Mục tiêu cuối cùng của Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới là nhằm nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân. Trong đó, người dân được xác định vừa là chủ thể xây dựng, vừa là chủ thể hưởng thụ.

Mục tiêu cuối cùng của Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới là nhằm nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân. Trong đó, người dân được xác định vừa là chủ thể xây dựng, vừa là chủ thể hưởng thụ.

Không thể trông chờ, ỷ lại vào nguồn đầu tư của Nhà nước mà người dân cũng phải thể hiện vai trò của mình bằng những việc làm cụ thể, thiết thực. Yếu tố quan trọng không phải chỉ là chuyển biến về đời sống vật chất, tinh thần, bộ mặt hạ tầng nông thôn… mà còn là sự chuyển biến về cách nghĩ, cách làm của người dân.

Cùng với những kết quả đạt được, phong trào xây dựng nông thôn mới vẫn còn tồn tại những vấn đề cũ đáng quan tâm, là những rào cản trong việc nâng cao chất lượng xây dựng nông thôn mới. Ðó là những tập quán sống cũ lạc hậu của người dân, “bệnh” thành tích, nóng vội, qua loa của cán bộ…

Chuyện từ những cái “cầu tõm”

Ðối với người dân, vẫn còn một bộ phận bà con chưa hiểu sâu về xây dựng nông thôn mới. Một bộ phận bà con cho rằng: xây dựng nông thôn mới là có lộ, có điện, có trường, có trạm… là đủ.

Song thực tế không chỉ vậy, mà chính người dân, với công việc hằng ngày của họ, nếu tự giác thực hiện tốt chính là đã tham gia xây dựng nông thôn mới có hiệu quả. Ðó là tăng gia sản xuất, phát triển kinh tế; giữ gìn vệ sinh môi trường; sửa sang nhà cửa, dọn dẹp khuôn viên nhà ở; làm hàng rào; đường dẫn vào nhà, tham gia làm lộ nông thôn, giữ gìn an ninh trật tự, phòng, chống bệnh tật... Thực chất đây là những công việc người dân phải làm để phục vụ trực tiếp cho cuộc sống của chính mình và góp phần xây dựng nông thôn mới.

Như vậy, nông thôn mới là sạch đẹp, là văn minh, là phồn thịnh đến với cuộc sống người dân. Tuy nhiên, hiện nay, trong nông thôn vẫn còn tồn tại một số vấn đề lạc hậu trong tập quán sống của bà con cần phải thay đổi. Trong đó, nổi cộm là vấn đề vệ sinh môi trường, mà nhất là chuyện của những cái “cầu tõm”.

Tăng gia sản xuất, phát triển kinh tế chính là yếu tố quan trọng trong xây dựng nông thôn mới.

Chỉ thị 200/TTg của Thủ tướng Chính phủ về nước sạch và vệ sinh môi trường đã ra đời từ năm 1994. 22 năm chỉ thị đi vào cuộc sống, thế nhưng, đó đây trong nông thôn, vẫn còn tồn tại không ít cầu tiêu trên sông, vuông tôm, ao cá…

Theo thống kê, trên địa bàn huyện Phú Tân hiện có 49% hộ dân có nhà tiêu hợp vệ sinh. Có nghĩa là còn đến 51% hộ còn cầu tiêu chưa đảm bảo vệ sinh. Phổ biến là cầu tiêu trên ao, sông rạch... điều này ảnh hưởng không nhỏ đến môi trường sống của chính bà con, nhất là vào mùa khô.

Thực tế cho thấy, công tác tuyên truyền, xử lý thời gian qua chưa thật sự quyết liệt, từ đó, bà con chưa có sự thay đổi về cách nghĩ, cách làm. Ðó là cũng một thói quen từ bao đời nay khó bỏ của nhiều người.

Năm 2016, chúng tôi lại được phân công tham gia cùng với cán bộ xã, ấp vận động Nhân dân xây dựng nông thôn mới. Một điều đáng quan tâm là trên tuyến dân cư chúng tôi phụ trách có gần 50 hộ dân, song có đến gần 30 làm cầu tiêu trên ao cá. Có hộ làm giấu phía sau, nhưng cũng có hộ làm cầu tiêu ngay cạnh nhà, người đi đường qua ai cũng thấy. Ðiều đáng nói là có những hộ điều kiện kinh tế khá giả, xây được cầu hợp vệ sinh, thế nhưng bên ngoài vẫn tồn tại chiếc "cầu tõm" trên ao. 

Kinh tế khó khăn, túng thiếu, tôm thất, chưa được vay vốn… là những nguyên nhân chính mà nhiều bà con đổ lỗi. Trong khi đó, để xây dựng chiếc cầu hợp vệ sinh đâu nhất thiết phải tốn nhiều tiền, quy mô, mà chỉ cần có hố tự hoại, đảm bảo vệ sinh môi trường xung quanh.

Qua hơn 3 tháng đến từng nhà nhắc nhở, vận động, giải thích, hướng dẫn… có một nửa trong số đó đã làm được cầu tiêu hợp vệ sinh và tháo dỡ cầu trên ao cá. Ðây là một chuyển biến đáng mừng đối với những người đi vận động Nhân dân xây dựng nông thôn mới.

Cán bộ phải nhiệt tình, gương mẫu

Rõ ràng, xây dựng nông thôn mới phải có một quá trình để tạo nên sự chuyển biến về cách nghĩ, cách làm của người dân. Chương trình này đã được triển khai thực hiện từ năm 2011, thế nhưng vẫn còn một số địa phương chưa có sự chủ động, mà chủ yếu trông chờ vào cấp trên đầu tư vốn.

Chương trình xây dựng nông thôn mới là do Nhà nước và Nhân dân cùng làm, khi Nhà nước hỗ trợ vốn xây dựng hạ tầng nông thôn thì đòi hỏi người dân cũng phải tham gia sức người, sức của để hoàn thành các công trình phục vụ cho chính mình.

Nguồn vốn chỉ có thể làm chuyển biến về hạ tầng nông thôn, là điều kiện cần để phát triển kinh tế, giao lưu văn hoá và hưởng thụ tinh thần của Nhân dân, còn điều kiện đủ chính là chuyển biến ý thức và hành động của bà con. Ðể làm được điều này, đòi hỏi cán bộ phải làm tốt hơn nữa công tác vận động Nhân dân để bà con hiểu mà tự giác thực hiện.

Thực tế thời gian qua, một số nơi còn làm qua loa, chiếu lệ. Có phát động bà con thực hiện công việc này, công việc kia… thế nhưng lại thiếu thường xuyên kiểm tra, đôn đốc, nhắc nhở, làm theo kiểu “đánh trống bỏ dùi”. Tuy ý thức của một bộ phận người dân còn chưa cao, nhưng ở đó thể hiện sự quyết tâm của cán bộ chưa cao, từ đó, tạo tâm lý “lờn thuốc” trong một bộ phận người dân.

Chính vì thế, khi chúng tôi tham gia vận động, hướng dẫn bà con thực hiện các công việc gia đình để tham gia xây dựng nông thôn mới, nhiều bà con hứa rất tích cực, nhưng khi kiểm tra, nhắc nhở lần thứ ba, thứ tư cũng vẫn chưa thực hiện.

Có những việc không thể đổ do thiếu tiền như: trồng cây xanh làm hàng rào, làm vệ sinh, phát quang bụi rậm... thì có hộ ban đầu cho rằng hứa để cho có, còn làm hay không cũng đâu ai xử lý, nhưng sau thời gian kiên trì và tới lui nhắc nhở thường xuyên, nhiều bà con cũng đã có ý thức thực hiện.

Từ đó, cho thấy, để làm cho người dân thay đổi cách nghĩ, cách làm thì đội ngũ cán bộ, đảng viên, hội viên các đoàn thể ở cơ sở, nhất là những người trực tiếp tham gia làm công tác dân vận nông thôn mới phải thay đổi tư duy, không thể qua loa như đã qua.

Huyện uỷ Phú Tân vừa ban hành nghị quyết về việc giao nhiệm vụ cán bộ, đảng viên, hội viên các đoàn thể gương mẫu trong xây dựng nông thôn mới. Ðây là chủ trương mà nếu hơn 2.000 đảng viên và hơn 30.000 hội viên các đoàn thể trong huyện thực hiện tốt thì sẽ là động lực lớn để người dân làm theo. Qua kiểm tra cho thấy, bước đầu, nhiều đảng viên, cán bộ, hội viên đã tích cực thực hiện nghị quyết này./.

Bài và ảnh: Hiệp Ðoàn