Cửa khẩu quốc tế La Lay-Quảng Trị. (Ảnh: Q.Tấn)

Luật Hải quan hiện hành có quy định,ệpkêukhổvìcảHảiquanvàBiênphòngkiểmtrahànghócúp malaysia tại các cửa khẩu biên giới, trong địa bàn hoạt động hải quan- nơi có tổ chức Hải quan thì hàng hóa XNK, phương tiện vận tải xuất cảnh, nhập cảnh phải được làm thủ tục hải quan, chịu sự kiểm tra, giám sát của cơ quan Hải quan. Lực lượng Biên phòng có nhiệm vụ phối hợp kiểm tra kiểm soát hàng hóa phương tiện. Tuy nhiên tại Nghị định số 112/2014/NĐ-CP quy định lực lượng Biên phòng chủ trì, phối hợp với các cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành tại cửa khẩu thực hiện thủ tục biên phòng và công tác kiểm tra, kiểm soát, giám sát hoạt động xuất cảnh, nhập cảnh của người, phương tiện; hoạt động quản lý, bảo vệ chủ quyền biên giới quốc gia; phòng chống tội phạm, giữ gìn an ninh chính trị và trật tự, an toàn xã hội; thực hiện công tác đối ngoại quân sự, đối ngoại biên phòng; Phối hợp kiểm tra, giám sát hàng hóa, vật phẩm xuất, nhập qua cửa khẩu biên giới; đảm bảo an ninh hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu; phòng, chống buôn lậu và gian lận thương mại. Quy định tại hai văn bản có sự chồng chéo, chưa thống nhất khiến cho hoạt động thực tế của các cơ quan liên quan tại cửa khẩu cũng gặp khó.

Tại điểm a, khoản 2, Điều 12 Thông tư 09/2016/TT-BQP ngày 3-2-2016 của Bộ Quốc phòng, quy định: Lực lượng Biên phòng kiểm tra, đối chiếu sự phù hợp giữa thực tế hàng hóa với hồ sơ hàng hóa; tập trung phát hiện các dấu hiệu liên quan đến an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, buôn lậu và gian lận thương mại, phát hiện và xử lý vi phạm pháp luật trong lĩnh vực xuất khẩu, nhập khẩu.

Có mặt tại Cửa khẩu quốc tế La Lay- Quảng Trị, phóng viên Báo Hải quan thấy một thực tế, khi DN tiến hành làm thủ tục thông quan hàng hóa tại cơ quan Hải quan xong lại tiếp tục phải thực hiện đầy đủ quy trình, thủ tục đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu tại cơ quan Biên phòng, kéo dài thời gian giải phóng hàng hóa tại cửa khẩu. Bên cạnh đó, theo quan sát của phóng viên, do lực lượng Biên phòng thực hiện đúng theo tinh thần của Thông tư 09/2016/TT-BQP (Thông tư hướng dẫn Nghị định 112-PV) khi kiểm tra phương tiện, hàng hóa để tập trung phát hiện dấu hiệu liên quan đến an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội… nên tất cả các lô hàng của DN qua cửa khẩu đều được lực lượng Biên phòng kiểm tra. Điều này chưa phù hợp với chủ trương cải cách thủ tục hành chính của Chính phủ; giảm thời gian thông quan trong thủ tục xuất nhập cảnh mà cơ quan Hải quan đang triển khai trên nền tảng phương pháp quản lý rủi ro.

Bà Nguyễn Thị Hồng Vân- Giám đốc Công ty TNHH Thương mại và Dịch vụ Đồng Lợi cho biết, công ty thường xuyên tiến hành hoạt động xuất nhập khẩu qua cửa khẩu La Lay- Quảng Trị cho biết, trước kia khi chưa có Nghị định 112/2014/ NĐ-CP, hàng hóa của DN chỉ chịu sự kiểm soát của cơ quan Hải quan, nay sau khi cơ quan Hải quan tiến hành thực hiện nhiệm vụ kiểm tra hàng hóa, cơ quan Biên phòng cũng ra kiểm tra lại từ đầu như cơ quan Hải quan đã tiến hành trước đó. Tuy nhiên do nghiệp vụ kiểm tra hàng hóa của lực lượng Biên phòng chưa chuyên nghiệp nên kéo dài thời gian chờ đợi của DN.

Bà Nguyễn Thị Hồng Vân cho biết thêm, một khó khăn nữa trong việc xác nhận giấy phép liên vận Việt- Lào. “Theo quy định hiện trên giấy phép liên vận Việt- Lào do phía Lào cấp không có quy định phần xác nhận của Công an cửa khẩu Lào, chỉ có xác nhận của cơ quan Hải quan Lào; tuy nhiên trên giấy giấy phép liên vận do Việt Nam cấp lại có quy định xác nhận của lực lượng Biên phòng Việt Nam, việc xác nhận được thực hiện bằng dấu xuất, nhập cảnh. Quy định trên đã gây chồng chéo giữa lực lượng Hải quan và lực lượng Biên phòng, tăng thời gian thông quan của DN”.

Tại Cửa khẩu quốc tế Lao Bảo, hiện hoạt động của DN qua cửa khẩu thực hiện theo mô hình “một cửa một lần dừng”, song thực tế cho thấy, DN đang thực hiện mô hình một cửa... nhưng nhiều lần dừng. Cụ thể, với mặt hàng XK, theo quy định, DN phải tiến hành làm thủ tục tại cơ quan Hải quan Việt Nam sau mới tới cơ quan Hải quan Lào, song hiện một số thời điểm, Hải quan Lào yêu cầu DN phải tới làm thủ tục với Hải quan Lào trước, sau đó mới quay trở lại Hải quan Việt Nam. Do vậy yêu cầu “một cửa một lần dừng” không đạt được mục tiêu vì DN phải tiến hành ít nhất hai lần dừng, một là dừng tại Hải quan Lào, sau đó là Hải quan Việt Nam.

Bên cạnh đó, tại Cửa khẩu quốc tế Lao Bảo, phương châm hoạt động là một cửa, một lần dừng với sự tham gia của các cơ quan chức năng của Việt Nam- Lào song trên thực tế lại chưa nói rõ quy trình thực hiện, do vậy khi DN về tới cửa khẩu, ồ ạt các cơ quan quản lý cùng tiến hành hoạt động kiểm tra như Hải quan Lào, Hải quan Việt; Biên phòng Việt - Lào, Công an Lào, kiểm dịch y tế Lào - Việt… Có thời điểm có tới 12 cán bộ chức năng hai nước tiến hành kiểm tra nhưng không theo trình tự, cơ quan nào trước cơ quan nào sau khiến DN lần đầu tới cửa khẩu hoặc đã làm thủ tục nhiều lần song vẫn chưa quen, cảm giác như lọt vào "mê hồn trận" không biết làm việc với cơ quan nào trước tiên. Chưa kể, khi thấy lực lượng Biên phòng Việt Nam kiểm tra hàng hóa của DN, Công an phía Lào cũng kiểm tra hàng hóa mặc dù thẩm quyền không quy định Công an Lào được kiểm tra hàng hóa, khiến thời gian thông quan của DN đã chậm lại càng chậm hơn.

Cần quy định rõ ràng để hoạt động của cơ quan Hải quan và Biên phòng tránh chồng chéo Ảnh: D.N

Có mặt tại đây vào giữa tháng 8 phóng viên thấy một hiện tượng khá lạ so với thời gian trước là việc vắng bóng các DN vận tải di chuyển qua đây, trong khi đó, trước đây xe cộ nối đuôi nhau thành từng hàng. Hỏi ra mới biết, sở dĩ có tình trạng nêu trên là do DN "sợ" di chuyển qua cửa khẩu này do cách làm việc chưa thống nhất, có sự chồng chéo giữa các cơ quan chức năng liên quan tại cửa khẩu.

Do vậy hơn lúc nào hết, lãnh đạo một số Chi cục Hải quan cửa khẩu quốc tế và DN cùng kiến nghị các cơ quan chức năng cần sớm xem xét vấn đề một cách khách quan để có biện pháp giải quyết phân định rõ ràng nhiệm vụ của các cơ quan liên quan. Theo đó, cần phân định rạch ròi trong thực hiện nhiệm vụ giữa cơ quan Hải quan và cơ quan liên quan trong kiểm soát hàng hóa XNK, phương tiện xuất nhập cảnh. Bên cạnh đó, trong thực hiện mô hình “một cửa một lần dừng” cần ban hành quy trình cụ thể trước -sau khi DN tiến hành làm thủ tục, tránh tình trạng tất cả các cơ quan cùng làm việc một lúc, gây khó cho DN.

Hiện mục tiêu của cơ quan Hải quan đối với thời gian thông quan hàng hóa thuộc luồng Xanh không quá 5 phút, luồng Vàng không quá 1 giờ và luồng Đỏ- rủi ro cao, phải kiểm tra thực tế cũng không quá 10 giờ. Tuy nhiên, nếu cơ quan Hải quan cố gắng cải cách mà không có sự vào cuộc đồng bộ của các cơ quan liên quan, mục tiêu giảm thời gian thông quan cho DN sẽ khó đạt!