Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ phát biểu tại phiên họp. Ảnh: Chinhphu.vn

Khả năng tận dụng chưa tốt

Theưatậndụngđượcnhiềucơhộitừcátỷ số bóng đá napolio ông Đỗ Thắng Hải, Thứ trưởng Bộ Công Thương, Việt Nam đã bước vào một thời kỳ hội nhập mới với những mốc nổi bật như: Cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC) hình thành, cùng với đó là một loạt các hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam tham gia đàm phán, ký kết bắt đầu có hiệu lực…

Tuy nhiên, việc tận dụng cơ hội từ hội nhập vẫn còn nhiều hạn chế. Ông Lương Hoàng Thái, Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) dẫn chứng, AEC đã được hình thành nhưng xuất khẩu sang khu vực này lại chững lại. Đây là hiện tượng đáng quan tâm, cần nghiên cứu.

Đây cũng chính là “đơn đặt hàng” mà Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đã nêu ra tại phiên họp hồi tháng 9/2016.

Trả lời cho câu hỏi này, ông Thái cho biết, Việt Nam đã hội nhập sâu, rộng với ASEAN nhưng lại chưa tận dụng tốt lợi thế trong xuất khẩu là do có tâm lý chung trong các nước ASEAN là tăng cường khả năng sản xuất chung, thu hút đầu tư từ ngoài khối để phục vụ xuất khẩu sang các thị trường khác. Tỉ lệ thương mại nội khối trước đây là 25% nhưng nay đã giảm đi một nửa.

Về nguyên nhân chủ quan, theo ông Thái, cơ cấu kinh tế, xuất khẩu của Việt Nam tương đối giống với các nước ASEAN, “họ làm gì ta cũng làm cái đấy”.

Bên cạnh đó, năng lực của doanh nghiệp Việt Nam tận dụng các cơ hội thấp thể hiện ngay chỉ số doanh nghiệp tận dụng ưu đãi chỉ ở mức 30%, còn rất thấp (mặc dù tăng so với mức 10% trước đây). Nguyên nhân là do doanh nghiệp trong nước muốn hướng tới thị trường trong nước hoặc là các thị trường khác, không muốn thâm nhập vào thị trường ASEAN.

Ngoài xu hướng này thì các nước ASEAN cũng dựng lên các hàng rào thương mại và xu hướng này sẽ tăng lên trong thời gian tới. Vì thế, Chính phủ, các bộ, ngành cũng phải hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua rào cản này.

Chú trọng nghiên cứu, dự báo

Kết luận phiên họp, bên cạnh những mặt đạt được của hội nhập, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cũng cho rằng, quá trình triển khai công tác hội nhập kinh tế quốc tế vẫn bộc lộ một số tồn tại, hạn chế như: Công tác phối hợp để xây dựng các chương trình, kế hoạch về hội nhập kinh tế quốc tế vẫn còn lỏng lẻo, vẫn còn nặng tư tưởng cơ quan chủ trì phải chịu trách nhiệm chính còn cơ quan phối hợp đôi khi chỉ tham gia một cách hình thức, thậm chí không tham gia nên các chương trình, kế hoạch còn thiếu tính toàn diện từ khâu xây dựng, triển khai đến đôn đốc, giám sát, đánh giá.

Để triển khai nhiệm vụ trong thời gian tới, bảo đảm Việt Nam chủ động, tích cực hội nhập và là một thành viên tích cực của các hiệp định, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đề nghị Ban Chỉ đạo chủ trì, phối hợp và sử dụng hiệu quả nhóm hỗ trợ kỹ thuật, nhóm chuyên gia tư vấn để tăng cường hơn nữa công tác nghiên cứu, dự báo về những vấn đề hội nhập kinh tế quốc tế nói chung và đàm phán các FTA nói riêng, từ đó đề xuất chính sách cho giai đoạn hội nhập từ nay và trong 10 năm tới.

Cụ thể là các nội dung tác động của xu thế bảo hộ thương mại trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương, việc Mỹ rút khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương TPP và khuyến nghị chính sách đối với Việt Nam; tác động của những vấn đề mới và trọng tâm trong lộ trình xây dựng AEC từ nay đến năm 2025 và giải pháp của Việt Nam; vấn đề rào cản phi thuế quan và thuận lợi hóa thương mại trong thúc đẩy thương mại nội khối ASEAN; thúc đẩy thương mại với một số nước Trung Đông, châu Phi vốn là thị trường mà Việt Nam còn để ngỏ; nghiên cứu thêm các chính sách phòng vệ thương mại khi Quốc hội sẽ thảo luận và xem xét thông qua Luật Quản lý ngoại thương trong thời gian tới.