Bà Trần Anh Đào - Phó Tổng giám đốc HOSE trao đổi với các chuyên gia bên lề hội thảo. Ảnh: N.Hiền

Đây là nhận định của các chuyên gia tại hội thảo “Công bố Báo cáo Đánh giá sự tuân thủ các chuẩn mực và quy tắc (ROSC) lĩnh vực kế toán và kiểm toán” do Ngân hàng Thế giới tổ chức tại TP.HCM, ngày 15/12.

Ông Fily Sissoko, Chủ nhiệm bộ phận quản trị, Ngân hàng Thế giới cho biết, những năm qua Chính phủ Việt Nam đã có nhiều nỗ lực trong việc giới thiệu các thông lệ quốc tế và xây dựng các chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS). Tuy nhiên, chất lượng báo cáo tài chính của các đơn vị có lợi ích công chúng tại Việt Nam vẫn chưa nhất quán với thông lệ quốc tế.

Theo ông Fily Sissoko, việc thành lập cộng đồng kinh tế ASEAN và Hiệp định thương mại tự do Việt Nam-EU đòi hỏi hài hòa hóa về quy định và áp dụng các thông lệ quốc tế tốt nhất. Sự phát triển của thị trường vốn Việt Nam sẽ phụ thuộc vào mức độ sẵn sàng và khả năng tham gia tích cực của Việt Nam trong quá trình thay đổi này. Ngành kế toán, kiểm toán Việt Nam cũng cần thể hiện vai trò của mình trong quá trình chuyển biến đó trước xu thế đồng nhất chuẩn mực kế toán, kiểm toán trên toàn cầu.

Chính phủ cũng đã nhận thấy cần thiết có những cải cách trong lĩnh vực kế toán, kiểm toán. “Chiến lược kế toán và kiểm toán đến năm 2020, tầm nhìn năm 2030” đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt là nền tảng cho việc thực hiện các cải cách về kế toán, kiểm toán đang diễn ra ở Việt Nam. Những cải cách này được thiết kế nhằm hiện đại hóa ngành kế toán kiểm toán, nâng cao chất lượng báo cáo tài chính doanh nghiệp cũng như tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm giải trình.

Theo các chuyên gia, VAS chưa được cập nhật theo sự phát triển của Chuẩn mực Báo cáo Tài chính Quốc tế (IFRS). Trong đó, báo cáo tài chính của một số tổ chức tài chính và doanh nghiệp Nhà nước thực hiện nhiệm vụ chính trị, xã hội khi lập và trình bày được ưu tiên tuân thủ các quy chế tài chính đặc thù ngành do Chính phủ ban hành hơn là chuẩn mực kế toán. Ngoài ra, cơ chế giám sát và thực thi tuân thủ chuẩn mực kế toán chưa đầy đủ, do cơ quan Nhà nước mới chỉ chú trọng vào khâu nghiên cứu, ban hành chế độ kiểm toán, chưa có nhiều điều kiện thực hiện kiểm tra, giám sát tính tuân thủ các quy định của pháp luật về kế toán.

Theo bà Trần Phương Mai, Chuyên gia Quản lý Tài chính cao cấp, Ngân hàng Thế giới, những vấn đề trên là nguyên nhân dẫn đến tình trạng báo cáo tài chính được lập khó so sánh với báo cáo tài chính của các quốc gia khác. Mặt khác, nhiều đơn vị có lợi ích công chúng hiện đang được kiểm toán bởi các công ty kiểm toán trong nước có năng lực và nguồn lực hạn chế hơn so với các doanh nghiệp kiểm toán là thành viên của hãng kiểm toán quốc tế.

Bà Trần Phương Mai, cho biết, các công ty kiểm toán trong nước thường gặp khó khăn trong việc xây dựng hệ thống kiểm soát chất lượng nội bộ và thiếu hỗ trợ chuyên môn từ các hãng kiểm toán quốc tế. Đây là vấn đề quan trọng nhằm đảm bảo việc tuân thủ đầy đủ Chuẩn mực kiểm toán Quốc tế (ISA) và các Chuẩn mực Quốc tế về Kiểm soát chất lượng, đặc biệt là khi kiểm toán ở các đơn vị có lợi ích công chúng có độ phức tạp cao.

Đánh giá về tình hình thực hiện báo cáo tài chính của các công ty niêm yết, bà Trần Anh Đào, Phó tổng giám đốc Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HOSE), cho rằng, hiện nay hoạt động kiểm toán, kế toán độc lập trên thị trường vẫn còn một số hạn chế liên quan đến vấn đề công bố thông tin, báo cáo tài chính không phải chấp thuận toàn bộ… Do đó, hướng đến IFRS là yêu cầu tất yếu cho phát triển thị trường chứng khoán, do yêu cầu hội nhập và thu hút đầu tư nước ngoài. Đồng thời, IFRS còn là một trong những yêu cầu để nâng hạng thị trường chứng khoán từ nhóm thị trường cận biên lên nhóm thị trường mới nổi.