Ảnh T.L minh họa

90% báo cáo giao dịch đáng ngờ đến từ ngân hàng

Đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền và tài trợ khủng bố (NRA) đã được Thủ tướng Chính phủ giao tại Kế hoạch hành động quốc gia về phòng,ânhàngbấtđộngsảnđứngđầuvềnguycơrửatiềkết quả bóng đá asian chống rửa tiền và tài trợ khủng bố giai đoạn 2015 - 2020 ban hành theo Quyết định 2112/QĐ-TTg ngày 25/11/2014, trong đó NHNN chủ trì đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền, Bộ Công an chủ trì đánh giá rủi ro quốc gia về tài trợ khủng bố.

Với sự hỗ trợ kỹ thuật của Ngân hàng Thế giới (WB), Việt Nam sử dụng bộ công cụ đánh giá rủi ro về rửa tiền và tài trợ khủng bố do WB xây dựng để thực hiện đánh giá rủi ro rửa tiền, tài trợ khủng bố.

Sau khi xem xét xu hướng và kỹ thuật rửa tiền, tiền và tài sản do phạm tội tạo ra và nguy cơ các lĩnh vực trong nền kinh tế bị lạm dụng vào rửa tiền, báo cáo đã đưa ra kết luận nguy cơ rửa tiền của nền kinh tế ở mức trung bình. Mức độ dễ tổn thương về rửa tiền ở mức trung bình cao. Căn cứ vào biểu đồ đánh giá rủi ro quốc gia, báo cáo đã đưa ra kết luận rủi ro rửa tiền quốc gia là trung bình cao.

Xét trong 15 lĩnh vực của nền kinh tế, lĩnh vực chuyển tiền ngầm, ngân hàng và bất động sản là 3 lĩnh vực có nguy cơ rửa tiền, mức độ tổn thương và mức độ rủi ro về rửa tiền cao nhất.

Trong đó, lĩnh vực ngân hàng chiếm gần 90% tổng số báo cáo giao dịch đáng ngờ (STR) gửi đến Cục Phòng, chống rửa tiền, cao hơn các lĩnh vực khác. Báo cáo này cho biết, mặc dù không phải tất cả các khoản tiền thu bất chính đều được tội phạm đưa vào chu trình tẩy rửa tiền, song điều này cũng chứng tỏ, so với các lĩnh vực khác trong nền kinh tế, khả năng bọn tội phạm lựa chọn hệ thống ngân hàng nhằm hợp pháp hóa các khoản thu bất chính để biến những đồng "tiền bẩn" trên thành "tiền sạch" là cao hơn.

Căn cứ vào những vụ đại án đã và đang bị điều tra về tội rửa tiền thời gian vừa qua và các số liệu về STR của Cục Phòng, chống rửa tiền có thể thấy nguy cơ rửa tiền trong lĩnh vực ngân hàng có thể liên quan chủ yếu đến việc rửa tiền có nguồn gốc từ tội tham ô tài sản (tội phạm chủ yếu liên quan đến những người có chức vụ, quyền hạn), đánh bạc và trốn thuế. Theo đó, để che giấu nguồn tiền thu được, tội phạm thường sử dụng tài khoản ngân hàng dưới tên người khác để nhận và chuyển các khoản tiền có nguồn gốc bất hợp pháp.

Mới có một vụ án rửa tiền bị kết án

Với lĩnh vực bất động sản, đây là lĩnh vực thu hút được nhiều nguồn tiền đầu tư có giá trị lớn, các giao dịch mua bán, chuyển nhượng bất động sản có thể thực hiện bằng tiền mặt hoặc chuyển khoản và không thông qua sàn giao dịch bất động sản nên rất khó cho các cơ quan chức năng kiểm tra, xác định nguồn gốc của tiền. Ngoài ra, đối với các vụ đại án về tham ô thời gian qua cũng như vụ đánh bạc nghìn tỷ đồng đang bị điều tra về rửa tiền, trong số các tài sản thu được từ các vụ án đều liên quan đến các tài sản là các bất động sản. Để rửa tiền, các đối tượng phạm tội thường nhờ người thân trong gia đình mua, chuyển nhượng, cho tặng bất động sản.

Về điều tra, xét xử, Việt Nam hiện không có chức danh điều tra viên chuyên trách về tội phạm rửa tiền cũng như các tội phạm khác. Các điều tra viên theo chức năng, nhiệm vụ của mình sẽ tiến hành điều tra tội phạm kinh tế nói chung, trong đó có tội danh "rửa tiền" và các tội phạm nguồn chính của tội rửa tiền. Việc giao nhiệm vụ và tổ chức các nhóm điều tra viên chuyên biệt sẽ do sự bố trí và phân công công tác của lãnh đạo cấp trên.

Từ năm 2013 đến năm 2015, từ thông tin do Cục Phòng, chống rửa tiền chuyển giao, cơ quan công an đã và đang tiến hành xác minh, điều tra nhiều vụ việc, trong đó đã khởi tố 15 vụ án với các tội danh như: lừa đảo chiếm đoạt tài sản, kinh doanh trái phép, tổ chức đánh bạc hoặc gá bạc, đánh bạc, chứa chấp hoặc tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có... Tuy nhiên, chưa khởi tố vụ án nào liên quan đến rửa tiền.

Nhìn chung, kết quả điều tra, truy tố, xét xử đối với tội rửa tiền và tài trợ khủng bố còn rất khiêm tốn. Đến nay, Việt Nam mới chỉ kết án một vụ rửa tiền trong vụ án tham ô tài sản và rửa tiền xảy ra tại Công ty TNHH MTV Vận tải Viễn dương Vinashin (năm 2016). Trên thực tế, một số hành vi cấu thành tội rửa tiền đã được các cơ quan chức năng điều tra, khởi tố và xét xử theo tội chứa chấp hoặc tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có, mà không khởi tố, xét xử tội rửa tiền.

Theo tập quán, các cơ quan thực thi pháp luật Việt Nam chỉ mới tập trung vào điều tra tội phạm nguồn của tội rửa tiền và điều này là một điểm yếu trong hệ thống phòng, chống rửa tiền của Việt Nam./.

H.Y