Toàn cảnh hội thảo.

Do đó,ảicáchmôitrườngkinhdoanhThủtụchànhchínhthuếcósựcảithiệnrõnéhạng 5 đức thước đo chính xác nhất, quan trọng nhất của cải cách chính, tạo thuận lợi MTKD là sự hài lòng của DN. Đây là chủ đề chính được thảo luận tại Hội thảo công bố Báo cáo thực hiện Nghị quyết 19 và 35 về cải thiện MTKD và phát triển DN – Góc nhìn từ DN, do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức, ngày 20/11.

Mức độ cải thiện vẫn còn chưa đồng đều

Ông Vũ Tiến Lộc – Chủ tịch VCCI cho biết, liên tục trong 5 năm trở lại đây, Chính phủ đã ban hành các Nghị quyết 19 (từ năm 2014 đến năm 2018) và Nghị quyết 35 năm 2016 (cho cả nhiệm kỳ 2016 - 2020); trong đó giao nhiều nhiệm vụ cho các cơ quan nhà nước và chính quyền địa phương trong việc cải thiện MTKD và hỗ trợ các DN. Trong đó, Nghị quyết 19 về cải thiện MTKD hàng năm của Chính phủ đặt mục tiêu nhất quán là Việt Nam phải lọt vào nhóm 4 quốc gia có MTKD tốt nhất Đông Nam Á. Nghị quyết 35 đặt ra mục tiêu cụ thể là đến năm 2020, Việt Nam có được ít nhất 1 triệu DN hoạt động, khu vực tư nhân phải đóng góp được khoảng 48 – 49% GDP, khoảng 49% tổng đầu tư toàn xã hội…

Đánh giá kết quả thực hiện những mục tiêu mà Chính phủ đã đặt ra, ông Đậu Anh Tuấn – Trưởng ban Pháp chế, VCCI cho biết, nhìn chung 11 lĩnh vực trong Nghị quyết 19 (như thành lập DN, tiếp cận điện năng, bảo hiểm xã hội, TTHC thuế, thủ tục xuất nhập khẩu, cấp phép xây dựng, phá sản DN…) đều ghi nhận có sự cải thiện đáng kể, qua đó góp phần cải thiện MTKD của Việt Nam trong vài năm trở lại đây. Tuy nhiên, mức độ cải thiện là chưa đồng đều giữa các lĩnh vực, các địa phương. Những lĩnh vực được đánh giá có mức độ chuyển biến tốt như thành lập DN, tiếp cận điện năng, TTHC thuế… Trong khi đó, các lĩnh vực về bảo vệ nhà đầu tư, phá sản DN được xem là không có cải thiện đáng kể.

Đối với lĩnh vực nộp thuế, khi đánh giá về sự chuyển biến tích cực trong lĩnh vực TTHC thuế, trong cuộc khảo sát 10.000 DN dân doanh, các DN đã cho biết TTHC thuế có sự cải thiện đáng kể so với giai đoạn trước năm 2014, đặc biệt tập trung ở việc đơn giản hóa thủ tục và ứng dụng công nghệ thông tin trong kê khai và nộp thuế.

Thậm chí, theo đánh giá của VCCI, trên thực tế, Tổng cục Thuế đã chủ động tìm hiểu chỉ số Doing Business trước cả Nghị quyết 19 năm 2014 được ban hành. Thậm chí, ngành Thuế đã đặt mục tiêu vào nhóm ASEAN 4 từ năm 2011. Vai trò của Nghị quyết 19 là tạo động lực, giúp vượt qua lực cản cải cách nhanh hơn. Ví dụ, trước khi có Nghị quyết 19, Tổng cục Thuế đã có kế hoạch tập hợp cơ sở dữ liệu người nộp thuế tại tất cả các cục, chi cục về thành lập cơ sở dữ liệu tập trung toàn quốc… “Việc điện tử hóa các thủ tục thuế, hải quan, bảo hiểm xã hội trong những năm gần đây được các DN đánh giá cao. Có DN phản ánh tình trạng khó khăn khi làm thủ tục thuế, hải quan và bảo hiểm xã hội trong giai đoạn trước, nhưng trong khoảng 4 – 5 năm trở lại đây thì không còn tình trạng này…” – báo cáo VCCI nêu rõ.

Cần đẩy mạnh hơn nữa cải cách thể chế

Ông Vũ Tiến Lộc cho rằng, hiện nay vẫn còn tình trạng nếu nhìn theo báo cáo của các cơ quan nhà nước, thì chúng ta rất lạc quan về những thành tích, tuy nhiên khi được hỏi nhiều DN không có chung cảm nhận như vậy, DN vẫn chưa được thụ hưởng nhiều lợi ích thực sự.

Đơn cử, trong việc thực hiện yêu cầu cắt giảm điều kiện kinh doanh (ĐKKD), theo khảo sát của VCCI, tính đến hết tháng 10/2018, đã có 15 nghị định về cắt giảm ĐKKD được ban hành thuộc các lĩnh vực. Hầu hết các bộ, ngành đều báo cáo tỷ lệ cắt giảm đạt trung bình khoảng 50%, song mức độ thực chất của việc cắt giảm ĐKKD (bãi bỏ những điều kiện bất hợp lý, không minh bạch, không khả thi), theo đánh giá của nhiều cơ quan độc lập khác thì chỉ đạt khoảng 30% - 40% (tùy từng lĩnh vực). “Từ góc độ của các DN, việc phải xin các giấy phép con vẫn diễn ra phổ biến và gặp nhiều khó khăn. Theo kết quả điều tra PCI 2017, vẫn có đến 58% trên tổng số DN phản hồi phải xin giấy phép kinh doanh có điều kiện. Trong đó, có 42% DN cho biết có gặp khó khăn khi xin những giấy phép loại này” – báo cáo của VCCI chỉ ra.

Trước thực trạng trên, để tạo sự chuyển biến mạnh mẽ hơn nữa trong việc cải thiện MTKD của Việt Nam và hỗ trợ DN, theo chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, Chính phủ cần phải thể hiện sự “nóng” hơn nữa trong việc thực hiện cải cách thể chế. Theo đó, sức nóng đó phải được truyền mạnh hơn nữa xuống các bộ, ngành, địa phương, để không có tình trạng “trên nóng, dưới lạnh” như thời gian vừa qua. Bộ, ngành nào không hoàn thành mục tiêu Chính phủ đã đặt ra, thì cần quy trách nhiệm người đứng đầu, thậm chí phải thay thế người đứng đầu…

Bên cạnh đó, theo khuyến nghị của VCCI, ứng dụng công nghệ thông tin là giải pháp rất quan trọng trong thời điểm hiện nay giúp cải thiện chất lượng cung cấp dịch vụ hành chính công của Việt Nam, cũng như tạo điều kiện thuận lợi, hỗ trợ DN. Quan trọng hơn, ứng dụng công nghệ thông tin cần tránh thực hiện hình thức, chỉ nhằm mục đích báo cáo thành tích chứ không hướng vào những lợi ích thiết thực….

Diệu Thiện