【lịch bóng ngày mai】Đổi mới nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ: Đòn bẩy tái cơ cấu ngành lâm nghiệp

Thứ trưởng Thường trực Bộ NN&PTNT Hà Công Tuấn phát biểu tại hội thảo. Ảnh: Khánh Linh

Ngày 26/6,ĐổimớinghiêncứukhoahọcchuyểngiaocôngnghệĐònbẩytáicơcấungànhlâmnghiệlịch bóng ngày mai tại Hà Nội, Tổng cục Lâm nghiệp và Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam phối hợp tổ chức Hội thảo “Nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ lâm nghiệp: Thành tựu và định hướng phát triển".

Đầu tư 116 tỷ đồng/năm cho nghiên cứu khoa học công nghệ lĩnh vực lâm nghiệp

Theo Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam, giai đoạn 2011 – 2020, thực hiện Chiến lược nghiên cứu lâm nghiệp, Chiến lược phát triển lâm nghiệp và đặc biệt là Đề án tái cơ cấu ngành lâm nghiệp, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) đã ban hành kế hoạch thúc đẩy nghiên cứu và ứng dụng khoa học công nghệ (KHCN) phục vụ tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững, các đơn vị trực thuộc Bộ đã triển khai các hoạt động nghiên cứu khoa học và chuyển giao trong lĩnh vực lâm nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng của ngành và phát triển lâm nghiệp bền vững.

Để thực hiện nhiệm vụ đó, ngành lâm nghiệp đã đặt ra các mục tiêu và nhiệm vụ trong giai đoạn này. Đó là kế hoạch nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ lâm nghiệp giai đoạn 2011-2020 là đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả nghiên cứu, chuyển giao và ứng dụng KHCN lâm nghiệp đáp ứng yêu cầu tái cơ cấu ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn theo hướng hiện đại, nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững gắn với xây dựng nông thôn mới.

Theo đó, trong giai đoạn 2013 - 2020, tổng kinh phí KHCN cho lĩnh vực lâm nghiệp được cấp từ 71 tỷ đồng tới 116 tỷ đồng/năm, chiếm khoảng 10% tổng kinh phí cho các hoạt động KHCN của Bộ. So với năm 2013 thì kinh phí của năm 2020 lĩnh vực lâm nghiệp tăng 29,33%. Đặc biệt, kinh phí cho các nhiệm vụ cấp nhà nước tăng 45,87%, trong khi kinh phí cho các nhiệm vụ cấp Bộ giảm 8,61%. Ngoài ra, giai đoạn 2011-2020, ngành lâm nghiệp triển khai 152 nhiệm vụ KHCN các cấp (nhà nước, cấp bộ và dự án khuyến nông) với tổng kinh phí là hơn 541,5 tỷ đồng.

Với sự đầu tư đó, trong thời gian qua, công tác quản lý, xây dựng và triển khai các hoạt động nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ lâm nghiệp luôn có sự đổi mới từ Bộ tới các đơn vị thực hiện. Các nhiệm vụ KHCN luôn bám sát chiến lược phát triển ngành, đề án tái cơ cấu ngành, các chương trình trọng điểm của Bộ và nhu cầu thực tiễn của ngành và thực tiễn sản xuất.

Ông Võ Đại Hải - Giám đốc Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam khẳng định KHCN thực sự là động lực trực tiếp thúc đẩy sản xuất và tăng trưởng của ngành. Nhiều giống cây lâm nghiệp mới có năng suất cao, chất lượng tốt đã được chọn, tạo và phát triển trong sản xuất. Nhiều tiến bộ kỹ thuật về thâm canh rừng, quản lý rừng bền vững, quy trình công nghệ, thiết bị, nguyên liệu phụ trợ tiên tiến trong khai thác, bảo quản, chế biến gỗ, lâm sản ngoài gỗ đã chuyển giao vào sản xuất và mang lại hiệu quả thiết thực.

Cụ thể, thực hiện Chiến lược nghiên cứu lâm nghiệp giai đoạn 2008-2020, ngành lâm nghiệp đã nghiên cứu và công nhận được 277 giống cây lâm nghiệp, 61 tiêu chuẩn và 11 tiến bộ kỹ thuật trong lĩnh vực phát triển rừng. Điều này đã đưa năng suất rừng trồng đạt năng suất bình quân 20m3/ha/năm, nhiều nơi đạt 40m3/ha/năm. Bên cạnh đó, ngành cũng đã công nhận 163 tiêu chuẩn và 15 tiến bộ kỹ thuật trong lĩnh vực chế biến lâm sản đã ứng dụng vào sản xuất, mang lại kết quả, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh cho ngành lâm nghiệp.

Đồng thời, ngành cũng đã ứng dụng công nghệ cao, công nghệ viễn thám trong trong việc xây dựng bản đồ hiện trạng rừng cho 39 tỉnh, thành phố; điều tra, kiểm kê rừng toàn quốc và đã xây dựng hệ thống bản đồ, bộ số liệu gắn với bản đồ kiểm kê rừng; xây dựng cơ sở dữ liệu về tài nguyên rừng; dự báo, cảnh báo lửa rừng, sâu bệnh hại rừng…

Kết quả nghiên cứu góp phần thúc đẩy tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu gỗ của nước ta đạt trên 11,3 tỷ USD năm 2019 với giá trị xuất siêu đạt trên 8,7 tỷ USD, chiếm 84% giá trị xuất siêu của ngành nông nghiệp. Bên cạnh đó, các kết quả nghiên cứu làm cơ sở xây dựng nhiều chính sách quan trọng cho ngành.

Tuy nhiên, ông Võ Đại Hải thừa nhận, những nghiên cứu khoa học lâm nghiệp thời gian vừa qua mới chỉ tập trung cho ứng dụng và triển khai góp phần thực hiện tái cơ cấu ngành, các nghiên cứu cơ bản còn ít được quan tâm nên chưa tạo được nền tảng cơ sở khoa học cho một số lĩnh vực như: hệ sinh thái rừng tự nhiên, công nghệ cao trong chọn tạo giống, chế biến và bảo quản lâm sản…

Nhiều loài giống cây trồng như bạch đàn lai, thông caribe... đạt năng suất cao của Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam. Ảnh: Khánh Linh

Công nghệ là giải pháp trọng yếu để lâm nghiệp phát triển nhanh, bền vững

Tại hội thảo, ông Phạm Văn Điển - Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Lâm nghiệp cho hay, định hướng nghiên cứu khoa học lâm nghiệp trong giai đoạn 2021-2030, Tổng cục Lâm nghiệp đặt mục tiêu nâng cao năng suất rừng trồng lên 30 m3/ha/năm vào năm 2025 và 40 m3/ha/năm vào năm 2030; ứng dụng công nghệ cao, công nghệ tiên tiến để phát triển ngành công nghệ chế biến gỗ, lâm sản để nâng cao giá trị gia tăng của các sản phẩm...

Vì vậy, thời gian tới nghiên cứu KHCN lâm nghiệp cần tập trung ưu tiên vào phục vụ quản lý, sản xuất, thị trường, hội nhập. Các viện, trường cần liên kết doanh nghiệp trong đào tạo - nghiên cứu - chuyển giao. Các chương trình KHCN cần cơ cấu lại theo hướng lấy doanh nghiệp làm trung tâm; đồng thời xã hội hóa hoạt động KHCN.

Các viện, trường, trung tâm cần có các vườn ươm khởi nghiệp sáng tạo nhằm khuyến khích, hỗ trợ các ý tưởng sáng tạo thành sản phẩm thật sự và có thể phổ biến rộng rãi. Nguồn tài chính từ Quỹ Phát triển khoa học công nghệ quốc gia gồm tài trợ, cho vay, cấp kinh phí để thực hiện nhiệm vụ khoa học công nghệ. Các viện, trường có thể đề xuất Bộ thành lập Quỹ Phát triển khoa học nông lâm nghiệp.

Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng Thường trực Bộ NN&PTNT Hà Công Tuấn nhấn mạnh, KHCN là giải pháp trọng yếu, là động lực để các lĩnh vực nói chung và ngành lâm nghiệp nói riêng phát triển nhanh, bền vững và hiệu quả hơn trong thời gian qua. Năm nay, tỷ lệ che phủ rừng cả nước có thể đạt 42%.

Thứ trưởng Hà Công Tuấn cho rằng, thời gian tới, các đơn vị nghiên cứu khoa học cần tập trung, quyết liệt đầu tư sâu hơn cho nghiên cứu về gen trong chọn tạo giống mới; tiếp tục về nghiên cứu về giống với công nghệ sinh học; nghiên cứu về dịch bệnh cây trồng lâm nghiệp; tập trung nghiên cứu về hệ sinh thái, đặc biệt là hệ sinh thái rừng tự nhiên để định hướng phát triển lâm nghiệp bền vững.

Đặc biệt, các đơn vị cần định hướng rõ hơn trong đầu tư KHCN trong chế biến, bảo quản lâm sản… Bước sang giai đoạn mới, các đơn vị nghiên cứu khoa học, đặc biệt là đơn vị sự nghiệp công phải xây dựng chiến lược nghiên cứu khoa học gắn với chủ trương mới của Đảng, Nhà nước khả thi và khát vọng cao hơn./.

Khánh Linh