Ngày 29-2,ỹvTalibanchnhthứckthỏathuậkèo nhà cái Mỹ và lực lượng Taliban đã ký một thỏa thuận hòa bình tại thủ đô Doha, Qatar. Thỏa thuận hòa bình được cho là sẽ mở đường cho việc chấm dứt cuộc chiến kéo dài 18 năm qua ở Afghanistan.

Trưởng đoàn đàm phán của Mỹ, ông Zalmay Khalilzad (trái) và Trưởng đoàn đàm phán của Taliban Mullah Abdul Ghani Baradar trong lễ ký thỏa thuận ở Doha. Ảnh: Politico

Thỏa thuận “Mang tới Hòa bình cho Afghanistan” đưa ra hàng loạt các cam kết từ Mỹ và Taliban liên quan tới số lượng binh sĩ, chống khủng bố, và đối thoại nội bộ ở Afghanistan nhằm mang tới “một lệnh ngừng bắn toàn diện và vĩnh cửu”.

Taliban “sẽ khởi động các cuộc đàm phán nội bộ với phía Chính phủ Afghanistan vào ngày 10-3-2020”; theo thỏa thuận.

Thỏa thuận mới cũng đặt ra khung làm việc kéo dài 14 tháng để thực hiện việc “rút toàn bộ lực lượng của Mỹ, các đồng minh và các đối tác trong liên minh, bao gồm các nhân sự là thường dân phi ngoại giao, các nhà thầu an ninh tư nhân, chuyên gia huấn luyện, cố vấn và các nhân sự hậu cần”.

Thỏa thuận dài 4 trang nêu rõ ràng Taliban sẽ có hành động “nhằm ngăn chặn bất cứ tổ chức hay cá nhân nào, bao gồm cả al-Qeada, lợi dụng lãnh thổ Afghanistan để đe dọa an ninh của Mỹ và các đồng minh”.

Các biện pháp bao gồm cam kết rằng Taliban sẽ chỉ thị các thành viên “không hợp tác với các nhóm hay cá nhân đang đe dọa an ninh Mỹ và các đồng minh” và rằng họ “sẽ ngăn chặn bất cứ tổ chức hay cá nhân nào ở Afghanistan đe dọa an ninh Mỹ và các đồng minh; ngăn chặn họ chiêu mộ, huấn luyện và gây quỹ; và sẽ không che giấu những đối tượng này theo đúng các cam kết trong thỏa thuận”.

Thỏa thuận cũng kêu gọi trả tự do cho 5.000 tù binh Taliban và 1.000 “tù binh của bên còn lại” ngay trong ngày đầu tiên bắt đầu các cuộc đàm phán nội bộ ở Afghanistan.

Trong một cuộc họp báo sau lễ ký kết thỏa thuận, Ngoại trưởng Pompeo nói rằng: “Nếu Taliban giữ đúng cam kết, ông Trump và đội ngũ của ông sẽ không ngần ngại làm điều mà chúng ta cần làm để bảo vệ sinh mạng công dân Mỹ”.

Trong khi ông Pompeo ở Doha, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper đã ở Kabul, Afghanistan để ký một tuyên bố chung với giới chức Afghanistan và NATO, trong đó có Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani và Tổng Thư ký NATO Jens Stolenberg. Ông Esper nói rằng ông có “hy vọng lớn lao” về tương lai của Afghanistan.

Tuy nhiên, nhiều thành viên Quốc hội Mỹ và các chuyên gia trong khu vực đã nêu nhiều quan ngại về thỏa thuận hòa bình Mỹ - Taliban từ trước khi nó được ký kết. Hôm thứ tư tuần rồi, nghị sĩ Liz Cheney dẫn đầu một nhóm gồm 21 nhà lập pháp đảng Cộng hòa thể hiện “quan ngại sâu sắc” về thỏa thuận sắp được ký kết.

Trong bức thư gửi Ngoại trưởng Pompeo và Bộ trưởng Quốc phòng Esper, nhóm nghị sĩ kêu gọi công khai đầy đủ thỏa thuận và thêm rằng họ “muốn nhận được sự đảm bảo rằng các ông sẽ không đặt an ninh của người dân Mỹ vào tay của Taliban và làm xói mòn đồng minh của chúng ta, chính phủ hiện tại của Afghanistan”.

Sau khi thỏa thuận được ký kết, thượng nghị sĩ Lindsey Graham thể hiện sự ủng hộ một cách thận trọng thỏa thuận này, đồng thời cũng tỏ ý ngờ vực. “Tôi rất nghi ngờ về việc Taliban công nhận Chính phủ Afghanistan và tôn trọng quyền của các nhóm tôn giáo thiểu số và phụ nữ. Thời gian sẽ chứng minh liệu tái hòa giải ở Afghanistan có thể trở thành hiện thực hay không. Nhưng sau hơn 18 năm chiến tranh, giờ đã đến lúc để thử”, ông Graham, một đồng minh của ông Trump, nói.

CNN dẫn lời một quan chức cấp cao giấu tên trong chính quyền Trump, nói rằng: “Không hẳn là Taliban vĩnh viễn là bên xấu xa, cũng không hẳn thỏa thuận này sẽ mang tới hoa hồng và chim bồ câu chỉ sau một đêm” - vị quan chức nói - “Chúng ta và người dân Afghanistan đã trải qua cuộc chiến này suốt nhiều thập kỷ qua. Có rất nhiều hành vi, quan điểm, và người ta trải qua một sự thay đổi lớn lao”.

NGUYỄN TẤN tổng hợp