Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa tuyên bố có thể Mỹ sẽ rút khỏi Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) nếu không đối xử công bằng với Washington. Việc làm này đã vô hình trung một lần nữa hạ thấp uy tín nước Mỹ.

Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: Reuters

Trong một tuyên bố mới đây,ủangTrumptiếptụchạthấtỷ số bóng đá ả rập xê út Tổng thống Mỹ đánh giá Hiệp định năm 1994 thành lập WTO là “thỏa thuận thương mại tồi tệ nhất”. Hồi đầu năm nay, phát biểu trên Fox News, ông Trump cho rằng “WTO tạo ra lợi ích cho tất cả mọi quốc gia, trừ Mỹ”.

Đài BBC (Anh) đánh giá WTO là trái tim của hệ thống quy tắc thương mại quốc tế. Đây là diễn đàn để giải quyết tranh chấp giữa các quốc gia về vi phạm luật thương mại toàn cầu, đồng thời cũng là nơi để đàm phán về tự do hóa thương mại. Tuy nhiên nhà lãnh đạo Mỹ dường như không mấy mặn mà với WTO cũng như các thỏa thuận thương mại quốc tế. Mặt khác, Mỹ là quốc gia đóng vai trò then chốt trong suốt lịch sử của WTO. Về vấn đề pháp lý, Mỹ đã giành 90% chiến thắng trong các lần khiếu nại lên WTO. Nhưng khi bị các quốc gia khác khiếu nại lên WTO, Mỹ cũng chịu phần thua 90%.

Nguyên nhân chính dẫn đến việc ông Trump tuyên bố rút khỏi WTO là do thời gian gần đây có quá nhiều vụ kiện cáo liên quan đến Mỹ, như: Trung Quốc, Nga, Liên minh châu Âu (EU) và của một số quốc gia liên quan xoay quanh việc Mỹ cấm vận thương mại, áp thuế cao một số mặt hàng nhập khẩu vào Mỹ của các nước và bị các nước trả đũa bằng những hành động tương xứng.

Một vấn đề vướng mắc giữa chính quyền Tổng thống Trump và WTO hiện nay liên quan tới Tòa án phúc thẩm về các tranh chấp thương mại của WTO mang tên Appellate Body. Theo đó, Tòa Appellate Body tại Geneva (Thụy Sĩ) thường có 7 thẩm phán làm việc trong nhiệm kỳ 4 năm là người lắng nghe kháng cáo từ các quốc gia trong WTO. Cơ quan giải quyết tranh chấp của WTO (DSB) sẽ chỉ định các thẩm phán này. DSB bao gồm đại diện của 164 thành viên WTO và quyết định của cơ quan này được đưa ra dựa trên nhất trí của các thành viên. Tuy nhiên đến nay Mỹ - một thành viên của DSB - vẫn chần chừ trong việc thông qua bổ nhiệm thẩm phán mới thay thế người đã hết nhiệm kỳ trong Appellate Body, do vậy tòa phúc thẩm này hiện chỉ còn 5 thành viên.

Kể từ khi lên nhậm chức Tổng thống Mỹ, đây không phải là lần đầu tiên ông Trump tuyên bố rút khỏi một tổ chức mang tính chi phối thương mại toàn cầu mà đã nhiều lần vị tổng thống này tự đưa nước Mỹ ra khỏi nhiều tổ chức thế giới. Điển hình như mới đây, Mỹ đã tuyên bố rút khỏi Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc (LHQ) nhằm phản đối việc phân biệt đối xử đối với Israel. Washington cũng vừa rút khỏi Thỏa thuận hạt nhân giữa Iran và Nhóm P5+1 (gồm Mỹ, Anh, Pháp, Nga, Trung Quốc và Đức) được ký vào năm 2015 còn gọi là  Kế hoạch Hành động chung toàn diện JCPOA. Trước đó, hồi tháng 1-2017, ông Trump quyết định rút Mỹ khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP). Tiếp sau đó, vào tháng 12-2017, Bộ Ngoại giao Mỹ thông báo nước này sẽ rút khỏi Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của LHQ (UNESCO). Cùng thời gian này, Nhà Trắng đã tuyên bố rút khỏi một hiệp ước toàn cầu về di trú của LHQ nhằm cải thiện năng lực đối phó với các vấn đề người tị nạn và di cư vì cho rằng hiệp ước này “mâu thuẫn” với các chính sách của Washington…

Trong một động thái liên quan, Tổng Giám đốc WTO Roberto Azevedo cảnh báo thương mại toàn cầu đang bị đe dọa, đồng thời kêu gọi tất cả phải hành động để bảo vệ trật tự thương mại thế giới. Ông Azevedo nhấn mạnh: “Sự leo thang tiếp diễn sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới nền kinh tế, đe dọa việc làm và tăng trưởng ở tất cả các nước, đánh vào những nước nghèo nhất và khó khăn nhất”.

Việc ông Trump rút Mỹ khỏi nhiều tổ chức thế giới đã làm cho uy tín của ông và nước Mỹ giảm sút nghiêm trọng. Theo kết quả cuộc thăm dò dư luận mới nhất do Báo Washington Post và Hãng tin ABC News tiến hành, tỷ lệ không ủng hộ ông Trump đã lên đến mức 60%. Gần một nửa người dân Mỹ (với tỷ lệ 49%) cho rằng Quốc hội nên bắt đầu quy trình luận tội để phế truất ông Trump. Đây thật sự là nguy cơ đối với ông Trump và nước Mỹ ở hiện tại và tương lai.

HN tổng hợp