Xây dựng nông thôn mới (NTM) cần sự chung tay của cả cộng đồng, nhất là các doanh nghiệp, bởi đây là những đơn vị có nguồn lực lớn. Mặc dù được kỳ vọng rất nhiều, song trong năm năm qua, sự tham gia của các doanh nghiệp vào chương trình xây dựng NTM còn khá mờ nhạt.

Xây dựng nông thôn mới (NTM) cần sự chung tay của cả cộng đồng, nhất là các doanh nghiệp, bởi đây là những đơn vị có nguồn lực lớn. Mặc dù được kỳ vọng rất nhiều, song trong năm năm qua, sự tham gia của các doanh nghiệp vào chương trình xây dựng NTM còn khá mờ nhạt.

Theo báo cáo từ Văn phòng Điều phối Chương trình Mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM tỉnh, trong năm năm qua, tổng kinh phí đầu tư cho xây dựng hạ tầng ở nông thôn trên 24.000 tỷ đồng, với rất nhiều hạng mục công trình được triển khai thi công. Điểm nổi bật nhất chính là mạng lưới giao thông nông thôn dần hoàn thiện, đáp ứng phần nào nhu cầu bức xúc của người dân khu vực này.

Phối cảnh nghĩa trang do Công ty An Phú, doanh nghiệp duy nhất đầu tư xây dựng tại huyện U Minh.

Sự đóng góp đáng ghi nhận của các doanh nghiệp chính là ở chỗ góp phần hoàn thiện hạ tầng nông thôn tại các địa phương. Từ phong trào xã hội hoá, nhiều tuyến đường, cầu được doanh nghiệp đầu tư khang trang, sạch đẹp. Các sân bóng đá, bóng chuyền, khu vui chơi thể dục thể thao ở các xã cũng là nhờ sự góp phần của các doanh nghiệp tại địa phương. Trong xây dựng chợ, nghĩa trang, nghĩa địa, trường học… đều có bóng dáng của doanh nghiệp tham gia. Tuy nhiên, sự tham gia của các doanh nghiệp từng lúc, từng nơi còn khá mờ nhạt và chưa đáp ứng được như kỳ vọng đã đề ra.

Phó Giám đốc Bảo hiểm xã hội tỉnh Cà Mau Trịnh Trung Kiên băn khoăn: “Do xuất phát điểm thấp nên trong xây dựng NTM đã qua ngân sách Nhà nước còn đầu tư quá nhiều, chưa thu hút được sự mạnh dạn đầu tư từ phía doanh nghiệp vào nông thôn, đặc biệt trong lĩnh vực tổ chức sản xuất. Riêng lĩnh vực y tế, đã qua ngành cũng rất cố gắng trong vận động sự chung tay góp sức để hỗ trợ hộ cận nghèo tham gia bảo hiểm y tế tự nguyện”.

Giám đốc Sở KH&ĐT tỉnh Cà Mau Mai Hữu Chinh nhận định: “Đã qua, trong từng lĩnh vực, tiêu chí cụ thể đều có doanh nghiệp tham gia xây dựng, ví dụ như hạ tầng giao thông, chợ, xây dựng thiết chế văn hoá, các công trình phụ ở trường học, trạm y tế, nghĩa trang, khu dân cư... Mặc dù chưa nhiều như mong đợi nhưng từng bước gắn kết được doanh nghiệp đầu tư về nông thôn”.

Qua năm năm xây dựng NTM, nguồn lực đầu tư cho chương trình xây dựng NTM vẫn chủ yếu dựa vào ngân sách Nhà nước. Theo chủ trương ban đầu đề ra, 40% nguồn vốn thực hiện chương trình xây dựng NTM được huy động từ ngân sách Nhà nước, 20% từ doanh nghiệp - hợp tác xã và 10% do người dân đóng góp. Tuy nhiên, thực tế nguồn vốn ngân sách các cấp chiếm gần 25%, vốn dân trên 50%, vốn tín dụng gần 15% và vốn doanh nghiệp chỉ khoảng hơn 2% (thấp rất nhiều so với mục tiêu đề ra).

 Chánh Văn phòng Điều phối Chương trình Mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM tỉnh Cà Mau Đoàn Văn Bình chia sẻ: “Câu chuyện về thu hút đầu tư từ các doanh nghiệp trong lĩnh vực nông thôn xem ra còn khá bộn bề. Đặc biệt giai đoạn 2016-2020, nguồn vốn đầu tư xây dựng NTM sẽ rất lớn bởi các xã phấn đấu đạt chuẩn NTM là những xã đặc biệt khó khăn. Trong khi đó, theo quy định, với những xã đặc biệt khó khăn phải hết sức hạn chế huy động sự đóng góp của dân”.

Đến giai đoạn 2016-2020, theo thông tin từ Văn phòng Điều phối, dự kiến tổng nguồn vốn cho chương trình gần 30.000 tỷ đồng, trong đó vốn ngân sách các cấp gần 40%, vốn huy động trong dân giảm xuống còn khoảng 30%, vốn tín dụng khoảng 25%, hơn 6% là vốn doanh nghiệp và còn lại là các nguồn vốn khác. Như vậy, với cơ cấu vốn này tình hình có hơi sáng sủa hơn một chút nhưng vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu, mục tiêu đã đề ra.

 Đến năm 2020, mục tiêu của Cà Mau là có 55 xã đạt chuẩn NTM, chiếm 67,1% (trong đó bao gồm 17 xã đã đạt chuẩn NTM giai đoạn 2010-2015). Để đạt được mục tiêu này, tỉnh cần nguồn lực khá lớn, trong đó đòi hỏi phải có sự tham gia tích cực của các doanh nghiệp. Do vậy, các doanh nghiệp cần nhìn nhận chương trình xây dựng NTM là một cơ hội để phát triển, cũng như sự hợp tác công - tư với Nhà nước phục vụ phát triển nông thôn. Hiện nay, cơ hội hợp tác công - tư trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn rất rộng mở như: xây dựng hạ tầng, cấp nước sinh hoạt, thu gom, xử lý rác thải, chuyển giao công nghệ, đào tạo lao động… Đặc biệt, để tăng hàm lượng chất xám trong sản xuất nông nghiệp, nâng cao giá trị và lợi thế cạnh tranh của nông sản không thể thiếu vai trò của doanh nghiệp.

 Ông Mai Hữu Chinh cho rằng: “Các doanh nghiệp ngại đầu tư vào nông nghiệp là do xác suất rủi ro cao, thu hồi vốn chậm, trong khi nền sản xuất nông nghiệp của tỉnh còn phân tán, thiếu quy hoạch. Cách tốt nhất để tháo gỡ "nút thắt" này là đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao vào nông nghiệp. Muốn vậy, ngành nông nghiệp cần đề xuất với Chính phủ ban hành những chính sách ưu tiên, khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao. Ngoài ra, chúng ta cũng cần tạo điều kiện tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, hộ nông dân tiếp cận vay vốn tín dụng đầu tư cho phát triển sản xuất nông nghiệp và kinh tế nông thôn. Cùng với đó, có sự ghi nhận, tôn vinh kịp thời các doanh nghiệp, đơn vị và cá nhân ủng hộ, đóng góp cho chương trình xây dựng NTM để khuyến khích toàn thể cộng đồng tham gia. Có như vậy mới mong huy động tối đa sự đóng góp của doanh nghiệp vào lĩnh vực nông thôn, nông dân"./.

Huệ Như