Năm 2018, Chính phủ tiếp tục quán triệt nguyên tắc không ban hành chính sách làm giảm thu NSNN. Ảnh: Thuỳ Linh.

​Căn cứ chính sách và thực tế thu

Chia sẻ về nguyên tắc xây dựng dự toán ngân sách 2018, ông Võ Thành Hưng-Vụ trưởng Vụ Ngân sách Nhà nước, Bộ Tài chính cho biết: Năm 2018 là năm thứ 3 triển khai kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm và Kế hoạch tài chính 5 năm 2016 - 2020. Do đó, việc xây dựng dự toán ngân sách năm 2018 phải gắn liền với việc nhìn nhận lại kết quả 2 năm (2016 - 2017) thực hiện các kế hoạch này, trên cơ sở đó, đánh giá khả năng hoàn thành mục tiêu các kế hoạch 5 năm và dự kiến các điều chỉnh nếu có.

Ngoài ra, năm 2018 cũng là năm đầu tiên triển khai thực hiện lập Kế hoạch tài chính - NSNN 3 năm. Đây là kế hoạch ngân sách mang tính trung hạn nhưng lại được lập theo hình thức cuốn chiếu hàng năm trên cơ sở cập nhật diễn biến tình hình thực tế. Chính vì vậy, Kế hoạch tài chính - NSNN 3 năm là cầu nối giữa Kế hoạch tài chính 5 năm quốc gia (kế hoạch tĩnh, được lập 5 năm một lần) và dự toán NSNN hàng năm. Đây có thể nói là bước đi quan trọng trong tiến trình cải cách quản lý tài chính công. Thực hiện quy định của Luật NSNN, đến nay đã có đầy đủ các văn bản hướng dẫn, Bộ Tài chính cũng đã tổ chức các cuộc tập huấn riêng về nội dung này cho các bộ, cơ quan Trung ương và các địa phương.

Cũng theo ông Võ Thành Hưng, khi xây dựng dự toán ngân sách 2018, Bộ Tài chính luôn xác định thu theo đúng chính sách và thực tế phát sinh. Trên cơ sở đó, tăng cường quản lý thu, thu đúng, thu đủ, kịp thời tất cả các khoản thu ngân sách. Để xây dựng dự toán thu cho năm tới, ngoài việc dựa trên cơ sở số thực hiện thu các năm trước, đánh giá mức độ hoàn thành dự toán của năm hiện hành, còn phải dựa trên cơ sở dự kiến tăng trưởng kinh tế, tăng trưởng năng lực sản xuất kinh doanh, dự kiến các yếu tố về sản lượng một số mặt hàng lớn, dự kiến về giá cả, về lạm phát. Khi đưa các dự báo làm căn cứ xây dựng dự toán thu, Bộ Tài chính luôn trên tinh thần tích cực nhưng cũng nhấn mạnh tính khả thi, chắc chắn. Dĩ nhiên, thực tế thực hiện có thể có những chỉ tiêu sai lệch so với dự báo, nhưng cơ bản xoay quanh mức dự báo.

Thực tế trong 3 năm qua, thu ngân sách Trung ương luôn xoay quanh mức dự toán. Phần vượt thu, nếu có, cơ bản ở các địa phương. Trong bối cảnh thu ngân sách Trung ương chịu nhiều tác động, với số thu hàng năm đã phần nào thể hiện tính tích cực của Bộ Tài chính trong xây dựng dự toán với số thu rất cao.

Lý giải vấn đề này trước Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng đã nói: Dự toán chi ngân sách 2018 và các năm tiếp theo dựa trên nguyên tắc, định hướng từng bước cơ cấu lại chi ngân sách, tăng tỉ trọng chi đầu tư phát triển, giảm chi thường xuyên; triệt để tiết kiệm, ưu tiên cho các công trình an ninh quốc phòng và các chính sách an sinh xã hội đã được ban hành, quản lý chặt chẽ các khoản vay... Bên cạnh đó, cùng với yêu cầu cải cách tiền lương, yêu cầu đặt ra với các bộ, cơ quan Trung ương, địa phương là tiết kiệm chi, tinh giản biên chế, phấn đấu tăng thu sự nghiệp, tăng thu ngân sách địa phương...

Báo cáo Quốc hội, người đứng đầu ngành Tài chính cho biết, về mặt tích cực, dự kiến cơ cấu ngân sách tiếp tục chuyển dịch theo hướng tăng thu nội địa tăng lên. Tuy nhiên, khó khăn đặt ra là dự toán thu dù tăng khá, nhưng thu ngân sách Trung ương gặp khó do tác động thu từ dầu thô và XNK giảm. Mặt khác, chi đầu tư phát triển từ ngân sách Trung ương tăng nhưng so với nhu cầu còn thấp, quá trình điều hành đòi hỏi phải huy động thêm các nguồn bên ngoài chi cho lĩnh vực này. Đồng thời thực hiện việc điều chỉnh lương cơ sở, từ 1/7/2018, lương hưu, trợ cấp ưu đãi người có công tăng khoảng 7%. Điều này đặt ra yêu cầu các bộ, cơ quan Trung ương và địa phương cơ bản tự đảm bảo nguồn, trên cơ sở triệt để tiết kiệm, nâng cao tự chủ tài chính của các đơn vị sự nghiệp công và sử dụng nguồn 50% tăng thu ngân sách địa phương,...

Hạn chế rủi ro không đạt dự toán

Cho ý kiến khi thẩm tra dự toán này, ông Nguyễn Đức Hải, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - ngân sách của Quốc hội đưa ra nhận định: Dự toán thu NSNN năm 2018 tăng 6,4% so với ước thực hiện năm 2017 tuy thấp nhưng phù hợp với mức tăng trưởng kinh tế dự kiến và các yếu tố không thuận tác động đến nền kinh tế, hạn chế mức độ rủi ro khi dự toán thu không đạt dự toán.

Để thực hiện tốt dự toán thu NSNN năm 2018, Chính phủ đã đưa ra nhiều giải pháp và được cơ quan thẩm tra tán thành. Đó là tập trung chỉ đạo quyết liệt công tác thu NSNN, chống buôn lậu, chống gian lận thương mại, chống thất thu, trốn thuế, chống nợ đọng tiền thuế, phấn đấu giảm tỷ lệ nợ đọng thuế dưới mức 3% tổng thu NSNN. Đồng thời, quán triệt nguyên tắc không lồng ghép chính sách xã hội vào chính sách thu, không ban hành chính sách làm giảm nhiều nguồn thu NSNN để bảo đảm tính ổn định của chính sách thu và tỷ lệ huy động GDP vào NSNN. Bên cạnh đó, tập trung rà soát, đánh giá, làm rõ cơ chế tài chính đặc thù đang áp dụng đối với một số lĩnh vực, kết hợp với việc tổ chức tập trung các khoản thu phí, lệ phí vào NSNN, không áp dụng cơ chế đặc thù đối với nhiệm vụ quản lý nhà nước ở quá nhiều lĩnh vực; tăng cường quản lý các Quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, một số quỹ ngoài ngân sách cần được nghiên cứu thu vào NSNN, không để phân tán như hiện nay.

Chính phủ cũng sẽ tập trung chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư cho các dự án, công trình, quản lý chặt chẽ vốn đầu tư xây dựng cơ bản, chậm nhất đến 30/9 hàng năm phải rà soát các nhiệm vụ chi đầu tư chậm triển khai, chậm giải ngân, nhất là vốn trái phiếu Chính phủ, vốn ODA chưa phân bổ,…để mạnh dạn cắt giảm dự toán, điều chuyển cho các lĩnh vực có hiệu quả hơn. Sớm tổng kết, đánh giá các quy định của Luật Đầu tư công, Luật Xây dựng, Luật Đấu thầu và các văn bản pháp luật có liên quan đến đầu tư xây dựng cơ bản để trình Quốc hội xem xét, quyết định.

Song song với đó, để cân đối tốt NSNN chung, việc quản lý chi NSNN, thực hiện tiết kiệm, chống lãng phí; quản lý chặt chẽ việc mua sắm tài sản công; nghiên cứu trình cấp có thẩm quyền thực hiện khoán xe công đối với một số chức danh ở trung ương và địa phương sẽ được triển khai rốt ráo hơn. Chính phủ quán triệt không ban hành chính sách làm tăng chi NSNN, không nợ chi thực hiện chính sách đã ban hành; tăng cường kỷ luật ngân sách, xác định rõ trách nhiệm của người đứng đầu; quản lý chặt chẽ nợ công, việc bảo lãnh của Chính phủ, vay về cho vay lại, đảm bảo sử dụng vốn vay đúng mục đích, hiệu quả; giữ mức trần nợ công trong giới hạn cho phép để bảo đảm an ninh tài chính; đẩy mạnh cổ phần hóa, thoái vốn, đấu giá công khai tài sản nhà nước, nâng cao hiệu quả hoạt động của DNNN; có lộ trình cụ thể đối với các khoản thu từ cổ phần hóa, thoái vốn,… vừa phù hợp với pháp luật, không để xảy ra tiêu cực, thất thoát, vừa khuyến khích các DN phát triển.

Dự kiến Nghị quyết về dự toán NSNN năm 2018 sẽ được Quốc hội thông qua vào ngày 13/11.