Thời gian qua,ámđầutưranướcngoàichứngtỏDNcónănglựti so betis tình hình đầu tư ra nước ngoài của các DN có bước tiến triển mạnh mẽ khi không chỉ các DN, tập đoàn lớn hăng hái mà ngay cả các DN quy mô vừa và nhỏ cũng tham gia. Ông đánh giá như thế nào về động thái này?

Trước đây, đầu tư ra nước ngoài thường theo xu hướng “nước chảy chỗ trũng”, nghĩa là DN từ các nước phát triển đầu tư sang các khu vực lạc hậu hơn. Tuy nhiên, theo số liệu của Ngân hàng Thế giới (WB), trong khoảng 10 năm trở lại đây tình hình đã biến chuyển khi làn sóng đầu tư dịch chuyển từ các nước đang phát triển sang các nước đang phát triển, thậm chí từ nước đang phát triển sang các nước phát triển. Việt Nam đang đi theo đúng xu hướng đó.

Sòng phẳng mà nói, việc đầu tư ra nước ngoài thời gian qua dù có tiến triển tích cực song chưa thực sự trở thành “làn sóng”. Tuy nhiên, động thái này cũng rất đáng khích lệ. Dám đầu tư ra nước ngoài chứng tỏ DN có năng lực nhất định. Chỉ cần DN cân đối lợi thế so sánh cảm thấy khi đầu tư nước ngoài, các vấn đề như tiếp cận đất đai, thị trường, nhân công, môi trường… vẫn đảm bảo được và có lợi thì hoàn toàn có thể triển khai.

Theo ông, việc Việt Nam hội nhập khá sâu vào nền kinh tế thế giới thông qua ký kết hàng loạt Hiệp định thương mại tự do (FTA) cả song phương lẫn đa phương có tạo thêm những cơ hội để mở rộng đầu tư ra nước ngoài cho các DN trong thời gian tới?

Khi Việt Nam ký kết nhiều FTA, đặc biệt là tham gia Hiệp định Đối tác kinh tế chiến lược xuyên Thái Bình Dương (TPP), thông thường nhiều quan điểm cho rằng sẽ tạo nhiều điều kiện thuận lợi cho đầu tư nước ngoài vào Việt Nam. Các nội dung được nêu trong hiệp định ký kết cũng chủ yếu đề cập tới việc hỗ trợ thủ tục cho đầu tư nước ngoài vào Việt Nam. Tuy nhiên, trên thực tế luôn tồn tại song song hai phía, nghĩa là các điều khoản, nội dung cũng đề cập tới cả việc thúc đẩy đầu tư từ Việt Nam ra nước ngoài như thế nào. Do vậy, việc hội nhập sâu cũng tác động tích cực tới đẩy mạnh dòng vốn của DN Việt ra nước ngoài. Các DN cần xem xét kỹ các FTA cả song phương lẫn đa phương để tận dụng cơ hội thuận lợi nếu có nhu cầu đầu tư.

Xin ông cho biết, khi “đem chuông đi đánh xứ người”, muốn bảo đảm thành công, các DN cần đặc biệt lưu ý những vấn đề gì?

Điều dễ thấy trước tiên là DN phải tìm hiểu rõ pháp luật của nước sở tại, quan hệ song phương giữa đôi bên cũng như các quy định quốc tế mà Việt Nam và quốc gia sở tại đó tham gia cam kết. Đi sâu vào từng dự án cụ thể, các DN cần nghiên cứu kỹ với những lộ trình đầu tư cụ thể.

Tránh lối làm ăn chộp giật, DN thực sự muốn phát triển ở thị trường nước ngoài cũng phải đảm bảo đầu tư theo lối bền vững thông qua việc chú ý các vấn đề như trách nhiệm xã hội, đảm bảo môi trường. Bởi khi đem tiền đi đầu tư, DN không chỉ bị Chính phủ nước sở tại kiểm soát mà còn bị soi xét bởi nhiều tổ chức phi Chính phủ, tổ chức môi trường… Thực tế, đã có một số nhà đầu tư Việt Nam khi đầu tư sang Lào và Campuchia kêu ca về vấn đề kiểm soát chặt chẽ này. DN Việt đi đầu tư cũng là đại diện cho hình ảnh Việt Nam ở nước ngoài nên giữ gìn hình ảnh tốt, không chỉ đơn thuần kiếm tìm lợi nhuận mà còn đảm bảo hỗ trợ thực chất cho quốc gia đó phát triển là điều vô cùng quan trọng.

Đứng từ góc độ cơ quan quản lý Nhà nước, một mặt khuyến khích DN đầu tư ra nước ngoài nhưng cũng cần kiểm soát chặt chẽ, đặc biệt là kiểm soát các DN Nhà nước. Bởi lẽ, khi xảy ra thua lỗ, thất thoát trong đầu tư thì trách nhiệm của lãnh đạo các DN Nhà nước thường không cao bằng DN tư nhân và tổn thất không khiến cấp lãnh đạo “đau xót” bằng DN tư nhân. Bên cạnh đó, Nhà nước cũng cần kiểm soát chặt các hoạt động đầu tư không thực chất mang tính “rửa tiền”.

Từ thành công vang dội của các đơn vị lớn như Tập đoàn Viettel, Tập đoàn FPT, Công ty CP Sữa Việt Nam (Vinamilk)… trong đầu tư nước ngoài, theo ông, điều gì đóng vai trò mấu chốt làm nên thành công cho DN?

Tôi cho rằng, đầu tư ra nước ngoài muốn thành công phải có một “bệ phóng” tốt. Các DN như Viettel, FPT hay Vinamilk… đều như vậy. DN vốn có một nền tảng kinh doanh vững chắc ở trong nước rồi mới vươn tay đầu tư ra nước ngoài. Đương nhiên, đối với các DN quy mô vừa và nhỏ, cơ hội vẫn mở ra nhưng cần cân đối kỹ lưỡng, lựa chọn liên kết với nhau nhằm tăng sức mạnh hoặc liên kết với các DN lớn. DN cũng có thể chọn đi vào các thị trường ngách.

Ngoài sự nỗ lực tự thân của DN, ông đánh giá như thế nào về vai trò, sự hỗ trợ của cơ quan quản lý Nhà nước cho DN trong quá trình đem tiền ra nước ngoài đầu tư?

Cơ quan quản lý Nhà nước đóng vai trò khá quan trọng trong hỗ trợ, tạo thuận lợi cho DN khi đầu tư ra nước ngoài. Thời gian qua, Luật Đầu tư (sửa đổi) 2014 cũng như Nghị định số 118/2015/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Đầu tư đã quy định khá rõ ràng vấn đề này. Như vậy, về chính sách pháp luật có thể nói đã tương đối đầy đủ, tuy nhiên mấu chốt là cơ quan quản lý phải thực thi thế nào cho chính sách đi vào cuộc sống, DN thực sự được hỗ trợ.

Hiện vẫn không ít DN cho rằng, sự hỗ trợ cần sát sườn hơn như hỗ trợ đầy đủ thông tin liên quan, cách làm thủ tục sao cho đầu tư dễ dàng nhất…

Xin cảm ơn ông!