Phát biểu tại phiên họp của UBTVQH,ếugắnkếtgiữaquyếtđịnhđầutưvàcânđốitrảnợlịch cúp nhà vua Trưởng ban Công tác đại biểu Trần Văn Tuý nhấn mạnh, vấn đề quản lý, sử dụng vốn vay còn bất cập, thiếu gắn kết giữa quyết định đầu tư với cân đối trả nợ. Ảnh: H.Y

Đây là một đánh giá của Uỷ ban Tài chính ngân sách (UBTCNS) về tình hình thực hành tiết kiệm, chống lãng phí (THTK, CLP) năm 2017.

Chi ngân sách cho các đơn vị sự nghiệp quá lớn

Đánh giá chung, UBTCNS cơ bản tán thành với các đánh giá, nhận định của Chính phủ về kết quả đạt được trong THTK,CLP năm 2017 và cho rằng, với nỗ lực, quyết tâm cao của cả bộ máy chính trị, công tác THTK,CLP năm 2017 đã đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ, thể hiện trên nhiều lĩnh vực.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực, UBTCNS cũng nêu ra những tồn tại, hạn chế trong việc THTK,CLP năm vừa qua. Trong đó có việc tinh giản biên chế khu vực Nhà nước, thực hiện tự chủ của các đơn vị sự nghiệp theo Nghị định 16/NĐ-CP chưa đáp ứng yêu cầu để tiết kiệm chi thường xuyên, cơ cấu lại ngân sách. Việc ban hành các văn bản liên quan còn chậm, cơ quan chủ quản chưa quyết liệt trong việc giao tự chủ hoặc giao chưa triệt để theo quy định, còn bổ sung kinh phí ngoài kinh phí đã giao tự chủ. Việc thực hiện cơ chế tự chủ cho các đơn vị sự nghiệp công lập còn lúng túng trong xác định lộ trình, lĩnh vực trọng tâm cần ưu tiên thực hiện trong từng năm nên hiệu quả đạt được chưa cao.

Theo báo cáo của Chính phủ, còn 42.146 đơn vị sự nghiệp được ngân sách nhà nước (NSNN) bảo đảm toàn bộ kinh phí, bằng 73,7% số lượng đơn vị sự nghiệp; chi ngân sách cho các đơn vị sự nghiệp công lập còn quá lớn, kinh phí NSNN cấp cho các đơn vị sự nghiệp công lập chiếm trên 50% tổng kinh phí hoạt động của các đơn vị (khoảng 140.000 tỷ đồng), tăng 2,2% so với năm 2016.

Kết quả thanh tra của Bộ Tài chính về công tác quản lý NSNN phát hiện một số địa phương giao biên chế sự nghiệp giáo dục và đào tạo vượt định mức như An Giang vượt 99 người, Lâm Đồng vượt 63 người. Cơ cấu đội ngũ viên chức chưa hợp lý, năng suất lao động thấp, hệ thống tổ chức các đơn vị sự nghiệp còn cồng kềnh, manh mún, phân tán, chồng chéo.

Phân bổ vốn vay cho đầu tư dàn trải, chậm tiến độ

Về quản lý, sử dụng vốn đầu tư, UBTCNS đánh giá việc giải ngân vốn đầu tư còn chậm. Đến 31/1/2018 chỉ có 6 cơ quan Trung ương và 7/63 địa phương giải ngân hết kế hoạch, tổng thể giải ngân vốn đầu tư xây dựng cơ bản nguồn NSNN chỉ đạt khoảng 86,3% dự toán, tỷ lệ giải ngân vốn trái phiếu chính phủ rất thấp, chỉ khoảng 41,2% dự toán.

Trong bối cảnh nguồn lực đầu tư hạn hẹp, khả năng huy động vốn khó khăn, nhiều công trình, dự án thiếu vốn song nhiều dự án không giải ngân hết vốn được giao là biểu hiện của việc chưa chấp hành nghiêm Luật THTK,CLP và pháp luật về NSNN. Bên cạnh đó, có công trình, dự án bố trí không đủ vốn nên không phát huy được hiệu quả vốn đã đầu tư. Đơn cử như Dự án Hồ chứa nước Krong Pắc Thượng thiếu vốn giải phóng mặt bằng nên không hợp long được để hoàn thành đập đưa vào sử dụng, kế hoạch trung hạn cũng chưa bố trí vốn để hoàn thành dự án, hay Cầu Hưng Hà đã hoàn thành nhưng kế hoạch trung hạn không bố trí vốn làm đường dẫn để đưa cầu vào sử dụng…

Một số công trình, dự án kéo dài thời gian thực hiện hoặc chậm đưa vào sử dụng, làm giảm hiệu quả sử dụng vốn đầu tư; còn tình trạng thanh toán, quyết toán khối lượng chưa thi công hoặc không đúng thực tế; công tác thẩm tra, phê duyệt quyết toán những dự án đã hoàn thành của một số địa phương còn chậm…

Về quản lý nợ công, đến hết 2017 nợ công vẫn trong giới hạn cho phép; việc cơ cấu nợ, quản lý nợ đã có chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, việc bố trí dự toán thiếu so với tiến độ thực hiện, cam kết với nhà tài trợ của nguồn vốn vay ưu đãi, vốn ODA vẫn chưa được khắc phục; việc kiểm soát mức vay nợ để bảo đảm trần nợ 300 nghìn tỷ đồng Quốc hội cho phép còn khó khăn.

Báo cáo của Chính phủ cũng chỉ rõ việc phân bổ, sử dụng vốn vay cho đầu tư còn dàn trải, chậm tiến độ, hiệu quả chưa cao như dự án tuyến đường sắt đô thị Hà Nội số 2 đoạn Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo, dự án xây dựng đường sắt đô thị Hà Nội tuyến Cát Linh - Hà Đông, dự án xây dựng tuyến tàu điện ngầm số 2 TP.HCM chậm tiến độ….

Một số dự án vay lại vốn vay ODA, vay ưu đãi, bảo lãnh chính phủ phát sinh rủi ro không trả được nợ, phải tái cơ cấu tài chính hoặc ứng Quỹ Tích lũy trả nợ thay (Dự án Nhà máy bột giấy Phương Nam của Tổng công ty Giấy Việt Nam; Tổng công ty Công nghiệp Tàu thủy). Việc quản lý, sử dụng vốn vay còn bất cập, thiếu gắn kết giữa quyết định đầu tư với cân đối trả nợ ; một số dự án đã ký hiệp định, đã cam kết với nhà tài trợ nhưng không có trong kế hoạch đầu tư công trung hạn nên không giải ngân được trong khi vẫn phải trả các khoản phí theo cam kết; tỷ lệ giải ngân tại một số địa phương đạt thấp . Bên cạnh đó, thủ tục giải ngân còn rườm rà, nhiều công trình kéo dài do giải phóng mặt bằng, thiếu vốn đối ứng, phải điều chỉnh kéo dài thời gian thực hiện./.

H.Y