Chung tay chống lãng phí nguồn lực

Khoảng tháng 8/2019,áochíkinhtếMinhbạchthôngtinđểkhônglãngphínguồnlựcđầutưket qua u23 châu á dù chính sách giá FIT1 (giá điện được thực hiện theo Quyết định số 11/2017/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ với mức giá 9,35 UScent/kWh) đã hết hạn, nhưng làn sóng đầu tưđiện mặt trời tại Việt Nam vẫn không ngừng dâng cao. Việc bùng nổ đầu tư này cũng được các đại biểu Quốc hội đặt câu hỏi chất vấn người đứng đầu Bộ Công thương, liên quan đến phá vỡ Quy hoạch Điện VII, hiệu quả kinh tếkhi khai thác nguồn năng lượng này...

Khi ấy, đồng nghiệp trong Tòa soạn và một số bạn bè, người thân cũng hỏi tôi nên đầu tư vào điện mặt trời thế nào, bởi “nghe nói” rằng, “đầu tư điện mặt trời lãi rất đậm”. Trên hàng trăm group (nhóm) riêng tư và công khai về năng lượng tái tạo, những thông tin như vừa “xin” được dự án, đang ký hợp đồng… liên tục được chia sẻ. Kèm theo đó là những phép tính về lợi nhuận, như mỗi tháng thu về vài chục đến vài trăm triệu đồng, trong khi chỉ cần đầu tư theo kiểu “mỡ nó rán nó”, “tay không bắt giặc”. Điều này khiến “cơn sốt” đầu tư điện mặt trời càng tăng nhiệt.

Cần phải nói thêm rằng, ở thời điểm đó, cơ chế giá FIT1 mua điện mặt trời đã kết thúc (vào ngày 30/6/2019) và cơ quan chức năng đang lúng túng trong việc đưa ra quyết định cho giai đoạn tiếp theo.

Sự lúng túng này bắt nguồn từ việc đã có hơn 300 dự án điện mặt trời được đăng ký từ khi Quyết định 11/2017/QĐ-TTg được ban hành (tháng 4/2017) tới cuối năm 2018, vì các nhà đầu tư nghĩ rằng, mức giá này quá “hời”.

Lúc đó, thông tin về việc Campuchia chọn cách đấu thầuphát triển dự án điện mặt trời đã được những người quan tâm đến hệ thống điện Việt Nam chia sẻ cùng phóng viên Báo Đầu tư, với mong muốn góp tiếng nói cảnh báo cho cơ quan quản lý nhà nước để tránh “lỏng tay” trong phát triển nguồn điện mà có thể phải trả giá đắt sau này.

Rất nhanh chóng, thông tin về cuộc đấu thầu chọn nhà đầu tư phát triển Dự án Công viên điện mặt trời quốc gia tại Campuchia (do ADB hỗ trợ giao dịch và tài chính) với điểm nhấn là, từ 26 nhà thầutham gia đã chọn ra nhà thầu Thái Lan có mức giá 3,877 UScents/kWh được đăng tải trên Báo Đầu tư.

Kỳ vọng của Báo Đầu tư khi đăng tải thông tin đấu thầu điện mặt trời tại Campuchia khi đó là góp phần hạ nhiệt “cơn sốt” đầu tư vào điện mặt trời, trong đó có những nhà đầu tư không có kiến thức về lĩnh vực này. Chiếc bánh ngon nếu chỉ dành cho 1 người, thì rất tuyệt. Nhưng nếu có hàng chục người cùng ăn, thì sẽ phải chia ra, mỗi người chỉ còn 1 miếng nhỏ. Còn nếu có tới hàng trăm, hàng ngàn người cùng lao vào giành lấy, thì sẽ cạnh tranh “sứt đầu, mẻ trán”.