Tổng cục trưởng Tổng cục Dự trữ Nhà nước Phạm Phan Dũng (bìa trái) kiểm tra công tác bảo quản hàng dự trữ quốc gia tại các điểm kho của Bộ Quốc phòng.

Đặc biệt là các mặt hàng lương thực,ànhdựtrữquốcgiaĐápứngcácmụctiêutrongtìnhhìnhmớty lê cươc trang thiết bị phòng, chống khắc phục hậu quả thiên tai, cứu hộ cứu nạn nên khi có sự cố xảy ra, các địa phương đều được hỗ trợ kịp thời, giảm thiểu tối đa thiệt hại về người, tài sản. Ngoài ra, nguồn lực DTQG về thuốc bảo vệ thực vật, thuốc thú y, vaccine phòng chống dịch bệnh cho gia súc, thủy sản; các loại hạt giống cây trồng cũng được xuất cấp kịp thời, giúp các địa phương ngăn ngừa sớm, dập dịch hiệu quả, bảo đảm ổn định sản xuất và đời sống cho nhân dân.

Đảm bảo thực hiện tốt các mục tiêu phát triển kinh tế và an sinh xã hội

Theo dự báo của Tổ chức Khí tượng thế giới, Việt Nam là một trong những quốc gia chịu tác động hàng đầu về biến đổi khí hậu ở Đông Nam Á. Chỉ tính riêng năm 2016, thiên tai xảy ra ở nhiều địa phương... Cùng với thiên tai, các loại bệnh dịch cũng diễn ra ngày càng nhiều, trên phạm vi rộng và diễn biến theo chiều hướng phức tạp đã ảnh hưởng nặng nề tới sản xuất và đời sống của dân cư. Ngoài những tác động của yếu tố tự nhiên, những tác động của con người, tác động của quá trình CNH-HĐH đất nước, hiện tượng ô nhiễm môi trường, cá chết bất thường tại Miền Trung…, tình trạng đói nghèo, bỏ học, chặt cây phá rừng cũng đặt ra nhiều vấn đề cần quan tâm.

Trước những khó khăn, thách thức ngày càng lớn như trên, công tác xuất cấp hàng DTQG có vai trò rất quan trọng. Việc kịp thời cung cấp đầy đủ lương thực, vật tư nông nghiệp, thuốc men, con giống…cho người dân tại các địa phương đã giúp hạn chế những thiệt hại về người và tài sản cho nhân dân, đồng thời thể hiện sự quan tâm của Đảng và Nhà nước đến mọi mặt đời sống của người dân, đảm bảo thực hiện tốt các mục tiêu phát triển kinh tế và an sinh xã hội.

Có thể nói, thực tiễn nhiều năm qua cho thấy, sự trợ giúp vật chất nhanh nhất, kịp thời nhất, có hiệu quả nhất của Nhà nước thông qua việc xuất cấp hàng DTQG để cứu trợ, viện trợ cho người dân vừa thể hiện chính sách nhân đạo của Đảng và Nhà nước vừa là phương châm “tích cốc, phòng cơ” “tích y phòng hàn” mà bao lâu nay chúng ta đang triển khai thực hiện.

Đạt được nhiều kết quả tích cực

Từ năm 2011 đến nay, thực hiện các quyết định của Thủ tướng Chính phủ, toàn ngành DTQG đã coi việc làm tốt công tác xuất cấp hàng DTQG vừa là nhiệm vụ, vừa là mục tiêu phấn đấu của ngành, trong giai đoạn này, đã xuất cấp khoảng 8.000 tỷ đồng hàng DTQG để phục vụ các nhiệm vụ trên, cụ thể:

Về đảm bảo an ninh, quốc phòng, trong giai đoạn 2011 -2016, đã xuất cấp để thực hiện nhiệm vụ, bằng khoảng 1/3 so với dự toán bố trí mua tăng cho an ninh, quốc phòng giai đoạn này. Cơ bản góp phần đáp ứng yêu cầu đảm bảo an ninh, quốc phòng, trật tự, an toàn xã hội trong nước. Tuy nhiên, do lượng hàng DTQG của an ninh quốc phòng trong giai đoạn này còn mỏng, nhất là các mặt hàng phục vụ nhiệm vụ bảo vệ biên giới, biển đảo còn hạn chế nên trong thời gian tới cần phải tăng cường DTQG trong lĩnh vực an ninh, quốc phòng mới có thể đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao.

Về cứu trợ, hỗ trợ cho nhân dân để khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh, trong giai đoạn 2011 - 2016, đã xuất cấp trên 300.000 tấn gạo, trị giá khoảng 2.850 tỷ đồng; xuất cấp trên 1.110 tỷ đồng các mặt hàng phục vụ nông nghiệp (thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, hạt giống cây trồng, hạt giống bông) và xuất cấp khoảng 22 tỷ đồng các mặt hàng thuốc và các trang thiết bị y tế để phục vụ nhu cầu khám chữa bệnh và phòng trừ dịch bệnh cho người.

Về xuất cấp hàng vật tư, thiết bị phục vụ công tác tìm kiếm cứu nạn: Bộ Tài chính đã phối hợp với các bộ, ngành, địa phương, Ủy ban quốc gia Tìm kiếm cứu nạn, xuất cấp hàng vật tư, thiết bị gồm: 146.000 chiếc phao áo, 142.200 chiếc phao tròn, 8.000 bộ nhà bạt các loại, gần 2.000 chiếc phao bè, 85 bộ xuồng cao tốc các loại và trên 400 bộ máy bơm nước chữa cháy. Cơ bản đáp ứng được mục tiêu về phòng chống khắc phục hậu quả thiên tai, cứu hộ, cứu nạn cho các địa phương.

Ngoài việc xuất cấp hàng để thực hiện các mục tiêu của DTQG đã đề ra, giai đoạn này, Thủ tướng Chính phủ còn giao cho ngành DTQG xuất cấp các mặt hàng để phục vụ nhiệm vụ hỗ trợ học sinh tại các vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, hỗ trợ các dự án trồng rừng tại Hà Giang, Thanh Hóa và Bắc Giang; đến hết năm 2016, đã xuất cấp trên 260.000 tấn gạo, tổng giá trị khoảng 2.450 tỷ đồng, trong đó hỗ trợ học sinh khoảng 235.000 tấn, hỗ trợ trồng rừng khoảng 250.000 tấn.

Việc hỗ trợ gạo cho học sinh đã thể hiện sự quan tâm của Đảng và Chính phủ và trách nhiệm của cộng đồng trong việc chung tay chăm lo sự nghiệp giáo dục và đào tạo, thế hệ tương lai của đất nước, và góp phần xóa đói giảm nghèo trên địa bàn huyện vùng cao được các tổ chức xã hội, nhân dân đồng thuận. Việc Chính phủ hỗ trợ gạo cho nhân dân tham gia trồng và giữ rừng đã góp phần nâng độ che phủ rừng, phát huy chức năng phòng hộ rừng đầu nguồn, hạn chế xói mòn, rửa trôi đất và duy trì được nguồn nước phục vụ sinh hoạt; cải thiện môi trường sinh thái, thay đổi môi trường sống có lợi cho con người; hệ thống rừng được tạo lập sẽ tạo nên môi trường xanh, góp phần bảo tồn và phát huy được những giá trị văn hóa phục vụ cho phát triển du lịch, phát triển kinh tế.

Các mặt hàng đã xuất cấp luôn đảm bảo về số lượng, chất lượng và phân bổ đúng đối tượng; vận chuyển kịp thời đến các địa phương được cứu trợ, hỗ trợ góp phần giúp đồng bào kịp thời khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh, khôi phục sản xuất, ổn định cuộc sống và phòng trừ được dịch bệnh lây lan, đảm bảo sức khỏe cho cộng đồng và đảm bảo quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội.

Tăng cường lực lượng cho DTQG

Đến nay, mức DTQG về lương thực, muối ăn, hàng vật tư, thiết bị cứu hộ cứu nạn, các mặt hàng thuốc bảo vệ thực vật, vắc xin, thuốc thú y cơ bản đáp ứng yêu cầu xuất cấp hỗ trợ cứu đói, xuất hỗ trợ học sinh, các dự án trồng rừng và xuất cấp phòng trừ dịch bệnh. Tuy nhiên, mức tồn kho này còn mỏng, mới đáp ứng nhiệm vụ trước mắt, trường hợp thiên tai, dịch bệnh xảy ra triên diện rộng thì khó có khả năng ứng cứu. Mặt hàng xăng dầu đáp ứng nhu cầu khoảng 7 - 8 ngày sử dụng; các mặt hàng an ninh, quốc phòng hiện còn mỏng, phân tán, cần phải nâng cấp, sửa chữa và bố trí tăng dần trong kế hoạch hàng năm, theo hướng tiên tiến, hiện đại mới đáp ứng nhu cầu trong tình hình mới. Mặt hàng thuốc và trang thiết bị y tế đã xuất cấp hết để phòng chống dịch bệnh cho chiến sỹ và nhân dân vùng biên giới hải đảo, hiện không có tồn kho DTQG.

Hiện nay, so với GDP thì mức DTQG trong những năm qua ngày càng giảm, nếu như tổng mức DTQG năm 2012 chiếm khoảng 0,28% GDP; năm 2013 đạt khoảng 0,24% GDP, năm 2014 đạt khoảng 0,23% GDP, năm 2015 khoảng 0,21% GDP thì tổng mức DTQG năm 2016 chỉ đạt 0,20 % GDP, rất thấp so với mục tiêu Chiến lược phát triển DTQG đến năm 2020 đã đề ra (mục tiêu đến năm 2020 đạt 1,5%).

Trong thời gian tới đề nghị Quốc hội, Chính phủ quan tâm bố trí tăng cường lực lượng cho DTQG, nhất là các mặt hàng phục vụ nhiệm vụ phòng chống khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh, hàng an ninh, quốc phòng, bảo vệ biên giới, biển đảo để sẵn sàng, chủ động đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ được giao.

Đối với các bộ, ngành quản lý hàng DTQG, đề nghị phối hợp với địa phương thẩm tra chính xác nhu cầu hàng dự trữ quốc gia cần hỗ trợ, trình Thủ tướng Chính phủ xuất cấp, đảm bảo việc sử dụng hàng dự trữ quốc gia đúng mục đích và hiệu quả. Quy trình xuất DTQG mất nhiều thời gian do qua nhiều khâu thủ tục hành chính nên cần khẩn trương đảm bảo được tính kịp thời, tính khẩn cấp của công tác dự trữ quốc gia, nhằm khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh.

Đặc biệt, cần phát huy sức mạnh đoàn kết tập thể, tăng cường phối hợp với các cấp chính quyền địa phương để thực hiện tốt nhiệm vụ xuất cấp hàng DTQG cho các địa phương theo các Quyết định của Thủ tướng Chính phủ; tăng cường công tác kiểm tra giám sát việc phân phối sử dụng hàng dự trữ quốc gia để hỗ trợ cho nhân dân bảo đảm hiệu quả, đúng đối tượng.

TS. Phạm Phan Dũng (Tổng cục trưởng Tổng cục Dự trữ Nhà nước)