Theo thống kê của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, thời gian qua vẫn có 7 tàu cá ở Kiên Giang (5 tàu cá), Quảng Ngãi, Tiền Giang vi phạm, vượt ranh giới trên biển. Có 4.375 tàu cá trên 15m không bật thiết bị giám sát hành trình trên 6 tháng, trong đó có 220 tàu cá trên 24m...

Cục trưởng Cục Kiểm ngư (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) Nguyễn Quang Hùng cho biết, sau hơn 6 năm chống khai thác IUU, đến nay một số nhiệm vụ trọng tâm, cấp bách vẫn chưa bảo đảm tiến độ theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, sau đợt thanh tra lần thứ 4 của EC đến nay vẫn tiếp tục xảy ra 17 tàu/190 ngư dân vi phạm vùng biển nước ngoài và bị các nước bắt giữ. Công việc điều tra, xử phạt các tổ chức cá nhận vi phạm khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài trong năm 2023 còn hạn chế, hiện mới xác minh, đưa ra xử phạt được 8/37 tàu bị nước ngoài bắt giữ, xử lý. Tình trạng tàu cá vi phạm mất kết nối thiết bị giám sát hành trình (VMS) vẫn diễn ra phổ biến. Đáng chú ý, hiện cả nước còn gần 15.200 tàu cá "3 không" (không đăng ký, không đăng kiểm, không cấp phép).

Để thực hiện tốt công tác chuẩn bị làm việc với đoàn thanh tra của Ủy ban châu Âu (EC) lần thứ 5, phát biểu tại hội nghị trực tuyến về hướng dẫn truy xuất nguồn gốc thủy sản, phục vụ đợt kiểm tra sắp tới của đoàn công tác Ủy ban châu Âu (EC) vừa diễn ra, ông Trần Đình Luân, Cục trưởng Cục Thủy sản nhấn mạnh, cần kiên quyết thực hiện nghiêm túc chỉ đạo của Thủ tướng và các khuyến nghị của EC để sớm gỡ được thẻ vàng. Các lực lượng chức năng tại địa phương tăng cường kiểm tra tại các cảng cá và trên biển, kiên quyết xử lý các vi phạm quy định về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU).

Đối với những tàu thiếu hồ sơ gốc để làm cơ sở cấp giấy phép khai thác thủy sản thì các cơ quan chức năng địa phương khẩn trương triển khai hướng dẫn bà con ngư dân, chủ tàu. Đặc biệt, riêng đối với những tàu cá hành nghề khai thác những nghề đã bị cấm thì sẽ không được cấp phép.

Cũng theo Cục trưởng Cục Thuỷ sản, trong thời gian tới, Cục Thủy sản sẽ tiếp tục đẩy mạnh phối hợp với lực lượng Bộ đội Biên phòng, đặc biệt là các đồn biên phòng ven biển thực hiện việc kiểm soát tàu cá hiệu quả, chặt chẽ hơn, đáp ứng được yêu cầu, khuyến nghị của EC cũng như đảm bảo giúp ngành thủy sản phát triển bền vững, minh bạch, trách nhiệm với cộng đồng.

Chế biến tôm xuất khẩu. Ảnh minh họa: TL

Mới đây, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng đã có văn bản đề nghị các tỉnh, thành phố ven biển rà soát, kiểm tra và xác định rõ tình trạng các tàu cá mất kết nối VMS trên 6 tháng hiện đang ở đâu, đang hoạt động hay nằm bờ, chủ sở hữu, hồ sơ đăng ký, đăng kiểm, giấy phép khai thác. Đặc biệt là kiểm tra, xác minh tàu cá có chiều dài từ 24m trở lên, đề nghị xử lý nghiêm minh, triệt để theo quy định của pháp luật, nhất là tàu cá có chiều dài từ 24m trở lên vi phạm quy định về VMS và tàu cá vượt ranh giới trên biển, tàu cá khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài.

Đề nghị các địa phương tăng cường nguồn lực để triển khai thực hiện hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử thủy sản khai thác, nhật ký khai thác thủy sản điện tử nhằm minh bạch thông tin, kết nối dữ liệu liên thông phục vụ công tác truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác.

Trước khi bị cảnh báo thẻ vàng IUU, giai đoạn 2015-2017 châu Âu (EU) từng là thị trường nhập khẩu hải sản nhiều nhất của Việt Nam, chiếm 30%-35% xuất khẩu hải sản của Việt Nam. Tuy nhiên, từ sau khi bị cảnh báo thẻ vàng IUU, tỉ trọng xuất khẩu hải sản của Việt Nam sang EU giảm dần qua từng năm. Qua thống kê của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), năm 2018 - năm đầu tiên sau khi bị cảnh báo thẻ vàng IUU, tỉ trọng xuất khẩu hải sản sang EU chiếm 11,8%. Sang năm 2019, con số này suy giảm còn 10,7% và còn 9,5% vào năm 2020. Đến năm 2022, sau năm năm, tỉ trọng đã giảm còn 9,4%. Xuất khẩu hải sản suy giảm cũng kéo theo tỉ trọng xuất khẩu thủy sản nói chung của Việt Nam sang EU giảm theo, từ 13,1% (năm 2018) còn 11,9% (năm 2022).

Trong lần thanh tra thứ 4, EC vẫn duy trì cảnh báo thẻ vàng và tiếp tục đưa ra 4 nhóm khuyến nghị đối với Việt Nam. Dự kiến tháng 4 tới đây, EC sẽ sang Việt Nam để thanh tra lần thứ 5, đây được xem là cơ hội "cuối cùng" để Việt Nam gỡ thẻ vàng trước khi EU bầu cử.