【lich thi đau mc】Khó khăn trong chuyển đổi kinh tế tập thể

Đã gần 2 năm trôi qua kể từ khi thực hiện chuyển đổi hoạt động hợp tác xã (HTX) theo Luật HTX năm 2012 gắn với củng cố, nâng cao chất lượng, xây dựng mô hình HTX kiểu mới theo tiêu chí số 13 trong xây dựng nông thôn mới (NTM). Thế nhưng, kết quả thu được chỉ là những con số rất khiêm tốn, hiệu quả hoạt động vẫn chưa được thay đổi như mong muốn.

Đã gần 2 năm trôi qua kể từ khi thực hiện chuyển đổi hoạt động hợp tác xã (HTX) theo Luật HTX năm 2012 gắn với củng cố, nâng cao chất lượng, xây dựng mô hình HTX kiểu mới theo tiêu chí số 13 trong xây dựng nông thôn mới (NTM). Thế nhưng, kết quả thu được chỉ là những con số rất khiêm tốn, hiệu quả hoạt động vẫn chưa được thay đổi như mong muốn.

Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Cà Mau Ðỗ Văn Sơ thừa nhận: “Việc chuyển đổi, tổ chức lại hoạt động HTX, Liên minh HTX hiện nay thực hiện còn quá chậm. Theo Ðiều 32, Luật HTX mới, trong thời hạn 36 tháng kể từ ngày 1/7/2013 phải hoàn tất, nhưng đến nay toàn tỉnh chỉ mới có 7/270 HTX thực hiện chuyển đổi, chủ yếu các HTX trên các xã điểm xây dựng NTM”.

Thiếu cơ chế trong chuyển đổi

Đa số xã viên của HTX trên lĩnh vực sản xuất nông nghiệp chưa được lợi ích gì về liên kết sản xuất, tìm đầu ra cho sản phẩm.

Chuyển đổi hoạt động HTX được đánh giá không phải là hình thức hoạt động mới, mà đây là quá trình củng cố lại hoạt động của HTX đúng với bản chất của nó, với luật mới hiện nay, nhằm hỗ trợ các xã viên trong sản xuất, kinh doanh, thay đổi các hoạt động dịch vụ đem lại hiệu quả thực sự, phù hợp với cơ chế thị trường. Và thông qua hoạt động chuyển đổi lần này cũng là cơ hội để các HTX tổng kết, đánh giá lại quá trình hoạt động của đơn vị mình, tự xếp loại chất lượng hoạt động theo 3 phương án: một là đăng ký chuyển đổi, hai là giải thể tự nguyện hoặc chuyển đổi sang hình thức tổ chức khác phù hợp hơn.

Mục đích là thế, dù ban đầu thực hiện còn nhiều lúng túng, nhưng khi ban hành quy trình đã thuận lợi rất nhiều trong tiến trình chuyển đổi. Tuy nhiên, hầu hết các HTX đều thực hiện với ý thức rất kém, không chịu đăng ký chuyển đổi khiến công tác triển khai gặp rất nhiều khó khăn. Ngoài ra, thiếu cơ chế tác động của công tác quản lý Nhà nước, văn bản đưa ra nhưng không có chế tài, các cơ quan chức năng tác động chưa đủ mạnh nên các HTX vẫn lơ là trong việc thực hiện đăng ký .

Là đơn vị chỉ mới có 1 HTX chuyển đổi thành công, huyện Trần Văn Thời cũng gặp nhiều nan giải. Ông Trần Văn Nam, Phó Trưởng Phòng Tài chính huyện Trần Văn Thời giãi bày: “Toàn huyện có 27 HTX, chủ yếu lĩnh vực nông nghiệp, xây dựng. Nhưng hiện nay chỉ có 1 HTX chuyển đổi thành công. Ðã qua, hầu hết năng lực hoạt động của HTX còn nhiều hạn chế, các khâu sổ sách báo cáo định kỳ chưa đúng theo quy định. Mặc dù Liên minh HTX đã trang bị dịch vụ tư vấn hỗ trợ chuyển đổi nhưng số đăng ký vẫn còn rất ít. Một mặt do cán bộ trong các HTX hầu hết đều phải đi lao động bên ngoài, nhận thức chưa cao. Mặt khác, chi phí để chuyển đổi khá cao, trong khi kinh phí hoạt động của các HTX đều rất eo hẹp”.

Thực tế, trong số 270 HTX của tỉnh có gần 100 HTX nằm trong danh sách hoạt động yếu kém, ngưng hoạt động hoặc hoạt động cầm chừng bởi không tạo công ăn việc làm, lợi nhuận cũng như tìm kiếm đầu ra, hợp đồng cho HTX khiến họ không mặn mà trong luật mới. Ông Cao Chiến Thi, Chủ nhiệm HTX Minh Hà A, xã Khánh Bình Ðông, huyện Trần Văn Thời, cho biết: “Thành lập từ tháng 7/2007 với 16 thành viên, đa phần anh em trong HTX đều tự góp vốn, mỗi xã viên góp 500.000 đồng. Hiện nay, hoạt động cầm chừng vì không kinh doanh dịch vụ gì để tăng lợi nhuận thì lấy đâu ra chi phí chi cho kế toán, thủ quỹ như quy định. Có chuyển đổi cũng không có kinh phí để làm”.

Cần tháo gỡ nút thắt

Ông Nguyễn Việt Thanh, Giám đốc HTX Xây dựng 1/5, khóm 9, thị trấn Trần Văn Thời, huyện Trần Văn Thời, là đơn vị đầu tiên đăng ký và chuyển đổi thành công của huyện, bộc bạch: “Thật ra, thủ tục chuyển đổi cũng rất đơn giản, chỉ mất khoảng 1 tháng để xây dựng lại điều lệ mới theo luật, phương án sản xuất, kinh doanh trong 5 năm tới, kèm theo danh sách thành viên và ban quản trị theo mẫu, tổ chức đại hội thông qua điều lệ, thống nhất, trình phòng tài chính huyện, sau đó UBND huyện  sẽ cấp giấy chuyển đổi mới”.

Thủ tục đơn giản chỉ có thế, tuy nhiên để làm được điều đó không phải HTX nào cũng thực hiện được, nhất là HTX nông nghiệp. Bởi thiếu máy móc, thiết bị, con người chuyên môn nên khó lòng đăng ký được. Ðược biết, Liên minh HTX có công văn hướng dẫn, có dịch vụ tư vấn hỗ trợ, nhưng chi phí phải chi cho toàn bộ dịch vụ này khoảng 1,5 triệu đồng trong khi hầu hết HTX không đủ điều kiện làm. Kế toán không có, máy móc phục vụ cho công tác văn phòng cũng không, chủ yếu đi thuê, kinh phí không đủ hoạt động thì kiếm đâu ra tiền để chi trả.

Ðể hoàn thành tiêu chí số 13 trong xây dựng nông thôn mới về hình thức tổ chức sản xuất, buộc HTX phải đạt 3 yêu cầu, trong đó điều đầu tiên cần phải làm đó là chuyển đổi theo Luật HTX 2012. Thế nhưng, với những thực trạng đang tồn tại trên, việc hoàn thành tiêu chí còn rất xa vời./.

Bài và ảnh: Hồng Nhung