Ngay cả khi các kệ hàng đã được đầy lên vào mỗi sáng với đủ những sắc màu của hàng lưu niệm,Sảnhnhận định bóng đá chính xác hôm nay màu của các loại nước, hoa trái, “sảnh” – nếu có thể gọi như vậy – vào khu di sản này vẫn không che được sự nghèo. Thêm cái lộn xộn của xe cộ, người lên xuống, tiếng chào mời của các chủ quán bên đường đã làm cho không gian nơi này mất đi sự khiêm nhường cần có ở bất cứ một khu lăng tẩm nào.
“Tôi chưa thấy một khu di sản nào mà xe lại được chạy tới trước cổng như vậy” là điều mà PGS.TS. Nguyễn Duy Thăng, Phó Giám đốc Bệnh viện Trung ương Huế phát biểu tại một diễn đàn. Điều mà PGS Thăng nói, đang được chuẩn bị với một dự án bến đậu xe du lịch cách đó chừng 500-700m. Tuy nhiên, cái nhếch nhác, cái thiếu tính quy củ, thậm chí là quá đỗi tềnh toàng trước một di sản thuộc Quần thể di tích Cố đô Huế đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể là điều đang tồn tại.
Thực ra thì không phải bây giờ, mà đã hơn chục năm về trước, thời mà KTS. Phùng Phu là Giám đốc Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế, điều này đã được nhìn thấy và nếu tôi nhớ không nhầm, đã có hẳn một kế hoạch được đặt ra trong sự phối hợp với UBND TP. Huế về việc rà soát, sắp xếp lại hàng quán trước các điểm tham quan di tích. Trong sự phối hợp này, bên cạnh sự quản lý, điều chỉnh lập lại trật tự hàng quán, hai bên đã thống nhất về việc hình thành những ki-ốt mẫu và Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế sẽ có sự hỗ trợ ban đầu cho các kiến trúc mẫu này. Lúc ấy, khi tham gia đoàn khảo sát, chúng tôi thấy công việc đã được đặt ra một cách cấp tập, khẩn trương đến mức mọi người đã tin rằng, chỉ một thời gian không lâu nữa, diện mạo trước lăng Tự Đức và nhiều di tích khác nữa sẽ đẹp và khang trang hơn. Nhưng mọi sự vẫn tồn tại như nó đã tồn tại cho đến bây giờ, và cũng chưa biết là khi nào mới có sự thay đổi.
Có câu, nhà bạn có thể nghèo nhưng phải tươm tất. Cũng có thể nói một điều tương tự rằng, có thể chưa thật sự có điều kiện, song khu vực trước di tích (nói chung) và lăng Tự Đức nói riêng phải đàng hoàng. Chỉ khi đó, “sảnh” vào di tích mới không buồn được vì sự thiếu chăm chút.
NGUYỄN AN LÊ
