sử dụng tài chính.

Cũng bàn về chi ngân sách cho BVMT, PGS.TS Phạm Văn Liên, giảng viên Học viện Tài chính nêu quan điểm, chúng ta cần tập trung chi cho một số chương trình lớn, dự án lớn. Nếu chi vụn vặt, tràn lan, như “con nhà nghèo động vào cái gì cũng thiếu”, sẽ không mang lại hiệu quả.

Bùi Tư