Kết quả thực hiện kiến nghị tăng đáng kể

Những năm qua,âydựngcơchếđểđảmbảokếtluậnkiếnnghịcủaKiểmtoánNhànướcđượcthựxem tỷ số giải ý hoạt động của Kiểm toán Nhà nước (KTNN) ngày càng được tăng cường về số lượng, nâng cao về chất lượng. Hệ thống pháp luật, những quy định về tổ chức và hoạt động của KTNN ngày càng hoàn thiện. Thông qua hoạt động kiểm toán, KTNN đã từng bước thúc đẩy trách nhiệm giải trình, tính công khai, minh bạch của các cơ quan sử dụng ngân sách nhà nước (NSNN) và nhận thức của xã hội.

Theo quy định của Luật KTNN, “báo cáo kiểm toán của KTNN sau khi phát hành và công khai có giá trị bắt buộc phải thực hiện đối với đơn vị được kiểm toán về sai phạm trong việc quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công”. Do đó, việc thực hiện kết luận, kiến nghị của KTNN tại báo cáo kiểm toán là yêu cầu đã được luật định, đòi hỏi các đơn vị được kiểm toán phải nghiêm túc chấp hành.

Năm 2023, Ủy ban Tài chính, ngân sách của Quốc hội đã tổ chức phiên giải trình việc thực hiện các kết luận, kiến nghị của KTNN. Ảnh: Quochoi.vn

Nhìn chung, thời gian qua, KTNN và phần lớn các cơ quan, đơn vị được kiểm toán đã tăng cường phối hợp đôn đốc, rà soát và đẩy mạnh thực hiện các kết luận, kiến nghị kiểm toán. Việc thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán của KTNN đã có những chuyển biến tích cực, dần đi vào nền nếp.

Đặc biệt, năm 2023, KTNN đã quyết liệt thực hiện xử lý các kết luận, kiến nghị kiểm toán. Với sự phối hợp chặt chẽ của các bộ, cơ quan trung ương, địa phương, kết quả thực hiện kiến nghị kiểm toán của KTNN đã tăng đáng kể.

Theo KTNN, tổng hợp sơ bộ kết quả đến 15/12/2023, số thực hiện kiến nghị kiểm toán năm 2022 về xử lý tài chính là 57.060,7/71.608,4 tỷ đồng, đạt 79,76% (cùng kỳ năm trước đạt 70,61%); các cơ quan đã sửa đổi, bổ sung và ban hành mới 33 văn bản thay thế các văn bản không phù hợp (cùng kỳ năm 2022 là 25 văn bản); có 64/183 báo cáo có kiến nghị về kiểm điểm trách nhiệm tập thể, cá nhân được thực hiện.

Tuy nhiên, vẫn còn không ít những kết luận, kiến nghị chưa được thực hiện đầy đủ, xuất phát từ những nguyên nhân khách quan, chủ quan, gắn với trách nhiệm của các chủ thể khác nhau như: đơn vị được kiểm toán, KTNN, cơ quan nhà nước có thẩm quyền; xuất phát từ cơ chế chính sách và cả những tồn tại có yếu tố lịch sử cần được rà soát, xem xét trách nhiệm, xử lý, chấn chỉnh, khắc phục.

Chưa có cơ chế bảo đảm các kết luận, kiến nghị kiểm toán được thực thi

Theo quy định của Luật KTNN năm 2015, sau khi ban hành kết luận và kiến nghị kiểm toán, KTNN phải lập kế hoạch và tổ chức kiểm tra đơn vị được kiểm toán trong việc thực hiện đầy đủ, kịp thời kết luận, kiến nghị kiểm toán của KTNN.

Việc kiểm tra việc thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán được thực hiện theo các hình thức sau: yêu cầu đơn vị được kiểm toán báo cáo bằng văn bản kết quả thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán; tổ chức kiểm tra việc thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán tại đơn vị được kiểm toán và cơ quan, tổ chức, đơn vị có liên quan.

Như vậy, theo quy định của Luật KTNN, hiện nay chưa có cơ chế bảo đảm các kết luận, kiến nghị của KTNN được thực thi. KTNN chỉ là cơ quan có chức năng đánh giá, xác nhận, kết luận và kiến nghị đối với việc quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công bằng các hình thức kiểm toán tài chính, kiểm toán tuân thủ và kiểm toán hoạt động đối với các cơ quan và các chương trình của Nhà nước.

KTNN thực hiện kiểm toán báo cáo quyết toán ngân sách địa phương năm 2022 của tỉnh Vĩnh Phúc. Ảnh: KTNN

Khi các vấn đề được phát hiện và các kết luận, kiến nghị được đưa ra, thì việc thực thi vẫn thuộc trách nhiệm của các cơ quan được kiểm toán. Các kiến nghị của KTNN về cơ bản mang tính chất khuyến nghị, chứ không mang tính chất bắt buộc. Mặc dù, những kiến nghị này cung cấp những chỉ dẫn rất có giá trị, nhưng xử lý các vấn đề đã được phát hiện như thế nào lại thuộc quyền quyết định của các cơ quan được kiểm toán.

Do đó, để các kiến nghị của KTNN được thực thi cần phải có một cơ chế phù hợp. Hệ thống pháp luật liên quan đến KTNN trong việc thực hiện kết luận, kiến nghị của KTNN cần phải được hoàn thiện, không chỉ liên quan đến Luật KTNN mà còn liên quan đến nhiều luật khác để đảm bảo thống nhất, đồng bộ.

Đồng thời, chính sách pháp luật cần được sửa đổi theo hướng quy định vai trò của các cơ quan liên quan trong việc thực thi các kiến nghị kiểm toán như: Chính phủ, Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội…

Về phía KTNN, giải pháp quan trọng là KTNN cần nâng tầm chất lượng kiến nghị kiểm toán, thông qua việc không ngừng nâng cao chất lượng hoạt động kiểm toán. Các kết luận, kiến nghị kiểm toán đưa ra phải trên cơ sở bằng chứng, đảm bảo quy định pháp lý chặt chẽ, đồng thời phải đảm bảo tính khả thi.

Để làm được điều đó, gần đây, KTNN đã tích cực đổi mới phương pháp nghiệp vụ, nâng cao các kỹ thuật, kỹ năng kiểm toán cùng với việc siết chặt hơn kỷ cương, việc tuân thủ các quy trình của kiểm toán. Nhờ đó, kết quả thực hiện kiến nghị kiểm toán đã có chuyển biến ngày càng tích cực.

Đặc biệt, cùng với việc tăng cường chỉ đạo, phối hợp kiểm tra, đôn đốc thực hiện kiến nghị kiểm toán, cơ quan kiểm toán cần đồng hành, hỗ trợ, tạo điều kiện, hướng dẫn đơn vị được kiểm toán trong thực hiện kiến nghị kiểm toán.