【1.000.000.000 lệ kèo bóng đá】Áp dụng chuẩn nghèo mới, tỷ lệ đói nghèo tăng lên

Toàn cảnh hội thảo. Ảnh: Văn Nam

Đó là đánh giá của các chuyên gia tại Hội thảo công bố Báo cáo “Đặc điểm kinh tế nông thôn Việt Nam qua kết quả điều tra hộ gia đình nông thôn Việt Nam năm 2016 tại 12 tỉnh” do Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) đã tổ chức ngày 7/11.

Báo cáo được tổng kết đánh giá dựa trên mẫu điều tra 2.669 hộ gia đình nông thôn thuộc 12 tỉnh tại Việt Nam.

Tỷ lệ hộ nghèo năm 2016 tăng 16,Ápdụngchuẩnnghèomớitỷlệđóinghèotănglê1.000.000.000 lệ kèo bóng đá2%

TS. Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng CIEM cho biết, Dự án điều tra hộ gia đình nông thôn Việt Nam năm 2016 tại 12 tỉnh trên là cuộc điều tra lặp lại hiếm có, cho phép nghiên cứu các vấn đề về một số vùng và một số nhóm bị bỏ lại phía sau; hộ gia đình đang được hưởng lợi đồng đều từ sự phát triển kinh tế chung và một số vùng cần thêm nguồn lực hoặc đổi mới chính sách. Báo cáo được thực hiện lần đầu tiên vào năm 2002 và tiến hành 2 năm 1 lần.

Trong khi đó, theo GS. Finn Tarp- Trường đại học Copenhagen- Giám đốc Viện Nghiên cứu Kinh tế phát triển thế giới của trường Đại học Liên Hợp quốc (UNU-WIDER) cho biết, nội dung chính của bản báo cáo đề cập đến các hướng tiếp cận vấn đề sinh kế, giúp người dân ở nông thôn thoát nghèo.

Cụ thể, so với bản báo cáo năm 2014, tỷ lệ hộ nghèo của năm 2016 đã tăng từ 12,9% lên tới 16,2%. Tuy nhiên, theo lý giải của các chuyên gia không phải tỷ lệ đói nghèo tại các vùng nông thôn Việt Nam đang tăng lên mà là do Chính phủ Việt Nam đã áp dụng chuẩn nghèo mới, có những tiêu chuẩn đánh giá cao hơn, do đó tỷ lệ đói nghèo tăng lên. Đời sống của người dân nông thôn đã được cải thiện đáng kể, chất lượng dịch vụ y tế và vệ sinh môi trường được tăng lên, việc thu gom rác thải được cải thiện tích cực, người dân đã chuyển dần từ việc đun nấu bằng củi sang dùng gas.

GS. Finn Tarp, Trường đại học Copenhagen, Giám đốc Viện Nghiên cứu Kinh tế phát triển thế giới của trường Đại học Liên Hợp quốc

Một chú ý đáng lưu tâm khác là bản báo báo đã phác thảo bức tranh kinh tế nông thôn khá đầy đủ trong lĩnh vực kinh doanh phi nông nghiệp của các hộ nông dân. So với báo cáo năm 2014, số lượng các hộ kinh doanh trong năm 2016 không thay đổi. Tuy nhiên, tỷ lệ hộ kinh doanh có giấy đăng ký kinh doanh đã tăng từ 23,7% lên tới 29,5% và sản xuất tại hộ gia đình đã giảm từ 58,9% vào năm 2014 xuống còn 56,2% vào năm 2016. Đây là một tín hiệu rất đáng mừng, cho thấy cơ cấu kinh tế nông thôn có sự chuyển đổi, nhiều hộ gia đình đã “tự lập”, xây dựng được cơ sở sản xuất riêng. Tuy nhiên, trong quá trình điền dã thực địa thu thập dữ liệu nếu đem so sánh, xét về quy mô, đa phần các hộ kinh doanh gia đình vẫn mang tính nhỏ lẻ và thường chỉ sử dụng lao động trong phạm vi gia đình thay vì thuê ngoài, hoạt động mang tính tự phát, manh mún.

Nghiên cứu mối quan hệ đất đai với người nông dân, ông Thomas Markussen, Trường Đại học Copenhagen cho biết, trong những năm gần đây, Việt Nam đã có nhiều nỗ lực nhằm tăng cường quyền sở hữu đối với đất đai và khuyến khích đầu tư, nhưng vẫn có sự khác biệt rõ ràng giữa miền Bắc và miền Nam.

Nông dân tiếp cận nguồn vốn tín dụng còn hạn chế

Một điểm nghẽn khác của cư dân nông thôn khi muốn vượt lên làm giàu gặp khó là vấn đề tiếp cận nguồn vốn vay tín dụng còn rất hạn chế. Theo đó, có khoảng 28% hộ gia đình có ít nhất một khoản vay và hơn 71% hộ gia đình không có khoản vay nào. Trong số 768 hộ gia đình có ít nhất 1 khoản vay, có 145 hộ có khoản vay thứ 2 và 34 hộ có khoản vay thứ 3.

TS. Nguyễn Đình Cung cho biết, việc cho vay vốn không chỉ để giải quyết một số sự vụ xóa đói giảm nghèo. Mục đích của việc vay vốn cao hơn là để tạo ra sức sản xuất hàng hóa lớn trong nông nghiệp với sự chuyên môn hóa. Chính vì thế, nghề làm nông nghiệp phải được công nhận như những nghề nghiệp khác. Muốn làm được như vậy, nông nghiệp phải được chuyên môn hóa, chuyên nghiệp hóa giúp đỡ những hộ nông dân có năng lực phát triển thành các hộ sản xuất lớn, khi đó mới phát triển được nhu cầu đầu tư vốn vào nông nghiệp.

Mặt khác, việc cho người nông dân vay vốn theo hình thức xóa đói giảm nghèo vẫn cần tiếp tục áp dụng. Nhưng để đảm bảo chính sách hướng đến đúng đối tượng thụ hưởng. Chính sách tiếp cận tín dụng được thực hiện thông qua các tổ chức xã hội như: Hội Nông dân, Hợp tác xã, Hội Phụ nữ…

"Ngoài ra, các tổ chức xã hội cần phải gần gũi hơn và hiểu thấu đáo nhiều hơn đối với các hộ nghèo cũng như những mong muốn và nhu cầu của họ. Cần có sự bắc cầu giữa các “ngân hàng” tín dụng với các hộ nông dân nghèo, và các tổ chức xã hội chính là người làm cầu nối cho việc tiếp cận đó", TS. Nguyễn Đình Cung nhấn mạnh.

Về vấn đề di dân, báo cáo chỉ ra vẫn còn diễn ra khá phổ biến, trong đó, các tỉnh có nhiều hộ có người di cư là Quảng Nam, Nghệ An, Đắk Lắk, Đắk Nông… và nơi đến của họ là Hà Nội, TP.Hồ Chí Minh. Người di cư thường là nam giới, thuộc các gia đình nghèo hơn trong cộng đồng.

TS. Đào Quang Vinh, Viện trưởng Viện Khoa học Lao động và xã hội (ILSSA) đánh giá, kết quả báo cáo điều tra kinh tế nông thôn trên đã vẽ lên bức tranh kinh tế sinh động về nông thôn Việt Nam. Đây là những cơ sở quan trọng giúp Nhà nước thông qua các chính sách phát triển kinh tế, xã hội khu vực nông thôn theo hướng bền vững, tối ưu nhất./.

Văn Nam