Hiện, số dự án điện gió được đưa vào sử dụng còn khá ít ỏi so với tổng dự án đầu tư. Ảnh: ST.

Mới 7 dự án đưa vào sử dụng

Theo Đề án điều chỉnh quy hoạch phát triển điện lực quốc gia giai đoạn 2011 - 2020 có xét đến năm 2030 (gọi tắt là Quy hoạch điện VII Điều chỉnh) do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ngày 18/3/2016, mục tiêu đặt ra là đưa tổng công suất nguồn điện gió từ mức 140 MW (thời điểm 2016) lên khoảng 800 MW vào năm 2020, khoảng 2.000 MW vào năm 2025 và khoảng 6.000 MW vào năm 2030. Ngoài ra, điện năng sản xuất từ nguồn điện gió chiếm tỷ trọng khoảng 0,8% vào năm 2020, khoảng 1% vào năm 2025 và khoảng 2,1% vào năm 2030.

Ông Nguyễn Văn Thành, Phó Cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo (Bộ Công Thương) cho biết: Thời gian qua, Chính phủ Việt Nam đã ban hành các cơ chế chính sách ưu tiên, khuyến khích nguồn năng lượng tái tạo, đặc biệt hướng tới sử dụng các nguồn năng lượng điện gió, điện mặt trời, điện sinh khối để thay thế các nguồn năng lượng hóa thạch trong tương lai. Các cơ chế này giúp tình hình phát triển điện gió tại Việt Nam có nhiều khởi sắc, tuy nhiên vẫn còn chậm. Tính đến thời điểm hiện tại, mới chỉ có 7 dự án điện gió với tổng công suất khoảng 190 MW được đưa vào sử dụng. Trong khi đó, các nước trên thế giới đều đã phát triển và tận dụng thành công những lợi ích từ điện gió. Gần đây nhất, Trung Quốc và Ấn Độ cũng đang có những bước phát triển mạnh mẽ đối với lĩnh vực này và thu được những kết quả ngoài mong đợi.

Liên quan tới câu chuyện điện gió, chuyên gia tư vấn về năng lượng gió của Tổ chức hợp tác quốc tế Đức (GIZ) Nguyễn Thế Mịch phân tích: Việt Nam hiện có khoảng 60-70 dự án điện gió với tổng công suất đầu tư lên tới khoảng 700 MW, song điều đáng lưu ý là số dự án đang triển khai thực tế còn khá hạn chế. Có dự án mới ở giai đoạn nghiên cứu tiền khả thi, có dự án đã bắt đầu những bước tiếp theo nhưng còn cầm chừng, chờ những chính sách phù hợp…

Đã có quy hoạch, định hướng phát triển rõ ràng, vì sao điện gió Việt Nam lại vẫn ỳ ạch đến vậy? Sự chậm trễ này, theo ông Thành, là bởi vẫn còn nhiều rào cản trong phát triển điện gió. Đó là: Khó khăn về sử dụng đất, vốn, việc đấu nối giải tỏa công suất, hạn chế trong việc tiếp cận công nghệ mới và hiệu quả, nguồn dự phòng…

“Hiện giá điện gió chưa đủ hấp dẫn các nhà đầu tư. Bộ Công Thương đang nghiên cứu để đưa ra một giá điện gió hài hòa hơn trong thời gian tới nhằm đảm bảo sự công bằng giữa các nguồn năng lượng tái tạo và phù hợp với công nghệ hiện nay trên thế giới”, ông Thành nói.

Cần chính sách thu hút nguồn lực

Chuyên gia Nguyễn Thế Mịch cho rằng, để thực sự phát triển điện gió, mấu chốt là Nhà nước phải đưa ra được chính sách động viên được các nguồn lực đầu tư vào lĩnh vực này. Khi có giá phù hợp, khả năng đầu tư vào điện gió sẽ bùng nổ.

Còn ông Steve Sawyer, Tổng thư ký Hiệp hội Điện gió Toàn cầu (GWEC) nêu quan điểm: Việt Nam cần nỗ lực hơn nữa để cải thiện tính hiệu quả, minh bạch trong các quy định của thị trường cũng như quy trình đấu thầu mua sắm. Nếu GWEC có thể hợp tác với Chính phủ Việt Nam giải quyết một số vấn đề về quy định pháp lý, ngành điện gió Việt Nam sẽ có thể phát triển mạnh mẽ, mang lại những lợi ích to lớn, đồng thời giúp Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn với các nhà đầu tư quốc tế. Một số chuyên gia đưa ra khuyến cáo, để các nhà đầu tư mặn mà hơn trong triển khai các dự án điện gió, việc Việt Nam cần làm còn là tiếp tục chuẩn hóa hợp đồng mua bán điện cho các dự án điện gió, được các tổ chức tài chính quốc tế chấp thuận; quy trình phê duyệt dự án cần được đơn giản hóa, rõ ràng, minh bạch và có thời hạn cụ thể… Điều này nhằm giảm tính bất trắc, đồng thời tăng niềm tin của thị trường cũng như nhà đầu tư.

Xoay quanh câu chuyện phát triển điện gió, chuyên gia hàng đầu về năng lượng gió Phạm Phú Uynh lưu ý: Việc phát triển các nguồn năng lượng mới, nhất là các nguồn năng lượng sạch và có khả năng tái tạo như năng lượng gió phụ thuộc rất nhiều vào sự phát triển của công nghệ cũng như mức giá của các nguồn năng lượng đó. Trong những năm qua, Việt Nam đã đầu tư không nhỏ vào việc khai thác và sử dụng năng lượng gió, song công nghệ vẫn phải mua, giá thành rất cao so với hai loại năng lượng truyền thống là thủy điện, nhiệt điện. Việt Nam cần chú trọng hơn nữa việc phát triển khai thác, sử dụng năng lượng tái tạo nói chung, năng lượng gió nói riêng thông qua tập trung phát triển công nghệ và nguồn nhân lực trong nước.

“Một điều nữa là, Việt Nam có điều kiện thời tiết khác biệt so với các nước châu Âu, nơi có ngành điện gió phát triển. Nhiều vùng biển của nước ta hay xuất hiện bão, các vùng gió thổi không ổn định, khiến các tua-bin gió rất dễ bị hỏng, trục trặc trong quá trình hoạt động. Công nghệ của nước bạn có thể tốt ở nước bạn nhưng nếu cứ mang y nguyên công nghệ đó về áp dụng ở nước ta thì thực sự chưa ổn”, chuyên gia Phạm Phú Uynh nói.