Tự chủ đại học ở Việt Nam

Giáo dục đại học đã góp phần quan trọng vào công cuộc đổi mới,ườngĐạihọcBáchkhoaHàNộichuẩnbịtiềnđềchotựchủtỷ số luxembourg phát triển kinh tế - xã hội và đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu học tập của nhân dân. Tuy nhiên, giáo dục đại học thế giới đang trong giai đoạn chuyển biến rất mạnh mẽ với những nét đặc trưng: i) Đại chúng, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng và ngày càng thực tế hơn của người học và của thị trường lao động; ii) Tự chủ và tự chịu trách nhiệm; iii) Đa dạng hoá và quốc tế hoá.

Tự chủ đại học là quyền của cơ sở giáo dục đại học quyết định sứ mạng và chương trình hoạt động của mình, cách thức và phương tiện thực hiện sứ mạng và chương trình hoạt động đó, đồng thời tự chịu trách nhiệm trước xã hội và pháp luật về mọi quyết định cũng như hoạt động của mình.

Ở Việt Nam, mặc dù quyền tự chủ của trường đại học đã được Luật Giáo dục 2005 ghi nhận với nội dung tương tự quan niệm của các nước phát triển nhưng cơ chế quản lý nhà nước đối với hệ thống giáo dục đại học và sự quản lý của các trường đại học còn nhiều bất hợp lý, chưa đáp ứng kịp đòi hỏi của sự phát triển nhanh về quy mô và sự đa dạng của hệ thống giáo dục đại học. Nếu chúng ta chậm trễ trong cải cách hệ thống giáo dục đại học, chậm đổi mới quan điểm và cơ chế quản lý, sẽ đánh mất cơ hội để hội nhập và phát triển.

Ba yếu tố quan trọng đảm bảo chất lượng đào tạo, đó là cơ sở vật chất, chương trình đào tạo và đội ngũ cán bộ, đều phụ thuộc một cách quyết định vào nguồn lực tài chính. Tuy nhiên, các nguồn lực tài chính cho các trường đại học công lập chủ yếu từ ngân sách Nhà nước, đóng góp của người học và của xã hội đều quá hạn hẹp, không đủ đảm bảo giữ chất lượng, tiếp cận với những chuẩn mực của khu vực và trên thế giới. Trong điều kiện nguồn kinh phí của Nhà nước khó có thể tăng trong nhiều năm tiếp theo, việc mở rộng quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các trường đại học, đặc biệt quyền tự chủ tài chính, sẽ là giải pháp then chốt giúp các trường đại học có cơ chế huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực từ người học và xã hội cho phát triển bền vững.

Quán triệt đường lối, chủ trương của Đảng và Nhà nước về đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo, năm 2010 Trường Đại học Bách khoa (ĐHBK) Hà Nội đã xây dựng Đề án “Đổi mới quản lý đại học - Thực hiện tự chủ và tự chịu trách nhiệm tại Trường ĐHBK Hà Nội” trình Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT). Trên cơ sở đề án này, ngày 28/3/2011 Bộ trưởng Bộ GD&ĐT đã ký Quyết định số 1211/QĐ-BGDĐT giao Trường ĐHBK Hà Nội thí điểm thực hiện quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm một số nội dung về hoạt động đào tạo, tổ chức bộ máy, biên chế và tài chính.

Trường ĐHBK Hà Nội và quyền tự chủ

Trong thời gian thực hiện thí điểm, Trường ĐHBK Hà Nội được quyền quyết định nhiều nội dung quan trọng: chương trình đào tạo, chỉ tiêu tuyển sinh, mở ngành đào tạo đã có trong danh mục, liên kết đào tạo, mức học phí cho các chương trình đào tạo đặc biệt và liên kết quốc tế; sử dụng các nguồn thu hợp pháp để chi cho các hoạt động thường xuyên, đầu tư xây dựng và tăng cường cơ sở vật chất. Một số nội dung khác Trường được triển khai sau khi Đề án được Bộ GD&ĐT tạo phê duyệt, như: phương thức tuyển sinh, mở ngành đào tạo chưa có trong danh mục, thiết kế mẫu bằng và in phôi bằng tốt nghiệp, mức học phí cho các chương trình đào tạo chất lượng cao.

 Đại học Bách khoa Hà Nội - nôi đào tạo nhân lực hàng đầu cho đất nước. Ảnh TT