Quang cảnh một phiên tòa sơ thẩm vụ việc hành chính liên quan tới ngành Hải quan. Ảnh: T.ANH.

Coi trọng hơn

Nhận thức được tầm quan trọng của công tác tố tụng hành chính tại Tòa án, để thống nhất áp dụng các quy định pháp luật về tham gia tố tụng hành chính, Tổng cục Hải quan đã ban hành Quyết định 2587/QĐ-TCHQ hướng dẫn về trình tự thủ tục tham gia tố tụng hành chính tại Tòa án của cơ quan Hải quan.

Năm 2017, công tác xử lý vi phạm hành chính, tham gia tố tụng hành chính tại Tòa tiếp tục được các đơn vị trong toàn Ngành triển khai một cách đầy đủ, toàn diện. Các đơn vị đã chủ động triển khai phổ biến các văn bản pháp luật đến CBCC trong đơn vị, tổ chức tập huấn nghiệp vụ để nâng cao kỹ năng về xử lý hành chính, tham gia tố tụng hành chính tại Tòa. Đồng thời, theo dõi, nắm bắt các vướng mắc phát sinh để kịp thời báo cáo cấp có thẩm quyền hướng dẫn. Nhờ đó, về cơ bản, việc phát hiện vi phạm pháp luật, xác lập hồ sơ xử lý, giải quyết các vụ việc vi phạm hành chính đã được các đơn vị thực hiện một cách kịp thời, hiệu quả, tuân thủ đầy đủ các quy định về trình tự, thủ tục xử lý, thẩm quyền, mức phạt và các quy định khác của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính.

Theo thống kê, trong năm 2017, toàn Ngành đã phát hiện và xử lý 15.184 vụ, tổng trị giá hàng hóa vi phạm ước tính trên 789,5 tỷ đồng. Năm 2017, toàn Ngành phát sinh mới 15 vụ bị khởi kiện tại Tòa án hành chính (tăng 9 vụ so với năm 2016), theo đó, nâng tổng số vụ việc đang giải quyết lên 20 vụ (5 vụ chuyển từ năm 2016 sang).

Khi có phát sinh vụ án hành chính, lãnh đạo các đơn vị đã kịp thời báo cáo, xin ý kiến và hỗ trợ từ Tổng cục Hải quan, đồng thời, cử đại diện tham gia tố tụng giải quyết vụ việc.

Vẫn còn nhiều vấn đề cần khắc phục

Theo đại diện Vụ Pháp chế, Tổng cục Hải quan, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác xử vi phạm hành chính, tố tụng tại Tòa của Ngành vẫn còn một số hạn chế, tồn tại.

Đó là, biên bản vi phạm hành chính không mô tả cụ thể hành vi vi phạm dẫn đến định danh hành vi vi phạm không chính xác; không nêu rõ tình huống, loại hình NK xảy ra hành vi vi phạm, nội dung vi phạm cụ thể mà chỉ dẫn chiếu kết luận kiểm tra sau thông quan, kết luận thanh tra hoặc hồ sơ xin khai bổ sung của tổ chức vi phạm… để định danh hành vi vi phạm.

Các đơn vị cũng chưa kịp thời lập biên bản vi phạm hành chính vào thời điểm xác định có hành vi vi phạm hành chính. Hay các biên bản không khi đầy đủ, chính xác các tiêu chí như: Người đại diện của tổ chức vi phạm, chữ ký của người vi phạm…

Báo cáo còn sơ sài, thiếu kết quả xác minh các tình tiết liên quan đến vụ việc… Đặc biệt khi đề xuất giải quyết vụ việc, các đơn vị đề xuất các phương án giải quyết chưa phù hợp với quy định pháp luật liên quan.

Cũng theo đại diện Vụ Pháp chế, vẫn còn tình trạng ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính không đúng quy định; áp dụng không đúng chế tài xử phạt đối với hành vi vi phạm; nhầm lẫn trong việc xác định mức phạt... Một số vụ vi phạm có trị giá tang vật vi phạm lớn (trên 100 triệu đồng), số thuế chênh lệch lớn nhưng không có tài liệu thể hiện điều tra, xác minh làm rõ hay không có vi phạm hình sự.

Đại diện Vụ Pháp chế cho biết, khi vụ án hành chính phát sinh, nhiều đơn vị còn lúng túng trong việc xác định người bị khởi kiện, phân định giải quyết khiếu nại và khởi kiện, xác định quyền, nghĩa vụ của người kiện. Trong đó, các đơn vị còn thiếu chủ động trong việc nghiên cứu hồ sơ vụ việc, thu thập các tài liệu liên quan để chuẩn bị các lập luận, lý lẽ làm cơ sở có ý kiến với Tòa án và tham gia tố tụng.

Một số CBCC Hải quan có kinh nghiệm cho rằng, điều quan trọng nhất là trong quá trình thực hiện nhiệm vụ phải thực hiện chuẩn, đúng quy trình, quy định ngay từ khâu đầu tiên. Bởi các vụ việc hành chính liên quan đến quy định của nhiều ngành, nhiều lĩnh vực nên chỉ cần một sai sót nhỏ lại có thể trở thành những “điểm chết” khi tham gia tại Tòa hành chính. Do đó, thực hiện chuẩn theo quy trình là điều không hề dễ dàng, cần phải được tiến hành cẩn trọng.

Để nâng cao trách nhiệm, hiệu quả trong công tác xử lý vi phạm hành chính, tham gia tố tụng hành chính tại Tòa, Tổng cục Hải quan đề nghị các đơn vị khi phát hiện hành vi vi phạm hành chính phải tiến hành lập biên bản vi phạm kịp thời, việc lập biên bản vi phạm hành chính phải được thực hiện đầy đủ theo quy định tại Điều 58 Luật Xử lý vi phạm hành chính.

Tổng cục Hải quan yêu cầu, khi xem xét hồ sơ vụ việc nếu có đủ cơ sở xử lý hình sự trong trường hợp phát hiện vụ việc vi phạm XNK hàng cấm, tang vật có trị giá lớn thì người có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính cần xem xét khởi tố vụ án hình sự theo quy định, chuyển giao hồ sơ, tang vật vi phạm cho cơ quan Điều tra tiến hành thủ tục tố tụng hình sự.

Tổng cục Hải quan yêu cầu các đơn vị cần tăng cường công tác tự kiểm tra, rà soát các vụ vi phạm đã giải quyết, khắc phục các hạn chế, thiếu sót còn tồn tại để hoàn thiện, chấn chỉnh nhằm đưa công tác này đạt hiệu quả cao hơn và đi vào chiều sâu. Tổng cục Hải quan cũng đề nghị, các đơn vị cần thực hiện đúng các quy định pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính và tố tụng hành chính tại Tòa. Đồng thời, các đơn vị cần tiếp tục quán triệt, phổ biến các văn bản quy phạm pháp luật, quy trình hướng dẫn của Tổng cục; tăng cường đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn chuyên sâu nâng cao trình độ nghiệp vụ của CBCC trong đơn vị về kỹ năng xử phạt vi phạm hành chính, kỹ năng tranh tụng tại Tòa.