Một buổi tham vấn DN tại Chi cục Kiểm tra sau thông quan- Cục Hải quan Hải Phòng Ảnh: T.ANH

Đối với những vụ việc có số thuế ấn định lớn,ểmtrasauthôngquanDoanhnghiệpphảitâmphụckhẩuphụthông tin trận đấu DN sẽ đối phó quyết liệt với cơ quan Hải quan, vì vậy cán bộ Hải quan cần phải nắm chắc về pháp luật, tinh thông về nghiệp vụ, dùng lí lẽ để giải thích, buộc DN phải “tâm phục khẩu phục” thừa nhận những sai phạm… Đó là những kinh nghiệm của Cục Hải quan TP.HCM trong công tác phát hiện, xử lí những hành vi gian lận của DN được đúc kết qua quá trình kiểm tra sau thông quan (KTSTQ).

Theo Chi cục KTSTQ - Cục Hải quan TP.HCM, những kinh nghiệm trên đây được thể hiện rõ nhất qua quá trình KTSTQ mặt hàng linh kiện, phụ tùng xe ô tô. Sau khi rà soát các DN trên địa bàn quản lí, đơn vị nhận thấy các DN có kim ngạch lớn, NK mặt hàng nhạy cảm, thường dễ xảy ra việc nhầm lẫn.

Trong khi đó, mặt hàng phụ tùng ô tô được khai báo nhiều tên có thể gọi theo thương mại, tên thị trường, tên kĩ thuật, kể cả việt hóa tên nước ngoài (la găng, vô lăng, séc măng, bugi…), đây là mặt hàng có thuế suất cao, giá giao dịch cao.

Ngoài ra, các chính sách thuế, thông tư, quyết định cá biệt cho ngành hàng, mặt hàng này trong khoảng thời gian nhất định luôn có sự thay đổi… là những khe hở DN có thể nhầm lẫn hoặc lợi dụng sự lơ là, mất cảnh giác của cơ quan Hải quan để gian lận.

Quá trình kiểm tra việc NK linh kiện, phụ tùng xe ô tô của một DN có vốn đầu tư nước ngoài tại TP.Hồ Chí Minh (có số kim ngạch năm 2010 trên 1.840 tỉ đồng, số thuế đã nộp gần 900 tỉ đồng, trong đó thuế nộp cho hàng hóa là phụ tùng xe ô tô gần 500 tỉ đồng).

Trong quá trình rà soát trên cơ sở dữ liệu (gần 800 tờ khai với hàng chục nghìn dòng mặt hàng), Chi cục KTSTQ-Cục Hải quan TP.HCM nhận thấy, DN khai báo tên hàng rất đa dạng, có những tờ phụ lục lên đến hàng trăm mặt hàng. Sau khi thảo luận thống nhất, đơn vị đã chọn lọc một số mặt hàng có mức độ rủi ro cao và dễ phân biệt.

Cách khai báo của DN dựa vào sản phẩm chính (ổ khóa điện tử khai vào phụ tùng loại khác, bản lề khai vào sản phẩm cửa xe, cụm đồng hồ khai vào đồng hồ, ly hợp thủy lực hộp số khai vào hộp số), trong đó đã phân loại được 4 mặt hàng là ổ khóa điện tử, li hợp thủy lực hộp số, bản lề cửa xe ô tô, cụm đồng hồ tốc độ…

Tại buổi đầu làm việc, cơ quan Hải quan đã giải thích cho DN hiểu về quyền, nghĩa vụ của người khai thuế, đồng thời thông báo cho DN biết các dấu hiệu nghi vấn về hành vi khai thiếu thuế của công ty trong thời gian qua.

Tuy nhiên, đại diện DN nêu ra hàng loạt minh chứng về sự trung thực, làm ăn chân chính của một thương hiệu lớn, lấy công nghệ hiện đại, vốn đầu tư, nhân công rẻ, tạo công ăn việc làm cho người lao động; nộp ngân sách Nhà nước gần 900 tỉ đồng và khẳng định không bao giờ có chủ trương trốn thuế.

Trong quá trình trao đổi với cơ quan Hải quan, do hạn chế trong giao tiếp và bất đồng ngôn ngữ, đại diện DN không thừa nhận các sai phạm, đổ lỗi cho các chi cục làm thủ tục hải quan đã chấp nhận theo khai báo, không có hướng dẫn cụ thể. Nếu có khai báo sai là do lỗi của bên dịch vụ khai thuê hải quan và họ sẽ chịu trách nhiệm.

Bằng những biện pháp nghiệp vụ hết sức khéo léo vừa kiên trì, nhẫn nại nhưng phải hết sức tỉnh táo và kiên quyết, cùng với sự hướng dẫn, giải thích thấu tình đạt lí của cơ quan Hải quan đã làm rõ trách nhiệm và nghĩa vụ của người khai hải quan trong việc khai báo thủ tục hải quan để tuân thủ pháp luật Nhà nước.

Chi cục KTSTQ - Cục Hải quan TP.HCM đã rà soát trong 295 tờ khai có khai báo 4 mặt hàng trên, ấn định số thuế phải nộp trên 2,1 tỉ đồng. Sau khi cơ quan Hải quan ấn định thuế, DN đã thừa nhận việc khai thiếu thuế và thực hiện nghĩa vụ thuế.

Sau khi thực hiện ấn định thuế đối với mặt hàng linh kiện khóa điện tử, li hợp thủy lực hộp số… Chi cục KTSTQ-Cục Hải quan TP.HCM tiếp tục chuyển sang rà soát mặt hàng phụ tùng ô tô dùng cho xe 5 chỗ ngồi mà trong biểu thuế không định danh cụ thể, mà chỉ liệt kê vào phân nhóm “loại khác của loại khác”. Qua kiểm tra, DN khai báo phân loại vào mã số hàng hóa có thuế suất thuế NK ưu đãi 5%.

Bằng kinh nghiệm thực tiễn, đơn vị nhận định DN luôn có khuynh hướng khai báo mã số có thuế suất thấp hơn (loại khác của loại khác), thuế NK ưu đãi 5% (trước khi có Quyết định 123/2008/QĐ-BTC thì nhóm mặt hàng này không phân biệt giữa ô tô tải và ô tô du lịch). Do vậy, các mặt hàng thực nhập của DN là phụ tùng xe ô tô dùng cho xe 5 chỗ phải được phân loại vào mã số có thuế suất thuế NK ưu đãi 15%.

Từ những căn cứ trên, Chi cục KTSTQ-Cục Hải quan TP.HCM đã lập Biên bản chứng nhận điều chỉnh thuế suất và mã số hàng hóa đối với mặt hàng phụ tùng xe ô tô dùng cho xe 5 chỗ ngồi vào mã có thuế suất thuế NK ưu đãi 15%, ấn định thuế truy thu tổng số tiền hơn 9 tỉ đồng từ việc điều chỉnh mã số.

Ngược lại với giai đoạn I, trong suốt quá trình làm việc ở giai đoạn II, DN đã thể hiện thái độ hợp tác tích cực và cũng đã thừa nhận những sai sót do hành vi khai thiếu thuế, đồng thời có một cái nhìn đầy đủ và đúng đắn hơn về hoạt động của lực lượng KTSTQ.

Huệ Minh