Gỗ xuất lậu do cơ quan Hải quan phát hiện tại cảng Sài Gòn. Ảnh: T.H.

Lợi dụng hải quan điện tử

Theếnnghịngănchặnxuấtkhốnghànghókết quả club leono Cục Hải quan TP.HCM, thực tế trong thời gian qua cho thấy, những sở hở doanh nghiệp có thể lợi dụng để xuất khống từ chủ trương thông thoáng về hàng xuất khẩu và thủ tục hải quan điện tử.

Theo chủ trương của Chính phủ về khuyến khích xuất khẩu, hiện nay trên 80% hàng xuất khẩu là miễn kiểm tra, trong khi thực hiện thủ tục hải quan điện tử doanh nghiệp được thông báo trước đến doanh nghiệp về hàng xuất khẩu thuộc luồng Xanh hay luồng Vàng hoặc luồng Đỏ.

Nếu hệ thống quản lý rủi ro phân tờ khai của doanh nghiệp vào luồng Đỏ thì doanh nghiệp có thể đóng hàng đúng để cơ quan Hải quan kiểm tra, hoặc truyền tờ khai nhiều lần cho đến khi được phân vào luồng Xanh, còn tờ khai luồng Đỏ doanh nghiệp sẽ xin hủy; đối với các tờ khai miễn kiểm tra doanh sẽ thực hiện việc xuất khống để chiếm đoạt thuế GTGT trong nội địa.

Quy định đối với hàng xuất chuyển cửa khẩu cũng tạo các kẽ hở trong quản lý: Không phải niêm phong hải quan, doanh nghiệp tự chịu trách nhiệm đưa hàng hóa đến cửa khẩu xuất, xuất trình cho Hải quan cửa khẩu xuất.

Doanh nghiệp cũng có thể không đóng đủ hàng để thực hiện xuất khống ngay tại cơ sở sản xuất của doanh nghiệp hoặc rút bớt hàng hóa trên đường đi. Chi cục hải quan cửa khẩu xuất chỉ kiểm tra tình trạng bên ngoài của container; kiểm tra khi có dấu hiệu vi phạm hoặc đảm bảo công tác quản lý hải quan, song nội dung quản lý này thực chất là rất khó để phát hiện việc xuất khống của doanh nghiệp.

Lợi dụng giám sát đối với hàng xuất khẩu

Cục Hải quan TP.HCM cho biết, theo quy định tại khoản 1 Điều 18 Nghị định 154/2005/NĐ-CP “Hàng hoá xuất khẩu chuyển cửa khẩu là hàng hoá xuất khẩuđang chịu sự kiểm tra, giám sát hải quan, được vận chuyển từ địa điểm làm thủ tục hải quan ngoài cửa khẩu, địa điểm kiểm tra hàng hóa ở nội địa đến cửa khẩu xuất”.

Theo quy định tại Điểm a Khoản 4 Điều 19 Thông tư 196/2012/TT-BTC ngày 15-11- 2012 của Bộ Tài chính về giám sát hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu chuyển cửa khẩu: “Hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu khi làm thủ tục hải quan được miễn kiểm tra thực tế hàng hóa không phải niêm phong hải quan”.

Tại Điểm 9 Phần I Quyết định 209/QĐ-TCHQ ngày 20-1-2011 của Tổng cục Hải quan về việc ban hành quy trình nghiệp vụ quản lý hải quan đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu chuyển cửa khẩu, quy định: “Đối với hàng hóa xuất khẩu chuyển cửa khẩu được miễn kiểm tra thực tế (trừ hàng hóa của các doanh nghiệp nêu tại điểm 8 phần này) thìdoanh nghiệp tự chịu trách nhiệm đưa hàng hóa đến cửa khẩu xuất xuất trình cho Hải quan cửa khẩu xuất”.

Mới đây nhất, tại Điểm a khoản 2 Điều 61 Thông tư 128/2013/TT-BTC ngày 10-9-2013 của Bộ Tài chính quy định về giám sát đối với hàng hóa chuyển cửa khẩu đối với hàng xuất khẩu: "Chi cục hải quan ngoài cửa khẩu lập Biên bản bàn giao hàng chuyển cửa khẩu giao cho người khai hải quan, kèm bản chính tờ khai hải quan đã làm xong thủ tục hải quan (bản của người khai hải quan) để chuyển đến hải quan cửa khẩu xuất.

Chậm nhất 1 giờ kể từ khi tiếp nhận hồ sơ hải quan và hàng hóa do Chi cục hải quan ngoài cửa khẩu chuyển đến,công chức Hải quan cửa khẩu xuất phải thực hiện xong việc tiếp nhận hồ sơ và hàng hoá, ký xác nhận Biên bản bàn giao".

Theo Cục Hải quan TP.HCM, các nội dung trên quy định hoàn toàn khác biệt, dễ gây nên cách hiểu khác nhau, như trường hợp đối với hàng xuất miễn kiểm tra, có phải đưa hàng hóa đến chi cục mở tờ khai để kiểm tra tình trạng bên ngoài như số container, số seal của hãng tàu để ghi vào bên bản bàn giao hay không. Để có thể thực hiện thống nhất và chặt chẽ, Cục Hải quan TP.HCM đề nghị Tổng cục Hải quan có hướng dẫn cụ thể về nội dung này.

Để hạn chế việc lợi dụng sơ hở nêu trên, Cục Hải quan TP.HCM kiến nghị Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan nhanh chóng có các giải pháp quản lý; trong đó cần chỉnh sửa những nội dung quy định về hàng xuất khẩu trong thủ tục hải quan điện tử và việc giám sát đối với hàng xuất khẩu chuyển cửa khẩu, để ngăn chặn tình trạng xuất khống như hiện nay./.

Lê Thu