Việc điều chỉnh giá theo thị trường cạnh tranh, dựa trên các yếu tố đầu vào tăng vừa để thu hút đầu tư vào ngành điện, vừa giúp chính doanh nghiệp cân đối, tiết kiệm sản xuất

Tuy nhiên, dưới góc nhìn, đánh giá của mình, một số chuyên gia kinh tế cho rằng, cần công bằng trong cách đánh giá về giá điện bởi chúng ta đã duy trì giá điện trong thời gian dài ở mức thấp, việc điều chỉnh giá theo thị trường cạnh tranh, dựa trên các yếu tố đầu vào tăng vừa để thu hút đầu tư vào ngành điện, vừa giúp chính doanh nghiệp cân đối, tiết kiệm sản xuất.

Điều chỉnh giá điện để thu hút nhà đầu tư

Theo TS Lê Đăng Doanh, chuyên gia kinh tế, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu, Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM): Bán điện thấp hơn giá thành thì không có nhà đầu tư tư nhân nào đầu tư được.

"Thực tế, giá bán điện cho thép và xi măng thấp hơn giá bán điện cho người dân. Điều này đặt vấn đề là chính khu vực sử dụng nhiều điện lại có giá điện rẻ. Nếu chúng ta muốn khuyến khích sử dụng điện hiệu quả, tiết kiệm thì phải đưa giá điện về mức cạnh tranh, buộc khu vực sản xuất thép và xi măng phải tái cơ cấu để giảm giá thành. Không thể bao cấp cho các doanh nghiệp về giá điện, bởi điều đó đồng nghĩa không có động lực cải cách"- TS Doanh nói.

Ông Doanh nhấn mạnh, trong 3 năm qua, chúng ta đã cố gắng giữ giá điện để không tăng giá trong nền kinh tế. Nhưng nếu giữ giá mãi như thế thì không ai có thể tiếp tục đầu tư vào điện, dẫn đến mất cân đối cung cầu. Nâng giá điện để thu hút nhà đầu tư là điều hợp lý.

Bên cạnh đó, nguyên Viện trưởng Viện CIEM nêu ra vấn đề: Việc có thể khuyến khích năng lượng tái tạo thành công hay không chính là ở chỗ cơ chế bán điện có linh hoạt, thị trường hoá hay không? Nhiều năm qua, Việt Nam duy trì giá bán điện thấp chỉ có lợi cho điện than, trong khi chi phí điện của điện gió, mặt trời, điện sinh khối cao hơn nhưng bền vững hơn, an toàn hơn lại bị mua ở mức giá thấp, điều này khiến chúng ta không cân đối được.

“Việt Nam đã duy trì giá điện thấp trong nhiều năm, nếu lộ trình tăng giá điện không được thực hiện, sẽ khiến chúng ta không thu hút được đầu tư mới vào ngành điện. Tăng giá điện sẽ buộc DN sử dụng điện rẻ phải đầu tư máy móc dây chuyền hiện đại, tăng năng lực quản trị để tái cơ cấu chi phí, nâng cao hiệu quả... Đây là hai mặt của vấn đề đòi hỏi chúng ta phải giải quyết, không trốn tránh”- TS Doanh nói.

Không tác động đến chỉ số lạm phát

Chuyên gia kinh tế, TS Nguyễn Minh Phong cho rằng, điều chỉnh giá điện thời điểm này là phù hợp bởi gần 3 năm qua, giá điện không tăng, trong khi đó giá đầu vào như than, dầu, tỷ giá hối đoái được điều chỉnh... Việc tăng giá điện nhằm bù đắp với việc tăng giá đầu vào là hợp lý, mức này chỉ tương đương với lạm phát.

Giáo sư Nguyễn Mại- Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài- cho rằng, suất đầu tư điện than hiện nay thấp hơn, nhưng trong quá trình hoạt động, phát thải ra môi trường lớn khiến cho hiệu quả giảm, chi phí tổng hợp tăng. Tăng giá điện theo cơ chế thị trường cạnh tranh đảm bảo đúng tiêu chí nâng cao giá để thu hút nhà đầu tư mới từ điện gió, điện mặt trời.

Chuyên gia Nguyễn Minh Đức, Ban Pháp chế, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam phân tích, lần gần nhất tăng giá điện là từ tháng 3/2015, tức là cũng đã gần 3 năm, trong 3 năm đó, năm 2015 lạm phát 0,6%, năm 2016 là 4,74%, năm 2017 dự kiến là 4%. Như vậy, tính toán nhanh cho thấy giá điện tăng thấp hơn tốc độ tăng giá trung bình của các mặt hàng khác trong nền kinh tế.

Như vậy, nếu doanh nghiệp sử dụng điện là đầu vào, trong 3 năm qua, giá bán hàng hóa tăng ở mức trung bình, tức là bằng lạm phát. Như vậy, rõ ràng là tỷ trọng chi phí tiền điện trong giá bán đang giảm.

Theo Chuyên gia Nguyễn Minh Đức, phương án tăng giá điện có thể đã được tính toán từ đầu năm, tuy nhiên, việc Chính phủ chọn thời điểm tháng 12 để điều chỉnh giá điện vì mục tiêu kiểm soát lạm phát ở mức dưới 4% hiện đã nằm trong lòng bàn tay.