Hình ảnh những đứa trẻ đầu trần chân đất,soi kèo u23 nhật bản quần áo vá chằng, vá đụp nhưng tuyệt nhiên sạch sẽ, mặt mũi sáng chứ không nhem nhuốc, bấy nhiêu đó đã để lại trong chị ấn tượng ban đầu về vùng quê nghèo khó. Sau khi được trưởng thôn dẫn đi một vòng khảo sát lấy thông tin, đến gần trưa cũng là lúc dừng chân tại ngôi nhà cuối cùng của thôn. Anh chị chủ nhà đon đả mời cả đoàn cùng ăn bữa cơm thân mật. Bữa cơm chỉ có rau lang luộc, tô canh rau ngót, một chảo cá khô và chén mắm tôm chưng sả ớt. Trưởng thôn nhìn mâm cơm đạm bạc ái ngại sợ đoàn không nuốt nổi, thế nhưng không phụ tấm lòng gia chủ, đoàn sẵn sàng ngồi xuống mâm cơm với những câu đùa tếu táo. Chủ nhà có ba đứa con đang học cấp một, trên vách đất nhà họ chị nhìn thấy cơ man toàn giấy khen của tụi nhỏ.

Khi mọi người trong đoàn chuẩn bị ăn thì lần lượt đứa lớn rồi đứa nhỏ bưng chén cơm lên mời khách “Con mời các cô, các chú mời cơm, con mời ba mẹ mời cơm”. Tiếng mời cơm của lũ trẻ làm chị như sựng lại. Lâu lắm rồi tiếng mời cơm quen thuộc của một thời tuổi nhỏ chị đã không còn nghe thấy hoặc cũng đã quên kể từ ngày lấy chồng. Vậy mà hôm nay, chị lại bắt gặp ở ngay cái nơi mà người ta tưởng chừng như nghèo khó đã làm cho họ dần quên đi những lễ nghi cơ bản nhất. Nhận ra vẻ bất ngờ của chị, anh chủ nhà giải thích, quê anh gốc Bắc, “lời chào cao hơn mâm cỗ” dù gia đình nghèo khó nhưng anh vẫn dạy các con phải giữ lấy nền nếp gia đình. Một lời mời không lớn nhưng đủ thể hiện lòng hiếu khách và sự tôn trọng đối với những người hơn tuổi.

Trên đường về chị không thôi nhớ lời mời của những đứa trẻ. Hồi bé cha cũng dạy mấy chị em như thế và chị vẫn mang theo tiếng mời ấy suốt những năm học đại học. Nhưng đến khi chị lấy chồng, gia đình chồng người Nam, thấy chị mời chào trước bữa ăn thì bố chồng khoát tay bảo khỏi, không cần thiết nên chị cũng bỏ luôn. Mười năm làm dâu thị thành cũng đủ để chị quên luôn nếp nhà một thời mình muốn giữ. Đợt hè năm nay về thăm nhà ngoại, trong bữa cơm ông ngoại bảo phải mời trước khi ăn làm lũ trẻ ngơ ngác, rồi lóng ngóng nói theo từng câu ông dạy. Chị bỗng lặng người vì nhớ đến điều cha dạy khi còn thơ bé về chuyện giữ nếp nhà.

Nam Phương