Đại biểu Vũ Tiến Lộc (Thái Bình). Ảnh: H.Y

Tách bạch nhiệm vụ kinh doanh và xã hội của DNNN

Tại phiên thảo luận,ýkiếnBộChínhtrịxửlýdứtđiểmdoanhnghiệpnhànướcthualỗxếp hạng bóng đá thổ nhĩ kỳ đại biểu Leo Thị Lịch (Bắc Giang) bày tỏ sự nhất trí với Báo cáo kết quả giám sát và nhận xét báo cáo giám sát đã chỉ ra một trong những nguyên nhân gây ra những hạn chế, yếu kém thời gian qua ở khối DNNN đó là việc chậm thực hiện và thực hiện không quyết liệt chủ trương của Đảng về việc tách chức năng đại diện chủ sở hữu nhà nước với chức năng quản lý nhà nước của các bộ. Điều này cho thấy nhiều bộ, ngành không muốn rời xa các DN vốn được coi như là sân sau của mình.

"Đây phải chăng là biểu hiện của lợi ích nhóm hay nguyên nhân dẫn tới nhóm lợi ích, khi một số cơ quan quản lý nhà nước "vừa đá bóng, vừa thổi còi", không thực hiện khách quan trong xây dựng chính sách, nhất là chính sách đối với môi trường hoạt động của DN nói chung. Từ đó vừa làm giảm hiệu quả quản lý của cơ quan nhà nước, vừa tạo ra sự ỷ lại không chịu vươn lên của DNNN, vừa làm méo mó môi trường cạnh tranh và gây ra nhiều hiện tượng tiêu cực, tham nhũng, lãng phí như thực tiễn vừa xảy ra trong thời gian qua", đại biểu nêu vấn đề.

Đại biểu Leo Thị Lịch cũng nêu ra tình trạng vẫn còn tư duy giao nhiệm vụ cho DNNN thực hiện các nhiệm vụ chính sách xã hội. Việc không thực sự tách bạch giữa làm kinh doanh với làm công cụ chính sách xã hội đã tạo gánh nặng cho DNNN trong việc phải lo gánh vác với nhiệm vụ công ích, nhiệm vụ xã hội nặng nề hơn so với các loại hình DN khác.

Như vậy, vừa không đánh giá được đầy đủ hiệu quả kinh doanh thực sự của DN, khi thua lỗ DN lại cho rằng mình phải lo làm nhiệm vụ chính sách mới như vậy. Do đó, đại biểu đề nghị tách bạch cho rõ phần thực hiện nhiệm vụ chính sách xã hội trong hoạt động kinh doanh của nhà nước, một mặt để DN bình đẳng cạnh tranh trên thị trường, mặt khác công khai hóa nhiệm vụ riêng để các loại hình DN khác cùng tham gia gánh vác và chia sẻ.

Đại biểu Leo Thị Lịch (Bắc Giang)

Hỗ trợ DN tư nhân tham gia cổ phần hoá DNNN

Nhấn mạnh đến xu hướng sụt giảm hiệu quả sử dụng vốn tại các DNNN, đại biểu Vũ Tiến Lộc (Thái Bình) cho rằng nguyên nhân gốc rễ của những kết quả yếu kém của khu vực DNNN là ở vấn đề sở hữu và động lực phát triển của DN.

Theo đại biểu, nếu tỷ trọng sở hữu nhà nước tại các DN vẫn được duy trì ở mức cao áp đảo thì những nỗ lực cải cách khác nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của DNNN như hoàn thiện hệ thống pháp lý cho bớt chồng chéo, tăng tính chủ động của DN, xác lập các tiêu chí đánh giá hiệu quả hoạt động DN, hay tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra cũng sẽ không có nhiều ý nghĩa và không thể đem lại những kết quả như mong muốn.

Do đó, đại biểu cho rằng để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn trong toàn bộ nền kinh tế phải quyết liệt đẩy mạnh quá trình cổ phần hoá các DNNN một cách thực chất, và thoái vốn nhà nước ra khỏi hầu hết các lĩnh vực kinh doanh mà Nhà nước không cần phải nắm giữ. Cùng với đó là thiếu sự thiếu quyết liệt trong điều hành của một số bộ ngành, dẫn đến nhiều chính sách, giải pháp là đúng đắn nhưng hiệu lực thực thi chưa cao.

Để tăng cường kỷ cương thực hiện tiến trình cổ phần hóa DNNN, đại biểu đề nghị Quốc hội xem xét, giao Chính phủ chuẩn bị trình Quốc hội dự luật về cổ phần hóa DNNN. Đồng thời, đề nghị giao Chính phủ nghiên cứu ban hành các chủ trương, chính sách hỗ trợ thúc đẩy các DN tư nhân trong nước có thể tham gia vào quá trình cổ phần hóa DNNN bằng các giải pháp phù hợp.

Không để tình trạng tiếp tục mất vốn do thua lỗ kéo dài

Cùng nêu kiến nghị về hoàn thiện chính sách pháp luật, đại biểu Hoàng Quang Hàm đề nghị Chính phủ cần sớm nghiên cứu, trình Quốc hội sửa đổi Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư, sản xuất, kinh doanh tại DN để phù hợp với chủ trương của Đảng là: "DNNN là DN do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ hoặc cổ phần, vốn góp chi phối".

Đại biểu lưu ý, không chỉ mở rộng khái niệm bổ sung thêm DNNN bao gồm cả DNNN nắm giữ cổ phần, vốn góp chi phối mà cần có cơ chế quản lý phù hợp với mức độ vốn chi phối của Nhà nước, mức độ chi phối khác nhau cần có cơ chế và phương thức quản lý khác nhau.

Đại biểu Hoàng Quang Hàm

Một kiến nghị nữa cũng được đại biểu nhấn mạnh, là phải rà soát và xử lý dứt điểm theo đúng tinh thần của Nghị quyết 12 ngày 3/6/2017 của Ban Chấp hành Trung ương. Theo đó, đến 2020 "tập trung xử lý dứt điểm các tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước, các dự án, công trình đầu tư của DNNN kém hiệu quả, thua lỗ kéo dài". Không chỉ đối với 12 dự án của ngành Công thương hay Tổng Công ty công nghiệp tàu thủy (Vinashin), mà đại biểu cho rằng cần rà soát tổng thể các dự án, các DN thua lỗ khác, để đảm bảo lợi ích của Nhà nước. Không để tình trạng tiếp tục mất vốn do thua lỗ kéo dài hoặc tình trạng nhiều tài sản không sử dụng hao mòn theo thời gian, chi phí lãi vay, tiền bảo dưỡng duy trì tài sản … vẫn phát sinh và cũng để cử tri và nhân dân yên tâm.

"Tôi đi tiếp xúc cử tri tại huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ. Cử tri rất bức xúc khi 50 ha "bờ xôi, ruộng mật" đã di dời để làm nhà máy ethanol Phú Thọ, đã chi hàng ngàn tỷ đồng nhưng dừng triển khai đã 5,6 năm nay. Nhà xưởng thiết bị, máy móc để đắp chiếu, rất xót xa", đại biểu chia sẻ.

Theo đại biểu Hoàng Quang Hàm, phải quyết liệt hơn để xử lý, vì nhiều vấn đề càng để lâu hậu quả càng nghiêm trọng. "Những trường hợp cụ thể, cơ chế chính sách hiện hành không đủ, nên xin ý kiến Bộ Chính trị, trình Quốc hội để xử lý dứt điểm", đại biểu đề nghị.

Hoàng Yến