Đây là vấn đề được bàn luận tại Tọa đàm "Tiền lương tối thiểu và an sinh xã hội",ínhsáchtiềnlươngNhiềunghịchlýcầncảicábảng xep hạng ngoai hạng anh do Viện nghiên cứu phát triển kinh doanh cùng Viện Hanns Seidel (CHLB Đức), Viện nghiên cứu Giáo dục nghề nghiệp tổ chức sáng 16/9, tại Hà Nội.

Chính sách tiền lương chưa tạo động lực phát triển

Phát biểu tại tọa đàm, TS. Đặng Đức Anh, Ban phân tích dự báo, Trung tâm thông tin và dự báo kinh tế xã hội Quốc gia đánh giá, chính sách tiền lương của Việt Nam sau nhiều lần cải cách đã từng bước đổi mới theo thị trường, tách dần tiền lương khu vực sản xuất kinh doanh với khu vực hành chính nhà nước và khu vực sự nghiệp cung cấp dịch vụ công.

Đồng thời mở rộng và làm rõ trách nhiệm, quyền tự chủ của doanh nghiệp (DN) trong việc xếp lương, trả lương gắn với năng suất lao động. Nhờ vậy mà tiền lương và thu nhập của người làm công ăn lương có xu hướng tăng từ 10-20%/năm.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, chính sách tiền lương của nhà nước ở các khu vực còn chậm đổi mới, không theo kịp cơ chế thị trường, thiếu công bằng và chưa tạo động lực cho tăng trưởng kinh tế. Hiện nay ở nước ta chỉ có một luật DN chung nhưng lại có tới 3 cơ chế phân phối tiền lương khác nhau giữa các loại hình DN là công ty TNHH một thành viên nhà nước, DN FDI và DN tư nhân.

Toàn cảnh tọa đàm. Ảnh: Tố Uyên

Bên cạnh đó, theo ông Anh, cơ chế thương lượng và thỏa thuận về tiền lương còn hình thức, chưa đảm bảo đúng nguyên tắc thị trường, vai trò công đoàn trong bảo vệ lợi ích người lao động còn mờ nhạt.

Đánh giá về hệ thống tiền lương hiện nay, các chuyên gia cho biết trên thực tế đang tồn tại nghịch lý tiền lương “chết đói” nhưng hầu hết công chức đều sống đàng hoàng. Tiền lương rất thấp nhưng để vào được biên chế lại cực kỳ khó, tiền lương không đủ sống nhưng khi đến tuổi rất nhiều người vẫn không muốn về hưu. Nguyên do là thu nhập ngoài lương rất lớn, nhiều khoản thu nhập chưa đưa vào lương như xe cộ, nhà ở, điện thoại…và lợi thế không phải vật chất như cơ hội học tập, uy tín..

“Tiền lương của cán bộ công chức, viên chức rất thấp và thấp hơn khu vực sản xuất kinh doanh, chưa đảm bảo cho họ sống chủ yếu bằng tiền lương, thu nhập ngoài lương lớn…Đây cũng là nguyên nhân của tiêu cực, tham nhũng. Ngoài ra, thu nhập ngoài lương từ biếu xén, xin – cho, ăn chia, tạo "sân sau", nhất là ở các ngành và vị trí gắn với con dấu và chữ ký đang có xu hướng gia tăng...”, ông Anh nhấn mạnh.

Cần tách bạch lương hành chính và sự nghiệp

Bàn về giải pháp, theo các chuyên gia, cần sớm có bước đột phá trong vấn đề tiền lương, nếu chỉ loay hoay tìm cách thiết kế lại hệ thống tiền lương thì không có lối ra. Chúng ta cần đi vào những vấn đề gốc rễ từ cả hai phía: Phía những vấn đề của bản thân hệ thống tiền lương công chức nhà nước và cả phía những vấn đề vượt tầm của hệ thống tiền lương công chức nhà nước nhưng lại liên quan mật thiết, thậm chí là quyết định đến sự thành bại của công cuộc cải cách tiền lương.

Bên cạnh đó, từ lâu tinh giản biên chế được đặt ra như một yêu cầu cấp bách nhưng càng hô hào, càng thực hiện thì bộ máy càng phình to, cồng kềnh hơn. Do đó, cần phải thực hiện quyết liệt và hiệu quả việc tinh giản biên chế bộ máy nhà nước.

Ngoài ra, theo bà Nguyễn Thị Lan Hương, thành viên Hội đồng Tiền lương quốc gia, nước ta cần tách bạch hệ thống tiền lương khu vực hành chính và hệ thống tiền lương khu vực sự nghiệp. Trong đó, đặc biệt phải tăng tự chủ tài chính của trường đại học và tách tiền lương giáo viên, thầy thuốc ra khỏi lương hành chính...

Mặt khác, theo TS. Đặng Đức Anh, chủ động nguồn cho điều chỉnh lương là một giải pháp có vai trò quan trọng nhằm tập trung mọi nguồn thu (phí, lệ phí, học phí, viện phí…) vào ngân sách nhà nước, để vừa tạo nguồn vừa phòng chống tham nhũng./.

Tố Uyên